Sophie Rietmulder Gezondheid 25 jul 2025, 10:08

Leestijd: 6 minuten

Steeds meer (jonge) mensen krijgen een beroerte: ‘In 80 procent van de gevallen te voorkomen’ 

Beroertes komen vaker voor dan ooit. In 2023 kregen ruim 41.000 Nederlanders een beroerte, en nog eens 53.000 een TIA. En het opvallendste: de stijging zit vooral bij jonge mensen onder de 50 jaar. 

Volgens neuroloog Kim Bekelaar is dat zorgwekkend, maar ook een enorme kans. Want: 80 procent van de beroertes is te voorkomen. Aan Metro vertelt ze hoe dat precies zit. 

Wat is een beroerte precies? 

Een beroerte is een verzamelnaam voor een herseninfarct of hersenbloeding. In 80 procent van de gevallen gaat het om een infarct: een bloedvat in de hersenen raakt verstopt door een stolsel of vernauwing, waardoor hersenweefsel afsterft. In de overige gevallen gaat het om een hersenbloeding: een bloedvat scheurt en er lekt bloed het hersenweefsel in. Beide kunnen ernstige gevolgen hebben voor spraak, beweging, zicht en geheugen. 

Een waarschuwing vooraf 

Sommige mensen krijgen eerst een TIA, een tijdelijke afsluiting van een bloedvat in de hersenen. De klachten verdwijnen binnen 24 uur, maar dat is allesbehalve geruststellend. „Een TIA kan worden gezien als een waarschuwing van je lijf”, zegt Bekelaar. „De kans op een grotere beroerte is dan het grootst in de eerste weken tot drie maanden na een TIA. Juist in die periode kunnen we veel doen om een nieuwe, ernstigere beroerte te voorkomen.” 

Ze vervolgt: „Als we op tijd ingrijpen, bijvoorbeeld met medicatie of in sommige gevallen een operatie aan het bloedvat in de hals, kunnen we een volgende beroerte tegenhouden. Maar dan moet je wel meteen aan de bel trekken.” 

Jong en fit? Helaas geen garantie 

„We zien een opvallende trend”, zegt Bekelaar. „Het aantal beroertes bij ouderen blijft stabiel of daalt zelfs iets. Maar onder de 50 jaar stijgt het juist flink: met wel 50 procent in tien jaar tijd. Dat is geen kleine toename.” 

De oorzaken zijn volgens haar duidelijk: „We bewegen minder dan ooit, zien steeds meer overgewicht op jonge leeftijd en er is een sterke toename van prediabetes en diabetes type 2 bij jongere mensen.” Die combinatie zorgt voor een cocktail van risicofactoren zoals hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol, vaak zonder dat mensen het doorhebben. 

„En dan is er nog het drugsgebruik”, vervolgt Bekelaar. „Vooral cocaïne en xtc zijn berucht. Cocaïne vernauwt de bloedvaten tijdelijk, waardoor de bloedtoevoer naar de hersenen kan verminderen, zogenaamde vaatspasmen genoemd. Bij langdurig gebruik beschadigt het bloedvat aan de binnenkant, waardoor stolsels naar de hersenen kunnen schieten. Bij xtc-gebruik kan de bloeddruk plots fors stijgen en kunnen er ook vaatspasmen optreden. Drugsgebruik is tegenwoordig behoorlijk genormaliseerd, maar de mogelijke serieuze gevolgen worden snel vergeten.” 

Onzichtbare risicofactoren 

„Het lastige is dat je een hoge bloeddruk of verhoogd cholesterol niet voelt”, legt Bekelaar uit. „En dat maakt het zo gevaarlijk: je denkt dat je gezond bent, terwijl er onder de oppervlakte van alles mis kan gaan.” 

Ze benadrukt het belang van het meten van deze waarden. „115.000 tot 300.000 Nederlanders hebben diabetes type 2 zonder dat ze het weten. Alleen met een bloedtest ontdek je dat.” 

Bekelaar: „De Nederlandse Hartstichting adviseert om vanaf je 40ste je cholesterol te laten meten. Je bloeddruk kun je ook al eerder laten meten bij je huisarts. We weten precies wat we moeten doen om beroertes te voorkomen, maar toch is hier nog beperkte aandacht voor. Zo’n 80 procent van de beroertes is te voorkomen.” 

Vrouwen, zwangerschap en culturele verschillen 

Beroertes treffen mannen en vrouwen op verschillende manieren. „Vrouwen krijgen gemiddeld later in hun leven een beroerte dan mannen, maar tijdens de zwangerschap en in de kraamtijd is hun risico juist verhoogd”, legt Bekelaar uit. 

Ook etniciteit speelt een rol: „Mensen van Turkse, Marokkaanse of Surinaamse afkomst hebben een hogere kans op diabetes type 2, en daarmee ook een hoger risico op een beroerte of andere hart- en vaatziekten.  

Wat kun je zelf doen om je risico te verlagen? 

„Je kunt veel meer doen dan je denkt om een beroerte te voorkomen”, stelt Bekelaar. „Meer dan 80 procent van de beroertes is te voorkomen door een gezonde leefstijl. Een belangrijk begin is het volgen van een evenwichtig dieet, zoals het mediterrane dieet, zoals mensen in de Blue Zones vaak eten, of de Schijf van Vijf te volgen. Daarnaast is het belangrijk om voldoende te bewegen: streef naar minstens 150 minuten per week aan matige tot intensieve inspanning.”

„Ook niet roken en het regelmatig (laten) controleren van je bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker spelen een grote rol. Veel winst is al te behalen met leefstijlveranderingen, maar als deze maatregelen niet voldoende effect hebben, kan medicatie nodig zijn om het risico op ernstigere aandoeningen te verkleinen.”

Wat gebeurt er in het ziekenhuis? 

„Bij een herseninfarct proberen we zo snel mogelijk in te grijpen”, legt Bekelaar uit. „De eerste 4,5 uur na het ontstaan van de klachten zijn belangrijk, dan krijgt de patiënt vaak een sterke bloedverdunner via een infuus. En als we het stolsel letterlijk zien zitten op de scan, dan kunnen we het mechanisch proberen te verwijderen.” 

Gaat het om een hersenbloeding, dan werkt het juist andersom. „Daarbij is het belangrijkste doel om de bloeddruk snel te verlagen, zodat de bloeding zich niet verder uitbreidt. En als iemand sterke bloedverdunners gebruikt, proberen we die meteen te neutraliseren. Te dun bloed zorgt ook voor een snellere verspreiding van de bloeding.” 

Revalidatie begint al op dag twee 

„We wachten niet af en we starten zo snel mogelijk met revalideren”, vertelt Bekelaar. „Vaak al op dag twee, met een fysiotherapeut, logopedist en ergotherapeut. We willen het lichaam en brein direct weer activeren.” 

Een veelvoorkomend risico na een beroerte is verslikken, zegt ze. „Een verslikkingslongontsteking kan ernstige gevolgen hebben, dus we screenen patiënten daar meteen op. Het slikmechanisme wordt zorgvuldig onderzocht.” 

Of je snel naar huis mag, hangt van meerdere factoren af: „We kijken of iemand stabiel is, of we de oorzaak van de beroerte hebben gevonden en behandeld, en of het thuis veilig genoeg is. Pas dan kan iemand echt verder herstellen in de thuissituatie.” Als iemand ernstiger is aangedaan en niet naar huis kan, wordt er revalidatie opgestart in een revalidatie centrum.  

Kans op volledig herstel? 

„De kans op een volledig herstel hangt af van veel dingen”, zegt Bekelaar. „Hoe snel je behandeld bent, waar het infarct zit, hoe groot het is en hoe gezond iemand al was vóór de beroerte. Leeftijd speelt ook een rol: jongere mensen hebben vaak meer herstelcapaciteit.” 

Ze benadrukt het belang van leefstijl: „Mensen die fit zijn, niet roken en geen onderliggende ziektes hebben, herstellen sneller en beter. Ongeveer één op de drie mensen komt er bijna helemaal bovenop. Maar dat betekent ook: twee op de drie niet.” 

Ze sluit af met een duidelijke waarschuwing: „Als we nu niet ingrijpen, ben ik bang voor nog veel meer beroertes op jongere leeftijd.” Volgens Bekelaar is het hoog tijd dat dit probleem hoger op de politieke agenda komt. „We hebben meer aandacht en budget nodig vanuit de overheid. Want als we nú al zo’n stijging zien, wat staat ons dan de komende jaren nog te wachten?” 

Ook in deze artikelen schreven we over hersenziektes:

• 7 wetenschappelijke bevindingen over dingen die het risico op dementie zouden kunnen verlagen.
• Medicijn dat Alzheimer geneest? Daar heeft deze neuropsycholoog een hard hoofd in, maar dít kun je wel doen om het risico op dementie te verlagen.
• Hoogleraar psychologie waarschuwt voor dit vroegtijdige signaal van dementie.
• Migraine? Dat is geen hoofdpijn, benadrukt deze neuroloog: ‘Migraine is een hersenziekte’.
  

‘Insmeren tegen de zon moet als tanden poetsen routine worden, ook als het bewolkt is’

Gebruik jij deze cosmeticaproducten? Dan loop je meer risico op het ontwikkelen van astma

Reacties