Pierre Oitmann Entertainment 5 nov 2021, 00:01

Leestijd: 6 minuten

Reüniealbum Voyage is de tedere zwanenzang van ABBA

Veertig jaar lang hebben fans moeten wachten op een nieuw album van de Zweedse popgroep ABBA. Het wachten wordt eindelijk beloond met Voyage; de negende en definitief laatste langspeler van de popiconen uit het discotijdperk.

De tijden dat er ieder jaar nog een nieuwe plaat van ABBA in de winkelschappen lag, liggen ver achter ons. Los van tientallen verzamel-cd’s en soloprojecten van de voormalige ABBA-leden is er in geen veertig jaar een plaat van het Zweedse kwartet verschenen. Sommige fans waren nog niet eens geboren toen de groep uit elkaar ging. Agnetha Fältskog, Anni-Frid (Frida) Lyngstad, Benny Andersson en Björn Ulvaeus brachten in 1981 het laatste gezamenlijke album The Visitors uit, maar na nog twee singles in 1982 (het ijzige The Day Before You Came en het luchtige Under Attack) was het gedaan met ABBA. Agnetha en Frida zetten hun solocarrières voort, elk met een handjevol internationale hits, terwijl Benny en Björn bleven samenwerken aan diverse projecten, waaronder de musical Chess.

Nieuw album Voyage

De heren hielden hun muzikale nalatenschap met hun ex-vrouwen in leven door middel van de musical Mamma Mia!, dat in vele opvoeringen en twee films een wereldwijd succes werd. Los van een enkel privé-optreden kwam een reünie echter nooit van de grond. Er was geen reden voor, zo was de redenering. Naar verluidt heeft het kwartet ooit zelfs een miljard dollar voor een reünieconcert afgewezen. Toch werd er in 2018 een project in gang gezet waarvoor er met de voltallige bezetting twee nieuwe nummers werden opgenomen; Don’t Shut Me Down en I Still Have Faith In You. Aanvankelijk enkel voor een tv-special, maar dat idee werd al snel geschrapt ten faveure van een tournee, waarbij hologrammen (zogenaamde ABBAtars) de plaats van de ABBA-leden innemen. In plaats van slechts twee liedjes, ligt er nu een album met tien tracks klaar, die we één voor één doornemen.

Het album begint met I Still Have Faith In You, een van de twee singles die in september werd uitgebracht. Al vanaf de eerste tonen is het onmiskenbaar ABBA. Weliswaar niet de kant van ABBA die we kennen vanwege zijn hitgevoelige meezingrefreinen, maar de meer introverte, sobere kant, die met name richting het einde van de succesperiode zijn kop opstak. Desondanks klinkt de groep nergens zo venijnig als in The Winner Takes It All of One Of Us. In tegendeel: I Still Have Faith In You benadrukt juist de vriendschap die na alle lief en leed overgebleven is. Daarmee zet I Still Have Faith In You de toon voor de rest van het album.

View this post on Instagram

A post shared by ABBA (@abba)

Kerstnummer van ABBA

De tweede track op Voyage is When You Danced With Me. Het nummer heeft een folky inslag en toont op muzikaal vlak zowel verwantschap met enkele ABBA-nummers uit de jaren zeventig als met het recentere werk van Benny Anderssons Orkester. Opvallend is echter de vrij moderne synthesizerklank, waardoor When You Danced With Me zich duidelijk onderscheidt van oude ABBA-songs. Eveneens opmerkelijk is de kerstsong Little Things, die we al als derde nummer tegenkomen. ABBA heeft met Happy New Year weliswaar het beroemdste (en mogelijk droevigste) nieuwjaarsnummer ooit gemaakt, maar een echt kerstliedje ontbrak nog aan het repertoire. Muzikaal doet het denken aan Slipping Through My Fingers uit 1981, maar ook aan de twee kerstalbums van Carpenters.

Een andere track van het album die we al gehoord hebben is Don’t Shut Me Down. Het is de meest ABBA-achtige song op dit ABBA-album. We horen een discobeat en een pianoriff die heel duidelijk herinneringen oproept aan de inmiddels 45 jaar oude nummer 1-hit Dancing Queen. Don’t Shut Me Down heeft een prima groove, met een glockenspiel die de melodie accentueert. Het is de enige keer dat we ABBA erop betrappen een pastiche van zichzelf te zijn, al ontbreekt dat echt grote hitrefrein waar je gedurende het liedje toch stiekem op hoopt.

View this post on Instagram

A post shared by ABBA (@abba)

Overblijfsel uit de seventies

Bij het horen van het lied Just A Notion krijg je het gevoel alsof de tijd veertig jaar stil heeft gestaan, dankzij de fabelachtige samenzang van Agnetha en Frida, een catchy refrein en een ritme dat in de buurt komt van Waterloo. Het nummer werd oorspronkelijk geschreven voor het album Voulez-Vous uit 1979, maar verdween in de koelkast. Een klein fragment werd in 1994 al gebruikt voor een boxset, maar hier horen een nieuw opgenomen versie van Just A Notion. Enkel de vocalen van de originele opname zijn bewaard gebleven en dat hoor je er op de een of andere manier toch aan af.

Op I Can Be That Woman horen we Agnetha Fältskog grotendeels solo, in een breekbare ballad over een relatie die ten einde lijkt te lopen. Dit is het type nummer waar de blonde ABBA-zangeres altijd al in uitblonk en I Can Be That Woman is daarop geen uitzondering. In het volgende nummer heeft ze een glansrol. Keep An Eye On Dan klinkt van alle nummers op Voyage nog het meest zoals ABBA in 1982 eindigde, met veel zoemende synthesizers en donkerder van toon dan de vrolijke pophits uit het decennium daarvoor. Lyngstads stem leent zich uitstekend voor de meer onderkoelende nummers in het ABBA-repertoire. Aan het eind refereert Anderssons pianospel aan de hit S.O.S. uit 1975.

View this post on Instagram

A post shared by ABBA (@abba)

Voyage: een muzikaal eindstation

Lyngstad zingt over hommels in de kabbelende ballade Bumblebee, dat opgeluisterd wordt met een fluitmelodie die memoreert aan de wereldhit Fernando uit 1976. Het is zo subtiel gedaan dat het bijna incidenteel lijkt, maar Andersson en Ulveaus weten heel goed wat ze doen met de arrangementen op Voyage, want die zijn wederom van ongekend niveau. Bij de rocksong No Doubt About It hoor je echter een duidelijk verschil met een soortgelijke song uit het verleden, vooral de manier hoe de vocalen zijn afgewerkt. Dat vleugje magie van die oude platen kun je met de technologie van nu ook eigenlijk niet meer vangen, want dankzij minutieus geknutsel met bandrecorders klonk ABBA in de jaren zeventig zo uniek. Met de statige ballad Ode To Freedom wordt Voyage beëindigd.

De instant popklassiekers van weleer hangen als een schaduw over het nieuwe werk heen en die legacy wordt ook door de groep zelf erkend door middel van muzikale knipogen. Toch horen we hier geen groep die hopeloos probeert zijn gloriedagen na te bootsen of schaamteloos probeert eigentijds te klinken met geforceerde samenwerkingen. ABBA anno 2021 heeft vrede met het verleden en lijkt gelukkig in het hier en nu te staan, zonder afgunst, spijt of een ongrijpbaar verlangen terug te keren naar hoe het ooit eens was. Het is goed zo. De liedjes op Voyage vertellen niet over de reis die is afgelegd, maar over de bestemming die bereikt is, veertig jaar nadat het voorlopige slotakkoord klonk. Voyage is de tedere zwanenzang van ABBA: een muzikaal eindstation en bovenal een tijdloos testament van liefde, vriendschap en een leven vol muziek.

In de film Alles op Tafel gaat de smartphone tijdens het eten op tafel en móet je ieder bericht voorlezen