Isabella van den Berg Televisie 2 mrt 2024, 09:21

Leestijd: 3 minuten

Excuses bij Sophie & Jeroen voor discriminerend DUO

Demissionair minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf maakte excuses bij Sophie & Jeroen. Waarom? DUO blijkt studenten met een migratieachtergrond indirect gediscrimineerd te hebben bij fraudecontroles.

„Nee toch, meneer Dijkgraaf?”, zegt presentator Sophie Hilbrand verbaasd.

Sophie & Jeroen over DUO-controles

Dijkgraaf zat gisteravond aan tafel bij Sophie & Jeroen om sorry te zeggen vanwege „onbedoelde” en „indirecte” discriminatie bij het opsporen van frauderende studenten door DUO, de partij die de studiefinanciering regelt, diploma’s erkent en examens organiseert.

Hoe zit het precies? „Het gaat om studenten die hebben aangegeven uitwonend te zijn, want dan krijg je een grotere beurs”, legt Hilbrand uit. „Nu blijkt dat studenten met een migratieachtergrond opvallend veel vaker werden gecontroleerd.”

Dijkgraaf: ‘Oplettender zijn’

Dit kwam al in juni naar boven en nu zijn er dus excuses. „De resultaten waren niet goed”, weet Dijkgraaf te zeggen. „Een extern onderzoek liet zien dat bepaalde groepen studenten vaker werden gecontroleerd dan nodig zou zijn geweest.”

Wat zit hier eigenlijk achter? „Het argument was vaak van ‘we weten helemaal niet wat de achtergrond van de student is’, dus dat kan ook niet. Je kunt eigenlijk niet rechtstreeks discrimineren. Maar het blijkt, met dit soort processen, dat je oplettender moet zijn.”

‘Het raakt me’

Er is dus indirect effect geweest en „daar maak ik oprecht mijn excuses voor”, aldus de demissionaire Onderwijs-minister. Eén ding waar in het proces rekening mee is gehouden, is de afstand tussen het ouderlijk huis en het uitwonende adres van de student. „Daaruit blijkt dat als die afstand kort was, je een hele zware gewichtsfactor kreeg. Dan kwam je bovenaan de lijst.” En daar kwam de partij steeds op dezelfde wijken uit. „Namelijk wijken waar veel studenten en mensen met een migratieachtergrond wonen.”

Dijkgraaf vertelt dat er in dit proces niet alleen werd gecontroleerd op hbo- en wo-studenten, maar ook op mbo’ers. Dijkgraaf geeft een voorbeeld: „Mbo-scholen liggen vaak dichterbij huis en als je dan uitwonend bent, ben je dus ook dichterbij huis. En het raakt me, want het is zo belangrijk dat we alle studenten gelijk behandelen. De controleurs bij DUO willen dat ook, maar het is een grote les. Ook voor de overheid.”

Demissionair minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf komt excuses maken. DUO blijkt studenten met een migratieachtergrond indirect gediscrimineerd te hebben bij fraudecontroles. #SophieEnJeroen pic.twitter.com/yOWiUUbV8L

— Sophie & Jeroen (@sophieenjeroen) March 1, 2024

Verwijten aan de Rijksoverheid

„We hebben dit ook bij de kinderopvang geleerd. Je moet heel precies gaan kijken naar en reflecteren op wat je aan het doen bent”, aldus Dijkgraaf.

Hij benadrukt dat hij de mensen die de controles hebben uitgevoerd niks verwijt. „Ik verwijt het mezelf en de Rijksoverheid, dat we dit systeem in 2010 hebben ontworpen en daarna gewoon rechtdoor zijn gaan rijden.”

Alle elementen tegen het licht

Er zouden vanaf het begin namelijk al alarmbellen zijn afgegaan. Op de lijst met namen zouden veel „buitenlandse” achternamen hebben gestaan. „Het is niet adequaat opgevolgd.” Maar de mate waarin er gediscrimineerd is, dat is nog niet duidelijk. „Daar gaan we verder onderzoek naar doen.”

De „directe” discriminatie zou ‘m volgens Hilbrand vooral zitten in huisbezoeken bij potentieel frauderende studenten. „Dan is de kans op discriminatie groter.” Dijkgraaf reageert daarop en zegt: „De instructies voor huisbezoeken waren heel helder, maar we gaan het verbeteren. Alle elementen moeten we tegen het licht houden.”

Wat betekent het voor gedupeerde studenten?

„Het is tot nu toe een beetje gegaan alsof de leraar in de klas alleen de eerste rij overhoort”, schetst Dijkgraaf als voorbeeld. Maar hoe nu verder voor de getroffen studenten? „We hebben geleerd en geadviseerd gekregen van de nationale ombudsman om als eerst in gesprek te gaan met de gedupeerde studenten voordat we zelf allerlei ideeën gaan vormen.”

Sophie & Jeroen terugkijken kan via NPO Start.

Felle kritiek bij Sophie & Jeroen op WNL-toezichthouder Fons van Westerloo

Omtzigt ziet twee opties: gedogen of extraparlementair kabinet

Reacties