Julia Osendarp
Julia Osendarp Televisie 23 jun 2023, 
Leestijd: 3 minuten

Oud-militairen kwetsbaar in ‘Verdwaalde Veteranen’ over PTSS: ‘Ik heb moordlust’

Verdwaalde veteranen PTSS militairen documentaire
Veteraan Peter in Verdwaalde Veteranen Foto: Verdwaalde Veteranen / Human

De militairen van Defensie dragen een eervol beroep met zich mee. Maar soms vergeten we aan wat voor oorlogsgeweld en gruweldaden deze mensen worden blootgesteld. De documentaire Verdwaalde Veteranen laat zien wat chronische PTSS met oud-militairen kan doen. En hoe zij, die ooit de meest gevaarlijke missies en situaties onder ogen kwamen, inmiddels helemaal opnieuw moeten leren functioneren.

De mannen en vrouwen die voor ons leger richting oorlogsgebieden trekken, krijgen nogal wat op hun bordje. Lang niet iedereen komt daar zwaar getraumatiseerd van terug. De meesten niet zelfs, klinkt in de documentaire. Maar er is een groep veteranen die nog steeds is lamgelegd door de situaties die zij hebben gezien. Daarvoor is er Thuisbasis Veteraan, een opvanglocatie voor veteranen die niet meer kunnen terugkeren in de maatschappij. „Een plek om je rugzak uit te pakken”, volgens begeleider en oud-militair Klaas Wit. De docu doet overigens denken aan een eerdere documentaire over Srebrenica, genaamd De machteloze missie van Dutchbat. Daarin vertelden oud-militairen over het bloedbad in het Oostblok en de impact dat dat had op de jonge militairen.

Oud-militairen doen eerlijk verhaal in Verdwaalde Veteranen

Zes veteranen doen in de documentaire hun verhaal. Ze hebben allemaal PTSS en daar worstelen zij en hun dierbaren iedere dag mee. Zo is daar onder meer veteraan Peter, die negen keer werd uitgezonden, naar landen als Libanon, Rwanda en Cambodja. Hij was militair-verpleegkundige en hij hoefde niet te schieten. Hij moest „oplappen waarop geschoten was” en zag heel wat leed voorbij komen. „Ik wil degene terug die ik was voordat ik werd uitgezonden.” Peter heeft twee zonen in Nederland, maar kreeg een tweeling met een vrouw in Libanon. Een tweeling waarvan hij de naam niet weet. En als hij dat vertelt, kan hij zijn tranen niet bedwingen.

Ook veteraan Jaap die nog steeds letterlijk trilt van angst, doet zijn verhaal. Hij deed eerder een zelfmoordpoging en verliet zijn familie omdat hij bang is dat hij hen wat aandoet. „Ik heb moordlust. Die duivel die in me zit, hebben ze in het leger getraind.” Maar ook veteraan Jamal, die vier keer in Afghanistan belandde, en veteraan Guido, die over het gemis van zijn dochter vertelt, doen kwetsbaar hun verhaal.

Veteranen met PTSS

Het gemis van familie blijkt een terugkerend thema, vaak door de dingen die de veteranen zelf veroorzaakten. Zo moest veteraan Dave de gevangenis in omdat hij zijn vrouw mishandelde. En hij heeft zijn dochter al veertien jaar niet gezien. Inmiddels is hij gestopt met zijn medicatie en huilde hij de afgelopen drie maanden meer dan in de afgelopen twaalf jaar.

Veteraan Roy was achttien jaar in dienst en mist Defensie nog steeds. Hij is een van weinigen die zijn gezin nog bij elkaar heeft. Zelf staat hij naar eigen zeggen 24/7 aan en kan hij niet tegen bepaalde geluiden of prikkels. En dat is niet makkelijk als je kinderen krijgt. „Ik ben zo gek op die vrouw”, zegt hij over zijn vriendin. „Het verbaast me dat ze nog bij me wil zijn.”

Brein stuk

Begeleider en oud-militair Wit legt uit dat mensen denken dat je de veteranen terug in routine moet brengen. Laten hardlopen, vroeg opstaan en gezond eten. „Maar iemand met 41 graden koorts laat je toch ook niet hardlopen? Deze mensen hebben allemaal koorts. Ze zijn ziek, alleen zie je het niet.” Hij benadrukt dat er omtrent Defensie altijd gesproken wordt van vredesmissies. Maar die uitdrukking is volgens hem discutabel. „Je maakt wel degelijk oorlogsmomenten mee. Er moet eerst op je geschoten worden, mocht je terug willen schieten. Maar wie onze vijand tijdens een missie precies is, is helemaal niet duidelijk. Het is een brij van geruchten, waarheden en angsten. Wat doe je daarmee in je hoofd? Uiteindelijk maken schokkende ervaringen je brein stuk.”

Je kunt hier Verdwaalde Veteranen terugkijken.

Suleman Dawood (19) bleek doodsbang voor duik met Titan en aarzelde aan boord te gaan: ‘Voor z’n vader’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.