Julia Osendarp Relaties & seks 30 mei 2024, 15:50

Leestijd: 10 minuten

Sandra had vijf jaar een relatie met ‘verborgen narcist’: ‘Ik zat vast in een narcistisch web’

Sandra Markant (53) heeft vijf jaar lang een relatie met een verborgen narcist. Een droom schudt haar uiteindelijk letterlijk wakker, waarna ze zich meer in het onderwerp narcisme verdiept, aan zichzelf werkt en haar ex-partner verlaat. Ze schrijft haar verhaal op in haar boek ‘Gestolen kracht’, een bredere kijk op verborgen narcisme. „Ik was Sandra niet meer. Mijn hele identiteit was weg. Ik zat vast in een narcistisch web.”

Het is inmiddels vier jaar geleden dat Sandra besluit haar ex-partner te verlaten. In haar boek noemt ze hem Ralph. „Ik werd in deze relatie letterlijk ziek. Ik kreeg allerlei fysieke klachten en herstelde maar niet van een hernia. Mijn lichaam was op. Ik had jarenlang zoveel stress ervaren en was volledig uit elkaar gevallen.”

Masker op en af

De ex-partner van Sandra is tijdens hun relatie naar de buitenwereld toe een energieke, vrolijke, charmante en vriendelijke man. „Maar dat bleek een masker te zijn.” Ze legt uit dat er ‘openlijke narcisten’ en ‘verborgen narcisten’ zijn. „De omgeving merkt zo’n openlijke narcist makkelijker op. Dat is iemand die hoog van de toren blaast, zichzelf overschreeuwt en bluft. De omgeving herkent de verborgen variant minder snel. Maar dat maakt het ook verraderlijker. Zelfs een vriend van mij geloofde mijn verhalen niet.”

Sandra heeft thuis een hele andere man dan hoe hij zich in de buitenwereld profileert. „Bij mij was hij vaak afgesloten en ongeïnteresseerd. Zei ik iets verkeerd? Dan kreeg drie dagen lang de stilte-behandeling. Hij strafte me dan door me dagenlang te negeren. En de schuld lag eigenlijk altijd bij mij. Het lastige is dat je daarin gaat geloven. Daarom ging ik steeds meer mijn best doen.”

Narcistisch web

En zo raakt Sandra vijf jaar lang verstrikt in een giftige relatie. „Ik heb vaak gedacht: ‘Hoe heeft het zover kunnen komen?’ Ik ben niet dom. Maar je wordt op subtiele wijze gemanipuleerd.” Door een auto-ongeluk en haar giftige relatie ontwikkelt Sandra ook klachten met haar brein. „In die tijd volgde ik Neurofeedback-behandelingen. Hij bracht me dan daarheen en terwijl hij in de wachtkamer zat, appte hij met allerlei andere vrouwen. Hij voelde zich dan oppermachtig.”

Ze vervolgt: „Ik kon geen beslissingen meer nemen, mijn sociale contacten vielen weg en mijn wereld werd steeds kleiner. Ik had voorheen een breed sociaal netwerk, maar ik heb nu nog slechts twee écht goede vrienden die over zijn. Mijn baan, gezondheid en sociale netwerk kwamen allemaal onder druk te staan door mijn relatie.”

Dat isolement bestempelt Sandra als een van de gevaarlijkste ontwikkelingen in zo’n relatie. „Ik was veel van mijn vrienden kwijt, zat veel thuis en was fysiek op. Mijn omgeving zag me niet meer en ik was Sandra niet meer. Mijn hele identiteit was weg. En ik zat vast in een narcistisch web. Ik heb mezelf toen echt regelmatig afgevraagd of ik het zou redden. Alsof je over een ravijn heenloopt, zonder vangnet.” Sandra trekt op den duur ook de ruzies met Ralph niet meer. „In het begin ging ik er nog tegenin, maar het sloopte me. Daarom gaf ik steeds vaker toe.”

Rode vlaggen van narcisme

Welke signalen volgens Sandra zogenoemde ‘rode vlaggen’ zijn? „Ralph ontkende heel veel dingen. Als ik op iets terugkwam dat was voorgevallen, dan veegde hij zoiets volledig van tafel. Maar ook het kleineren, mij overal de schuld van geven, geen verantwoordelijkheid nemen en het financieel afhankelijk maken zijn gevaarlijke signalen.”

Sandra heeft voor haar relatie met Ralph een eigen bedrijf. „Ik kon mezelf altijd prima onderhouden. Maar hij bood uiteindelijk aan om de kost te verdienen. Achteraf gezien was die financiële afhankelijkheid voor hem gunstig.”

Maar Sandra noemt ook de focus op en aandacht voor andere vrouwen als een rode vlag. „Ik liep met hem op de markt en dan zag ik dat hij continu naar iedere vrouw keek en met hen flirtte. Hij ontkende dat natuurlijk en zette mij weg als jaloers.” En sorry zeggen? „Echt niet, Ralph vond excuses maken voor watjes.”

Ook noemt Sandra de snelheid als een ‘gevaarlijk signaal’. „Ik was destijds 44 en dacht echt dat ik de man van mijn dromen had ontmoet. Binnen vijf maanden woonden we al samen. Hij opperde dat al na drie maanden. Zelf had ik dat eigenlijk nooit zo snel gedaan. Hij was toen nog maar anderhalf jaar gescheiden van zijn ex-vrouw. Maar ik kreeg de ‘ja maar jij bent anders’-aanpak. Dan vertelde hij dat hij nog nooit zoiets gevoeld had als met mij. Over al zijn exen klaagde hij overigens veelvuldig. Met als zijn ex-partners was er wel iets mis en het lag allemaal aan hen. Inmiddels zal er over mij ook wel geklaagd worden”, lacht Sandra.

Volgens Sandra is iedere narcist anders. „Maar ze passen vaak wel dezelfde soort trucjes toe. Je komt in een spel van macht en controle terecht.”

Lezen over narcisme

Op een nacht schrikt Sandra wakker van een stem in haar dromen die haar vertelt dat ze boeken over narcisme moet lezen. „Toen ik dat ging doen, realiseerde ik me: ‘Dit heb ik meegemaakt’. Zonder dat ik het al die tijd wist, had ik te maken gehad met narcistische mishandeling.”

Ze duikt in allerlei boeken die over dit soort relaties te vinden zijn. „Ik herkende alles in die boeken. Zo las ik het boek Destructieve relaties op de schop van Jan Storms zelfs twee keer. Dan moest ik het af en toe wegleggen omdat ik het zo heftig vond. Daarin las ik dan bijvoorbeeld over gaslighting. Dat kende ik helemaal niet.”

Hoewel Sandra nog een tijdje contact houdt met haar ex, is de maat uiteindelijk vol. „Ik heb eigenlijk nooit iets uitgelegd. Ik dacht: ‘Ik hoef hem nooit meer te zien’ en ik heb alle gemeenschappelijke contacten verbroken en hem op alles geblokkeerd. Dan kreeg ik nog wel e-mails waarin hij schreef dat hij me ‘moest zien’. Maar uiteindelijk doofde het uit. Inmiddels heeft hij een nieuwe vriendin.”

Die nieuwe vriendin benaderde Sandra over haar boek. „’Gaat dit over hem?’, vroeg ze me. Uiteindelijk heb ik dat wel eerlijk verteld. Zij was bang dat ze, net als in haar vorige relaties, opnieuw een narcist getroffen had. Maar ik heb uiteindelijk niks meer van haar gehoord.”

Therapie en herstel

Sandra zoekt hulp bij therapeuten. Ook terwijl ze nog in een relatie zit met Ralph. „Je moet echt een therapeut vinden die dit soort relatie-dynamieken begrijpt. Toen ik met Ralph in relatietherapie zat, geloofde de therapeut zijn verhaal volledig. Ik werd alleen maar kwader en terwijl hij vijftig minuten de tijd kreeg om zijn verhaal te doen, kwam ik slechts tien minuten aan het woord. Hij palmde haar volledig in. Er zijn wel therapeuten die dit soort gedrag herkennen, maar zij deed dat niet. Ik heb na afloop nog contact gezocht en haar mijn verhaal verteld. Deze therapeut bedankte me, bood haar excuses aan en gaf toe dat ze het al die tijd niet doorhad.”

Sandra legt uit dat ze destijds ontzettend worstelde in haar leven. „Ik had weinig geld en kon uiteindelijk geen dure therapieën betalen. Toen ontdekte ik online autogene-traingen. Een soort hypnose-oefening waardoor ik mijn lijf kon ontstressen, ontwarren en ontspannen. Dat deed ik wel drie à vier keer per dag. Ik ging veel de natuur in, sprak erover met mijn beste vrienden en leerde mezelf te omarmen en op één te zetten. In een relatie met een narcist kom je nooit op één.”

Invloed van trauma en jeugd op narcisme

Maar waarom val je toch op zo iemand? Sandra legt uit dat er vaak een link met iemands jeugd is. Ook bij haar was dat het geval. „Ik kom uit een ‘narcistisch nest’. Mijn ouders hebben allebei een traumatische jeugd gehad en bij ons thuis was er veel manipulatie en het gevoel van: ‘Je doet het niet goed’. Ik heb daardoor een ongezonde manier van overleven en overtuiging ontwikkeld, waarin ik mezelf nooit goed genoeg vond. Daarnaast miste ik als kind heel erg de verbinding met mijn ouders.”

Maar ook de narcist is volgens haar getraumatiseerd in zijn of haar jeugd en worstelt met een negatief zelfbeeld. „Narcisten projecteren dat helemaal naar de buitenwereld en geven anderen de schuld. Ze gaan vaak op zoek naar een empathische partner. Partners die nog harder voor de narcist gaan zorgen omdat ze gezien willen worden. Narcisten zoeken het licht van een ander en gaan daarin staan. Partners van narcisten hebben vaak veel in hun mars. Ze zijn liefdevol, verzorgend of succesvol. Een ‘paradepaardje’. De narcist vliegt daar als een ekster op af. ”

Twijfel binnen relaties

Wat als je aan je eigen relatie twijfelt? „Praat erover”, benadrukt Sandra. „In eerste instantie met je partner en als die alles wegwuift, dan met familie of vrienden. In dit soort relaties doet een partner allerlei loze beloftes, die hij of zij nooit nakomt. En kijk of jullie echt verbinding met elkaar maken. Niet alleen jij met je partner, maar ook jouw partner met jou.

Zijn de waarden, normen en toekomstplannen in de relatie iets dat jullie allebei willen? Of leef je het leven dat jouw partner voor je uitstippelt? Een gezonde relatie komt zowel emotioneel als praktisch van twee kanten. En je bent allebei bereid daarin te investeren. Bij narcisten gebeurt dat niet. Daar is sprake van eenrichtingsverkeer.”

Gestolen kracht, een bredere kijk op verborgen narcisme

Een auto-ongeluk en een ongelukkige val van de trap zorgen er uiteindelijk voor dat Sandra in de ziektewet belandt. Maar daardoor krijgt ze ook de tijd om dit boek te schrijven. Sandra geeft eerlijk toe dat ze nog niet helemaal de oude is. „Het herstel kost nu eenmaal tijd.” Maar met haar boek hoopt ze bewustwording over narcisme en giftige relaties te creëren.

„Ik hoop dat ik partners van een narcist kan aanmoedigen en inspireren om op te stappen en te herstellen. Dat is moeilijk, maar het kan. Maar mijn boek is ook bedoeld voor de omgeving. Zodat zij kunnen herkennen wat er bij iemand thuis wellicht speelt. Ik miste daarin steun. Die maskers zijn voor buitenstaanders moeilijk te herkennen. Soms zo moeilijk dat ook therapeuten, advocaten of juristen in de trucjes van een narcist trappen. Ik hoop dat mijn boek daarin een beetje kan helpen. Er zijn namelijk veel mensen die eenzelfde soort verhaal meemaakten.”

Het boek ‘Gestolen kracht’, een bredere kijk op verborgen narcisme al te verkrijgen via uitgeverij Oorsprong en vanaf 7 juni op Bol.com en alle boekhandels.

Psycholoog onthult drie manipulatieve zinnen die narcisten zeggen

3 dingen die ‘love bombers’ in een pril stadium zeggen (en waar je beter voor kunt waken)

Reacties