Fake nieuws: een nieuw vraagstuk

De term ‘moddergooien’ kreeg verleden jaar een nieuwe definitie. Jawel, de presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten waren soms net een persiflage van The Hunger Games. Als student zijn die verkiezingen een zeer interessant onderwerp voor een paper, maar iets dat begon als een simpel, doordacht vraagstuk leidde tot grote irritaties en zelfs een klein beetje angst. Dat komt bij mij als persoon zelden tot nooit voor. Nu hoor ik je denken: “Jelle, waar werd je dan zo bang van?” Twee termen kunnen daar heel makkelijk antwoord op geven: ‘fake nieuws’.

Ik had nooit nagedacht over het idee dat mensen op zo’n grote schaal bewust onwaarheden zouden verspreiden voor hun eigen gewin. Dat is misschien heel naïef, zeker omdat een vriend terecht opmerkten dat dit iets van allen tijden is, maar ik moet toegeven dat ik na het lezen van een rapport van Buzzfeed toch geconfronteerd werd met de kracht van social media. Niet dat ik niet wist hoe groot deze media zijn, maar dat Facebook zelfs invloed heeft op een presidentiële verkiezing, wow. Even schrikken. Tegelijkertijd ook ontzettend interessante gesprekstof en genoeg reden tot nadenken. Het is 2017 en over twee maanden moeten we zelf naar de stembus.

Het originele idee voor mijn paper was om Clinton’s en Trump’s social mediastrategieën te analyseren en te kijken naar wat Nederlandse politici daarvan kunnen leren. Interessant en tegelijkertijd erg leerzaam. Echter, wanneer je de hoeveelheid reacties ziet onder Facebook-berichten als: “Clinton verkoopt wapens aan ISIS” of: “De Paus steunt Trump”, dan kan ik niet anders dan concluderen dat we te maken hebben met een overkoepelend probleem. Een probleem dat veel aandacht krijgt en voor mijn gevoel ook zeer belangrijk is voor de komende twee maanden.

De kern van mijn paper bleef hetzelfde: wat kunnen wij Nederlanders leren van de verkiezingen in de Verenigde Staten? Niet zozeer Nederlandse politici, maar wat kunnen wij als burger leren van al die verschillende online informatiestromen? Nou, misschien dat een platform als Facebook niet de meest betrouwbare nieuwsbron is. Dat we iets beter kunnen nadenken voordat we klakkeloos iets voor waar aannemen. Dat we fake nieuws moeten leren herkennen, zodat we onjuistheden kunnen counteren met de waarheid. Hoe we dat moeten doen, dat is nu het nieuwe vraagstuk. Facebook blijft Facebook en dankzij de column van één student gaat niet opeens iedereen kritisch lezen. En dat is volledig terecht, want ook dit kan tenslotte fake zijn.