EIS OM EINDE VAN IJ

Als ik in het buitenland ben heeft iedereen altijd grote moeite met het uitspreken van mijn familienaam. Daar zit een ‘lange IJ’ in, die ik nog niet eens goed met de computer kan schrijven, want die kent die letter gewoon helemaal niet en maakt er 2 letters van namelijk een I met een J. Gemakshalve maak ik me er vaak vanaf door mijn naam dan maar te spellen met een Y, en dan is het probleem vaak opgelost. Ik ben niet de enige: menige Nederlander die het ongeluk heeft te worden geboren met een ‘lange IJ’ in zijn familienaam, kiest er vroeg of laat voor om de IJ overboord te gooien en te vervangen door Y. Johan Cruijff bijvoorbeeld en ook Pim Fortuijn.

De Nederlandse ‘lange IJ’ is een letter op 1 positie (dus niet op 2!), zoals onder andere het Rijksmuseum in zijn nieuwe logo heeft toegepast, maar die zo niet electronisch te schrijven valt, en ik vraag me af hoe de vele buitenlandse bezoekers hiermee omgaan. ‘Ryksmuseum’ was veel beter geweest.

Die ‘lange IJ’ is een typisch Nederlands ding, die geen buitenlander begrijpt, en dus alleen maar misverstanden, onbegrip en verwarring oplevert. Zelf heb ik er een keer bijna een vliegtuig door gemist, omdat mijn naam op dit punt niet klopte met de passagierslijst. Gek word ik er soms van!

Het rare is ook dat die ‘lange IJ’ zelfs in het Nederlands verschillend wordt uitgesproken. Het Amsterdamse IJ wordt als ‘ei’ uitgesproken, maar bij ‘Wijchen’ (plaats bij Nijmegen) ineens weer als ‘ie’. Op oude kaarten staat het Amsterdamse IJ overigens als Y opgetekend. Kortom: we hebben een taalkundig probleem met het weergeven van de ‘ei’ en de ‘ie’ klank, en geen hond die er goed mee overweg kan. En het dwingt dus mensen hun eigen familienaam anders te gaan schrijven, opdat er mee te werken valt. Het probleem is overigens nog ingewikkelder want soms wordt de IJ helemaal niet als ‘ei’ of ‘ie’ uitgesproken maar als ‘i’ of ‘j’. ‘Hooijmeijer beschuit’ is daarvan een pracht voorbeeld: twee verschillende uitspraken van dezelfde lettercombinatie in 1 woord! Hoe is het mogelijk? Zo blijft onze taal en spelling op dit punt natuurlijk een nauwelijks aanleerbaar en te begrijpen fenomeen.

Dit probleem wordt voortdurend doorgegeven aan volgende generaties, dus dit is een gebed zonder IJnd. Laten we die rare ‘lange IJ’ massaal overboord gooien en vervangen door de Y (uit te spreken als ‘ei’). Dat is historisch verantwoord: de pont hoort over het Y te varen.

Taalkundige autoriteit doe er eindelijke eens wat aan!