Erik Jonk
Erik Jonk Binnenland 10 nov 2023, 
Leestijd: 8 minuten

Verkiezingsprogramma’s 2023: wat willen politieke partijen met ons geld, met bestaanszekerheid?

verkiezingsprogramma's tweede kamer koffertje prinsjesdag
Het nieuwe kabinet zal uiteindelijk ook aan de slag moeten met het beroemde koffertje. Foto: ANP / Phil Nijhuis

Nederland is op weg naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november. Dat levert met 26 deelnemende politieke partijen een wirwar aan verkiezingsprogramma’s op. In vijf afleveringen blikt Metro op de verkiezingen vooruit door verkiezingsprogramma’s door te nemen en specifieke thema’s uit te lichten. Vandaag: geld.

Wat willen de politieke partijen volgens hun verkiezingsprogramma’s 2023 doen voor ‘onze’ bestaanszekerheid? Welke concrete plannen, ideeën en wensen hebben zij over ‘genoeg geld’ voor iedereen / zoveel mogelijk mensen?

Andere thema’s zijn migratie, gezondheid, veiligheid en wonen.

Verkiezingsprogramma’s zeven (momenteel) grootste partijen

Noot: Metro behandelt de thema’s richting de Tweede Kamer-verkiezingen van zeven partijen iets uitgebreider. Deze zeven staan volgens verschillende peilingen minstens zeven zetels te wachten. Politieke partijen die momenteel op drie tot en met vijf zetels worden gepeild, worden daar met oneliners aan toegevoegd.

Naast de verkiezingsprogramma’s presenteert Metro ook zes politici die zich (weer) beschikbaar hebben gesteld om in de Tweede Kamer of het kabinet na woensdag 22 november aan de slag te gaan. De zes zijn uitgekozen vanwege bijzondere levensverhalen: Lisa Westerveld, Daan de Kort, Chris Stoffer, Annabel Nanninga, Lilian Marijnissen en Mona Keijzer.

stemmen verkiezingen Tweede Kamer
Kleuren maar… maar welk vakje? Foto: ANP / Lex van Lieshout

Verkiezingsprogramma’s over bestaanszekerheid

VVD

Lijsttrekker: Dilan Yeşilgöz.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Een betaalbaar leven voor gewone Nederlanders.’

Veel Nederlanders merken dat het leven steeds duurder is geworden, terwijl hun inkomen niet voldoende is gestegen om dat op te vangen. Omdat de energierekening en andere vaste lasten zo hoog zijn, blijft er steeds minder geld over aan het einde van de maand. Daarom zet de VVD zich in om het leven weer betaalbaar te maken.

Om te zorgen dat het leven voor middengroepen betaalbaar blijft, wil de VVD een lagere belasting op werk. Daarnaast worden de vaste lasten beperkt. Door een lagere belasting op de energierekening, lagere accijnzen aan de pomp en geen verdere stijging van het eigen risico in de zorg.

De VVD wil ook mensen die nu niet werken en moeilijk rondkomen nieuw perspectief bieden. ‘Niemand mag profiteren van andermans geldproblemen. We gaan zorgen dat mensen de sociale regelingen kunnen gebruiken waar zij recht op hebben.’ Werkende ouders krijgen toegang tot ‘vrijwel gratis kinderopvang’.

Nieuw Sociaal Contract (NSC)

Lijsttrekker: Pieter Omtzigt.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Eerste levensbehoeften betaalbaar en bereikbaar.’

De overheid heeft de grondwettelijke opdracht om aan bestaanszekerheid te werken. Maar steeds meer mensen komen niet rond en leven in grote onzekerheid, kunnen hun rekeningen niet meer betalen of komen nauwelijks rond. Deze onzekerheid ondermijnt het vertrouwen in de toekomst.

NSC maakt de eerste levensbehoeften zoals voedsel, energie, wonen en zorg betaalbaar en bereikbaar. ‘Dat betekent dat we snel meer betaalbare huur- en koopwoningen bouwen door als overheid de regie te nemen en bouwprocedures te versnellen. We verlagen de belasting op energie voor gewoon huishoudelijk gebruik. We hervormen het stelsel van belastingen en toeslagen zodat (meer) werken meer besteedbaar inkomen oplevert. Een vast arbeidscontract met goede sociale verzekeringen wordt weer de norm. En we repareren onrechtvaardigheden in de sociale zekerheid voor tienduizenden mensen die onder het bestaansminimum zitten door ingewikkelde regels.’

GroenLinks-PvdA

Lijsttrekker: Frans Timmermans.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Baanzekerheid met betere beloning en bescherming.’

GroenLinks-PvdA gaat voor een degelijk inkomen. ‘We zorgen ervoor dat iedereen een vrij, waardig en zeker bestaan kan leiden. Vaak zijn het juist de mensen die onmisbaar werk doen in onze samenleving, zoals schoonmakers, bouwvakkers en supermarktpersoneel, die de meeste moeite hebben om rond te komen. Daarom verhogen we het minimumloon naar 16 euro per uur voor iedereen vanaf 18 jaar.’

Om zeker te zijn van werk, heeft PvdA meerdere plannen, zoals een werkgarantiefonds. Mensen met een WW-uitkering worden vrijgesteld van de sollicitatieplicht als zij zich willen omscholen naar een belangrijke tekortsector. In elke regio komt een Huis van de Arbeid, waar mensen online en fysiek terechtkunnen met al hun vragen over werk, loopbaan, scholing, laaggeletterdheid, begeleiding naar werk en het ontwikkelingsbudget. GroenLinks-PvdA denkt aan een 32-urige werkweek met behoud van inkomen. ‘Werk is niet het hoogste goed in het leven.’

PVV

Lijsttrekker: Geert Wilders.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Koopkracht en pensioen.’

Steeds meer Nederlandse gezinnen verkeren in een diepe crisis en kunnen door de almaar oplopende vaste lasten nog maar met moeite hun hoofd boven
water houden. Ze hebben grote problemen om de boodschappen, de huur, de energierekening en de zorgkosten te betalen. Dat geldt zowel voor werkenden als niet-werkenden. Het is onaanvaardbaar dat basisbehoeften niet meer worden gegarandeerd. Na een leven lang hard werken is nu zelfs een goed pensioen extreem
onzeker geworden. Hardwerkende Nederlanders vragen zich terecht af waar ze het allemaal nog voor doen. Hun bestaanszekerheid is gesloopt.

PVV verlaagt daarom de belasting op boodschappen en energie. Het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft en de huren gaan omlaag. En: ‘Uitkeringsfraude en misbruik van onze sociale zekerheid worden keihard aangepakt.’

‘Om ervoor te zorgen dat Nederlanders zich na een leven lang keihard werken geen zorgen meer hoeven te maken over hun oude dag, verhogen we de ouderenkorting en verlagen we de AOW-leeftijd. We draaien de onverantwoordelijke en extreem onzekere nieuwe pensioenwet terug.’

BoerBurgerBeweging (BBB)

Lijsttrekker: Caroline van der Plas.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Werk moet lonen, voor iedereen.’

De enorme waardevermindering van ons geld (BBB wil contant geld overigens heel graag behouden), inclusief de gestegen kosten voor ons levensonderhoud en de sterk gestegen energieprijzen, zorgen ervoor dat meer dan een miljoen burgers onder de armoedegrens terecht komen. ‘BBB staat voor koopkrachtbescherming en armoedebestrijding; we laten niemand achter.’

BBB vindt niet alleen betaald werk belangrijk. ‘We willen dat iedere vorm van arbeid die bijdraagt aan onze samenleving belangrijk is. Daarom willen wij dat de waardering voor de mensen die een actieve bijdrage aan de maatschappij leveren, bijvoorbeeld als mantelzorger, vrijwilliger of opvoeder van kinderen, gelijk is aan de waardering voor de mensen met een betaalde baan.’

BBB wil mensen die om een bepaalde reden hun werk niet meer kunnen doen, helpen zoeken naar wat zij nog wel kunnen. Bovendien moet de nieuwe Pensioenwet worden teruggedraaid.

D66

Lijsttrekker: Rob Jetten.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Een zekere basis voor elke dag.’

Bijna een miljoen mensen in Nederland leven in armoede. Deze bestaansonzekerheid leidt tot grote persoonlijke problemen en gaat ten koste van de eigenwaarde en gezondheid van mensen. Mensen trekken zich terug, verliezen vertrouwen in de overheid en doen niet meer actief mee in de samenleving. Deze mensen zijn voor allerlei dingen afhankelijk van de overheid, voor elke extra regeling moet er een aanvraag worden gedaan.

Plannen onder meer: D66 verhoogt het minimumloon naar tenminste 17,50 euro in 2028, de bijstand stijgt volledig mee. Samenvoegen van de kinderbijslag met het kindgebonden budget en die aanzienlijk verhogen, ongeacht de leeftijd. Kinderopvang wordt bijna gratis. ‘Elk kind krijgt recht op vijf dagen kinderopvang per week, van 1 tot 12 jaar. Armoederegelingen toegankelijk en begrijpelijk maken voor mensen en zo min mogelijk papierwerk vragen. D66 wil uiteindelijk toewerken naar meer bestaanszekerheid in een stelsel helemaal zonder toeslagen. ‘Het basisbedrag wordt dan steeds verder verhoogd, waardoor andere vormen van inkomensondersteuning verder afgebouwd kunnen worden.’

Partij voor de Dieren

Lijsttrekker: Esther Ouwehand.
Verkiezingsprogramma over geld: ‘Genoeg voor iedereen, binnen de grenzen van de planeet.’

Er is genoeg voor iedereen. We produceren met z’n allen veel meer dan we nodig hebben. Meer voedsel, meer spullen, meer apparaten. En allemaal bij elkaar hebben we meer dan genoeg geld voor alles wat belangrijk is. Toch moeten veel mensen kromliggen om de maandlasten te betalen. ‘Het is tijd om de economie van verspilling af te breken en een economie van duurzaamheid op te bouwen. Een economie waarin we werken om te leven, in plaats van leven om te werken.’

Plannen onder meer: verhogen van het minimumloon naar 16 euro per uur en de uitkeringen stijgen mee. Er komt een groener en eerlijker belastingstelsel. ‘Groen werken en ondernemen wordt beloond. Hergebruik en reparaties worden gestimuleerd, dus niet belast.’ Winstbelasting voor grote bedrijven verhogen van 25 procent naar ten minste 35 procent. Het lage tarief van de inkomstenbelasting wordt
verlaagd en het hoge tarief wordt verhoogd.
Topverdieners gaan meer bijdragen aan de
samenleving, via een derde schijf met een hoger
tarief voor de inkomstenbelasting. Partij voor de Dieren is tegen de nieuwe Pensioenwet.

Oneliners uit andere verkiezingsprogramma’s

Nog enkele meningen over bestaanszekerheid uit de verkiezingsprogramma’s, van partijen die in de peilingen op tenminste drie zetels staan.

SP (Lilian Marijnissen)

‘Wij bestrijden de zogeheten graaiflatie. We verlagen de prijzen door de btw op voedingsmiddelen en openbaar vervoer geheel te schrappen.’

CDA (Henri Bontenbal)

‘Bestaanszekerheid gaat voor ons niet alleen over inkomen. Het gaat voor ons ook over het onderdeel zijn van een gemeenschap. Over de toegang tot werk, wonen, zorg en onderwijs.’

ChristenUnie (Mirjam Bikker)

‘Het aantal mensen en kinderen dat leeft in armoede moet stevig omlaag, de komende kabinetsperiode met minimaal de helft. Huisuitzettingen bij gezinnen met worden verboden.’

Forum voor Democratie (Thierry Baudet)

‘Rechtvaardiger belastingstelsel: (meer) werken moet altijd lonen. Voorkomen van problematische schuldenlasten bij mensen in armoede.’

DENK (Stephan van Baarle)

‘Een kleine top in Nederland heeft veel vermogen, terwijl een groot deel van Nederland te weinig heeft. Dat is scheef en betekent dat we van zeer hoge inkomens meer vragen.’

SGP (Chris Stoffels)

‘Om armoede in te dammen moet de inkomenspositie van gezinnen met lage en middeninkomens structureel verbeterd worden door een belastingverlaging. De SGP gaat voor halvering van de kinderarmoede.’

Volt (Laurens Dassen)

‘Volt wil bij het verdelen van gelden over regio’s de spreiding van onderwijs, zorg, werk, cultuur en publieke diensten zo inrichten, dat deze voor iedereen in Nederland goed toegankelijk zijn: geen  zorgen over bestaanszekerheid bij toekomstige generaties.’

Op de website van de Kiesraad kun je meer lezen over de Tweede Kamerverkiezingen 2023. Het gaat dan om algemene informatie, niet over de verkiezingsprogramma’s.

Thijs (21) maakt 80-urige werkweken: liever een nacht doorhalen op kantoor, dan in de kroeg

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.

Reacties