Erik Jonk Binnenland 26 okt 2023, 09:59

Leestijd: 3 minuten

Laaggeletterden openhartig in Op1: ‘Wat ik geleerd had, is mezelf dom te vinden’

Nederland telt 2,5 miljoen laaggeletterden en dat is een groot en voor anderen vaak onzichtbaar probleem. Talkshow Op1 maakte het gisteravond wel inzichtelijk, aan de hand van drie mensen die laaggeletterd waren. De gasten waren bijzonder openhartig.

Dat juist Hans Esbach, Elayna Martina en Koos Vervoort aan de Op1-tafel zaten, heeft alles te maken met het televisieprogramma Duidelijke Taal van HUMAN, de omroep die deze week ook indruk maakte met 955 Dagen over een onterecht vastgezette vluchteling.

Loes Luca zoekt laaggeletterden vanaf woensdag 8 november op (Duidelijke Taal is dan te zien op NPO 2). Zij doet dat in Rotterdam, de stad die tot haar eigen verbazing de meeste laaggeletterden van ons land telt.

Nachtmerrie voor laaggeletterden

Koos Vervoort vertelt wat het voor hem betekent dat hij tot al die laaggeletterden behoorde, het probleem waar het kabinet vijf jaar geleden nog honderden miljoenen voor uittrok: „Heel veel. Ik heb niet kunnen reizen en niet een acceptgiro kunnen invullen, of zo. Dat moest ik vragen aan mijn moeder.”

Vervoort vond het verschrikkelijk: „Het was een nachtmerrie. De meeste pijn deed het dat ik niet wist waar ik naartoe moest. Je wil wel, maar je weet niet hoe. Wat ik geleerd had, is om mezelf dom te vinden. Elke keer als iets niet lukt, zeg je tegen jezelf wat anderen zeggen. Zie je wel: je bent dom.”

Het is een groot en onzichtbaar probleem: laaggeletterdheid. Tweeënhalf miljoen Nederlanders worstelen daardoor met een schaamtegevoel, het vinden van hulp, het onderhouden van sociale contacten en hun financiële situatie. Zo ook Elayna, Hans en Koos uit de nieuwe serie… pic.twitter.com/q2eJsjAK74

— Op1 (@op1npo) October 25, 2023

Kampioen slaan

„Het is zwaar, want je wilt meedoen, ook met je vrienden”, beaamt Hans Esbach. De Rotterdammer zat tot zijn 14e op school en ging toen werken. Op1-presentatrice Carrie ten Napel is benieuwd waar het op school dan mis ging als hij toch jaren les kreeg. Esbach: „Mijn ouders hielden van verhuizen, mijn vader hield van slaan. Daar was hij kampioen in. Als hij pijn in z’n handen kreeg, dan pakte hij een stok en ging hij daarmee verder.” Esbach wil ermee zeggen dat zijn jeugd allesbehalve goed verliep. Concentratie voor school had hij niet.

Koos Vervoort heeft een zelfde soort geschiedenis, met een alcoholische vader. Dat hij laaggeletterd was, kostte hem bijna een huwelijk. Moest hij van zijn vrouw een formuliertje invullen? „Dan had ik net een afspraak bij de visvereniging of met mijn neef.” Vervoort koos er zelfs voor om geen kinderen te nemen. „Als je een kind hebt, wil je het alles geven wat het nodig heeft. Ik vond niet dat ik dat kon geven.”

Laaggeletterden komen er niet uit

In Duidelijke Taal gaan kijkers zien dat Koos Vervoort kankerpatiënt wordt. Hij moet een app invullen en loopt daarbij volledig vast. Elayna Martina, een van de drie laaggeletterden aan tafel, zien we in een ziekenhuis. Zij moet de weg zien te vinden via bordjes in de gangen. Voor de een is dat normaal, voor haar een hels karwei. „Brieven van de overheid invullen ging niet. Dat vroeg ik aan mijn zoon.” Omdat zij laaggeletterd was, kon zij een baan in de kinderopvang vergeten.

De verhalen in Op1 zijn schrijnend, maar met deze laaggeletterden is het goed afgelopen. De drie zijn er allemaal uit gekomen. Mooi: Koos Vervoort heeft inmiddels zelfs een boek kunnen schrijven, Van Laaggeletterde tot Schrijver. Of zoals Charles Groenhuijsen van Op1 het zei: Van Koos Kansloos naar Koos Bolleboos. Daarover wil de Rotterdammer nog iets kwijt: „Ik heb gezien dat de drukker een fout heeft gemaakt…”

Brandweervrouw Georgette (29): ‘De schietpartij bij het EMC blijft me altijd bij’

Reacties