Erik Jonk Binnenland 28 dec 2021, 08:02

Leestijd: 13 minuten

Het jaar van Laura Bas: van finale Miss World tot jongeren-ambassadeur ‘seksuele rechten’

In de serie Het Jaar Van spreken Metro-verslaggevers met mensen voor wie 2021 een bijzonder jaar was, in welke zin dan ook. Na Kees van der Spek en Mar Jan van het veelbesproken gezin in Ruinerwold, in deze aflevering Laura Bas uit Amsterdam. Zo sta je in de finale van Miss World Nederland. Zo ben je jongerenambassadeur van het ministerie van Buitenlandse Zaken en onderhandel je mee aan belangrijke tafels van de Verenigde Naties…

Het is aan het begin van de zomer als Metro Laura Bas (24) ontmoet op een zonovergoten terras in Amsterdam-West. Met een spa rood blikt zij vooruit op de finale van de verkiezing Miss World Nederland, maar doet vooral haar verhaal over haar strijd tegen de loonkloof in Nederland waar vrouwen nog altijd mee te kampen hebben. Waar deelneemsters aan dergelijke verkiezingen vaak het de milieuproblematiek aangrijpen voor een goed verhaal naast het ‘mooi zijn’, daar valt Laura extra op. Ook bij Metro, toen bleek dat zij haar eigen pr-campagne voerde (haar verhaal van toen lees je hier) en dus op genoemd terras werd uitgenodigd.

Laura Bas heeft nog kans op finale Miss World

Hoe kijk je op de finale van Miss World Nederland terug?

„Ik ben uiteindelijk derde geworden, een mooie podiumplek. Op zich had ik toen wel willen winnen natuurlijk, maar ik ben achteraf tevreden.”

De finale kreeg een staartje toen bleek dat de winnares, de Brabantse Dilay, zich afmeldde voor de Miss World-verkiezing in Puerto Rico. Zij gaf eerlijk toe zich niet te willen laten vaccineren. De verkiezing is nu door corona sowieso uitgesteld, maar runner-up Lizzy uit Den Helder is nu de aangewezen vertegenwoordigster voor ons land. Back-up is… Laura Bas.

Hoe kijk je daar nu naar?

„Tja, de winnares heeft haar titel opgegeven. Als de nummer 2 iets overkomt, moest ik gaan. Of moet… de organisatie zou teleurgesteld zijn als ik niet ga. Lizzy was al afgereisd en moet nu op een later moment in 2022 terugkeren. Doordat zij het hele traject daar al heeft afgelegd, ga ik ervan uit dat ik niet meer wordt opgeroepen. Met mijn baan bij Buitenlandse Zaken ben ik bovendien ontzettend druk. Agenda-technisch zou het een hel worden. Maar goed, de vraag ligt er nu niet.”

We zijn een half jaar verder. Niks geen zonovergoten terras, maar lockdown nummer zoveel. Al haar werk voor vrouwen en de ambitie om in de top van het bedrijfsleven te slagen, zijn plotseling veranderd. Niet dat zij zich niet meer inzet voor de vrouw – integendeel – maar het podium van de missverkiezing is verruild voor politiek Den Haag, met als focus seksuele rechten voor alle jongeren. Laura Bas viel namelijk niet alleen bij Metro op, maar ook bij onze beleidsmakers in en rond het Binnenhof. Voor het ministerie van Buitenlandse Zaken is zij officieel ‘de nieuwe jongerenambassadeur voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, keuzevrijheid en gendergelijkheid’. Laura is nu veertien maanden lang de belangrijke schakel tussen jongeren en de beleidsmakers. Haar doel: ‘Het werk van het ministerie beter af te stemmen op de realiteit van een diverse groep jongeren’.

 2021 was voor Laura Bas een achtbaan

Als je nu aan het jaar 2021 denkt, wat schiet je dan meteen te binnen?

„Dat het een achtbaan was! Zo’n eentje waarvan je zenuwachtig bent als je erin stapt, als hij over de kop gaat denkt ‘waarom ben ik hier in godsnaam aan begonnen?’, maar als je eruit stapt meteen nog een keer wilt.  2021 was voor mij vooral druk: van het meedoen aan de missverkiezing, een premaster volgen en daarnaast nog twee banen hebben tot aan de derde plek behalen bij Miss World Nederland. Het starten van mijn master en het krijgen van mijn droombaan als jongerenambassadeur bij Buitenlandse Zaken. Gek genoeg waren die harde lockdowns voor mij soms ook ‘verplichte’ rem waardoor ik weer even kon opladen. Daarnaast heeft 2021 mij ook geleerd dat je soms iets wat je graag wilt niet krijgt, omdat er iets veel mooiers op je ligt te wachten. Toen ik derde werd baalde ik natuurlijk als gezegd wel even flink dat ik naast de titel greep, maar toen ik twee maanden later mijn droombaan kreeg viel alles uiteindelijk op zijn plek.”

Wat is er na de finale van Miss World Nederland gebeurd?

„Ik zou beginnen aan mijn master Culture, Organization & Management. Ik had echter ook een project opgezet over meer gelijkheid op de arbeidsmarkt. Het ware gave dingen, waardoor het kriebelde. Ik wilde er meer mee doen en ben nogal ambitieus. Terwijl iedereen zei ‘ga lekker je master doen’, dacht ik terug aan mijn eerdere werkgroep Mensenrechten en Veiligheid bij de Nationale Jeugdraad. Ik had daar van mijn huidige functie gehoord en vond het eerlijk gezegd een droombaan. Toen ik de cv van de vorige ambassadeurs zag, dacht ik ‘oh, daar ga ik niet eens aan beginnen’. Door mijn inzet voor gendergelijkheid op de arbeidsmarkt had ik toch wat nodige ervaring. Heel veel mensen willen jongeren-ambassadeur worden, maar ik besloot toch alvast te solliciteren. Dan zou ik tijdens mijn master nog wat extra ervaring opdoen en weten hoe de sollicitatie zou gaan. Volgend jaar zou ik er dan echt voor gaan. Maar… ik werd het tegen alle verwachtingen in al.”

‘Werk en privé is momenteel uit balans’

Je doet nu je master én de functie bij Buitenlandse zaken?

„Ja. De functie is eigenlijk voor twee dagen, maar in de praktijk is het veel meer. Dat geeft niet, want hier ligt mijn passie.” Laura Bas moet er zelf bij lachen, als ze terugdenkt aan ons gesprek in de zomer en vervolgt: „Mijn master doe ik vooral in het weekend. Ja, mijn sociale leven lijdt er wat dat betreft wel onder. De balans tussen werk en privé is bij mij altijd wel een dingetje. Op dit moment noem ik het ‘uit balans’. Op persoonlijk niveau kijk ik goed hoe ik dat recht kan trekken. Het is nu eenmaal de keerzijde van ambitie. Ik wil succes en graag gezien worden, maar met wie ga ik dat vieren als ik weer iets moet afzeggen of om half elf naar huis ga omdat ik de volgende dag veel moet doen? Het voelt in elk geval een beetje dubbel, maar een wordt aan gewerkt. Beloofd.”

View this post on Instagram

A post shared by Laura Bas (@laurabasx)

Terug naar het werk dan. Je bent ambassadeur bij Buitenlandse Zaken. Richt je je dan alleen op buitenlandse jongeren?

„Nee, ook op Nederlandse jongeren. Mijn functie in één zin gezegd is dat ik ervoor moet zorgen dat de behoeftes van jongeren wereldwijd terugkomen in het buitenlandbeleid van het ministerie. De input van jongeren vergaren is een van de belangrijkste dingen binnen mijn functie. Dan gaat het om input van buitenlandse jongeren, maar het is ook belangrijk hoe Nederlandse jongeren hier tegenaan kijken. Jongeren, ook in Nederland, zorgen altijd voor een frisse wind en een nieuwe blik op dit soort thema’s. Wat dat betreft vind ik het heel leuk om het er met Nederlandse jongeren over te hebben. Ik merk dat zaken als seksuele en reproductieve rechten (rechten die samenhangen met de voortplanting van de mens, denk aan wel of geen abortus en wel of geen gratis anticonceptie, red.), gendergelijkheid en keuzevrijheid heel erg onder jongeren leven. Ze vinden er allemaal iets van.”

Laura Bas aan onderhandelingstafel VN

Wat zij allemaal vinden bundel je en neem je mee naar Buitenlandse Zaken en bijvoorbeeld de Verenigde Naties (VN)?

„Ja en ik vind het mooi dat ik daarbij onafhankelijk advies op beleidsideeën kan geven. Ten tweede ben ik een onderdeel van Buitenlandse Zaken zelf als er internationale conferenties zijn. Dan mag ik met de Nederlandse delegatie mee. En ten derde, dat vind ik uniek aan mijn functie: als er aan onderhandelingstafels van de Verenigde Naties wordt gezeten, dan mag ik daarbij zijn. Dan mag ik meeonderhandelen, zeggen wat ik belangrijk vind en met hard maken voor de progressieve inbreng van de jongeren. Verder ben ik voor Nederland het gezicht als het om die seksuele en reproductieve rechten, gendergelijkheid en keuzevrijheid gaat. Daarvoor reis ik door Nederland om te spreken en in panels aan te schuiven en ga ik buitenlandse evenementen af.”

Als de mening van de gemiddelde Nederlandse jongere totaal botst met jouw mening, heb je dan een probleem?

„Mijn functie is dat ik de stem van de jongeren verkondig. Als zij massaal over iets zeggen het er niet mee eens te zijn, dan is mijn taak om dat gewoon terug te koppelen. Ik vind het dan niet zo moeilijk om mijn ego opzij te zetten. Als jongeren goed kunnen onderbouwen waarom zij iets vinden, dan kan ik zelfs iets van leren. Als een duidelijke mening heel erg tegen mijn eigen normen en waarden ingaan, dan moet ik goed nadenken hoe ik dat – ook internationaal – ga uitleggen. Dat zal gewoon moeten.”

Als jongeren-ambassadeur maak jij je sterk voor uitgebreide seksuele voorlichting in het onderwijs, dat nu alleen aandacht krijgt in de onderbouw. Maar als ik aan seksuele voorlichting denk, denk ik ook ‘we leven in 2021’.

Laura Bas is het daar mee eens, maar er zit een vetgedrukte maar aan: „Seksuele voorlichting in Nederland en ook in het buitenland is heel erg op biologie gebaseerd. Voor mij is de middelbare school nog niet zo lang geleden en toen stond seksuele voorlichting in hoofdstuk tien van biologie. Dan ging het over voortplanting via de penis en de vagina, de clitoris staat er helemaal niet in. Er werd nog iets over soa’s verteld en we keken heel ongemakkelijk naar een film waarin dingen werden uitgelegd. Dat was het wel. Actuele maatschappelijke ontwikkelingen als verschillende genders ontbreken totaal. Qua homo-acceptatie zijn we er nog lang niet.”

‘Nee moet te allen tijde gerespecteerd worden’

„Bij seksuele voorlichting zou het aangeven van grenzen ook heel belangrijk moeten zijn. Er wordt te gemakkelijk gezegd dat als je iets niet wil, je gewoon nee moet zeggen. ‘Nee’ is een volwaardige zin en moet te allen tijde gerespecteerd worden. Maar voor jezelf en ook voor de ander zou het fijn zijn als je goed kunt uitleggen waarom je iets niet wil. Omdat je er bijvoorbeeld nog niet klaar voor bent of om een andere reden. Als je alleen maar ‘nee’ kunt zeggen zonder uit te kunnen leggen waarom, dan is dat niet goed voor je zelfvertrouwen. Docenten moeten verder ook uitleggen dat een beetje experimenteren niet erg is en dat een keer zoenen met iemand van hetzelfde geslacht niet meteen betekent dat je homo bent. En als dat wel zo is, dat het niets uitmaakt. Ja, bij seksuele voorlichting kan een veel grotere groep jongeren worden aangesproken dan nu het geval is. Als een leraar het alleen maar over heteroseks heeft, dan worden veel jongeren niet bereikt.”

Seksuele voorlichting is dus in tientallen jaren weinig opgeschoten. Gezien de duur van jouw huidige functie, ga je dat wat je wilt als jongeren-ambassadeur nooit meemaken.

„Dat is heel naar. Maar zestig jaar geleden toen mijn oma mijn leeftijd had, mocht ze nog niet eens een dure uitgave doen zonder toestemming van haar man. Dingen kunnen dus best snel veranderen. Drie jaar geleden waren we nog helemaal niet bezig met verschillende genders. Inmiddels ligt er een behoefte bij jongeren om daar wél aandacht aan te besteden. Dus we zullen dat geluid moeten laten horen. Voor het afschaffen van het leenstelsel is ook jarenlang campagne gevoerd. Ik geloof heel erg dat als je je ergens voor blijft inzetten en herrie blijft maken, dingen echt gaan veranderen.”

Mythes als het om seks gaat

„Ik wil nog wel zeggen dat ik in Nederland en internationaal vaak hoor dat seksuele voorlichting geen verantwoordelijkheid voor de scholen is, maar voor de ouders. Dat wil ik tegenspreken. Als je het neerlegt bij ouders, dan is er geen controle over de informatie de verspreid wordt. Er worden namelijk nogal wat mythes over seks verspreid. In Indonesië denken bijvoorbeeld heel veel jongeren dat het aanmaken van een spermacel drie bloeddruppels kost. Dat als je masturbeert je lichaam daarbij ontzettend hard moet werken en je de energie niet aan andere dingen kunt besteden. En dat als je sperma niet in een vagina komt, je kwade geesten oproept. Als je je daar als maatschappij niet over uitspreekt en in een vertrouwde omgeving geen juiste informatie geeft, dan hou je zulke mythes in stand. De maatschappij heeft de verantwoordelijkheid dat jongeren beslagen ten ijs komen en zij zelf seksuele keuzes kunnen maken. Het voorbeeld was Indonesië, maar in Nederland praten we nog steeds niet gemakkelijk over seks. Dat mag wel opengebroken worden.”

View this post on Instagram

A post shared by Laura Bas (@laurabasx)

Een ander belangrijk thema voor jou is menstruatie-armoede. Alleen in Nederland al missen ruim 25.000 jonge meisjes lessen op school door een gebrek aan geld voor maandverband. Een onderzoek van Always sprak dit najaar zelfs van 53.000 meisjes. Dat is toch ongelooflijk en wat kan Laura Bas daaraan doen?

„Het cijfer 25.000 is van vier jaar geleden. We hebben inmiddels een pandemie, dus ik geloof meteen als Always stelt dat het nog veel erger is geworden. Wat ik heel graag wil is dat jongeren in Nederland en ook internationaal in ieder geval op middelbare scholen en universiteiten altijd toegang hebben tot gratis menstruatie-producten. Ik studeer zelf aan de VU in Amsterdam, de eerste universiteit die de gratis menstruatie-producten vorig jaar had. Toen ik deze functie kreeg ben ik meteen naar de VU gegaan om te vragen hoe men dat voor elkaar had gekregen. Via een bepaald geldpotje heeft de VU er geld voor beschikbaar gekregen. Bij de Ikea is een kastje van 50 euro gekocht, die rood geschilderd en wat leuke stickers opgeplakt. En die volgestopt met menstruatie-producten, iedereen die het nodig heeft mag het pakken. Simpel toch? Dat is zoals ik het graag overal wil zien. Sowieso heerst er een taboe over menstruatie, weinig meisjes durven er iets over te zeggen. Maar dat is weer een ander verhaal.”

‘Anticonceptie moet gratis zijn’

Een rechtszaak om gratis anticonceptie voor elkaar te krijgen, werd in oktober verloren. Daar vind jij vast iets van.

„Toegang tot anticonceptie wordt in Nederland heel erg voor lief genomen. Maar als je er als jonge vrouw toch géén toegang tot hebt, dan kun je je leven niet plannen. Als je een studie volgt of werkt en ieder moment ongewenst zwanger kunt worden, dan is dat nogal ingrijpend. Kun je dan nog wel carrière maken? Ga je dan nog wel een vervolgopleiding doen? Toegang tot anticonceptie is dan cruciaal. Ik vind dat dat in een welvarend land als Nederland gewoon gratis moet zijn. Misschien is dat lastig, maar zorg er dan in elk geval voor dat één optie gratis is.”

Nog één vraag op weg naar 2022. Je lijkt me een vrouw van doelen stellen. Heb je een doel bepaald voor als je functie als ambassadeur bij Buitenlandse Zaken eind volgend jaar eindigt?

„Wat ik wil is dat ik tegen die tijd heel veel herrie heb gemaakt. Herrie over alle genoemde thema’s. Ik wil dat aan het einde van de veertien maanden, als mensen aan jongerenambassadeur Laura Bas denken, ze denken ‘oh ja, menstruatie-armoede, oh ja, gendergelijkheid’, enzovoort. En dat ik het allemaal goed op de kaart heb gezet. Verder wil ik vechten voor progressieve taal in de VN-resoluties. En ik wil ontzettend graag namens Nederland een statement maken bij de Verenigde Naties over seksuele vorming en jongerenparticipatie hierin. Dat zijn mijn concrete doelen.”

Zit er daarna nog een verlening van je functie?

„Nee, helaas. Men wil elke keer een nieuw gezicht als jongeren-ambassadeur. Maar ik denk al na over wat ik in de toekomst kan betekenen hoor. Wees niet bang. Ik zit vol vuur over gendergelijkheid en daarbij valt ook in het Nederlandse beleid nog genoeg te veranderen.”

Deze week verschijnen in de Metro-reeks van Het Jaar Van: zondag Kees van der Spek, maandag Mar Jan (gezin Ruinerwold), woensdag JayJay Boske, donderdag Gor Khatchikyan en vrijdag Karsu Dönmez. Alle verhalen van Het Jaar van – van deze week en eerdere jaren – vind je hier.

Het jaar van Mar Jan uit Ruinerwold: ‘Ik heb mijn familie terug en het geheim zijn we kwijt’