Isabella van den Berg
Isabella van den Berg Televisie 1 jul 2023, 
Leestijd: 5 minuten

Op1 bespreekt Frans politiegeweld na rellen rond dood 17-jarige jongen: ‘Beschermen de staat, niet de burgers’

Rellen Frankrijk, politiegeweld, dood Nahel, Stefan de Vries, Op1
Beeld: Op1 / BNNVARA / NPO

De woede in Frankrijk is enorm na de dood van de 17-jarige Nahel. De hele week wordt er geprotesteerd in het land, met brand en geweld tot gevolg. In Op1 hebben ze het over de onrust en het politiegeweld met Europacorrespondent Stefan de Vries, die al meer dan 20 jaar in Frankrijk woont.

De 17-jarige Nahel werd afgelopen week doodgeschoten door de politie toen hij probeerde weg te rijden van agenten die zijn auto hadden gestopt vanwege verkeersovertredingen. Veel mensen zijn kwaad om het politieoptreden en verwijten het korps dat het racistisch en te agressief te werk gaat. Veel mensen hebben de gebeurtenis gezien, omdat een omstander het heeft gefilmd.

‘Ik ga je in je kop schieten’

„De video laat heel duidelijk zien wat er is gebeurd”, aldus De Vries. „De jongen moest zijn auto stoppen van de politie, maar reed toen door. Agenten hielden hem onder schot en één van hen zei: ‘Ik ga je in je kop schieten’. Toen de jongen toch een beetje doorreed, werd er geschoten. Zo’n 20 meter verder is de auto tot stilstand gekomen tegen een paal.” Dit gebeurde in Nanterre, een westelijke banlieue van Parijs.

De Vries vertelt dat de agent in kwestie inmiddels wordt verdacht van moord en in voorarrest zit. „Er is veel woede over de eerste verklaring die hij heeft afgelegd. Want hij had gelogen, terwijl het gefilmd is.” En dat komt in Frankrijk vaker voor, zegt De Vries. Dat de politie blijkt te liegen nadat er filmpjes van de gebeurtenissen opduiken.

Andere aanhoudingen in Frankrijk

Maar wie de ‘gemiddelde relschopper’ is in het geval rondom de dood van de 17-jarige Nahel, is moeilijk te zeggen, aldus De Vries. „Afgelopen nacht (donderdagnacht, red.) zijn er meer dan 850 mensen gearresteerd, waarvan de gemiddelde leeftijd 17 was. Gemiddeld dus net zo oud als de jongen die neergeschoten is. Het zijn meestal jongens, die de situatie ook kennen in de voorsteden. Zij hebben mot met de politie en er zijn spanningen.” Maar wat is die spanning? Hoe wordt er keken naar de politie in Frankrijk, vraagt Op1-presentatrice Amber Kortzorg zich af.

„Ik heb zelf ook veel slechte ervaringen gehad met de Franse politie”, aldus De Vries. „Het grote verschil met de Franse politie en politie in andere landen van Europa is dat laatstgenoemde zich richten op de-escaleren. Dat zie je in Nederland ook, je gaat meestal eerst praten en pas daarna geweld gebruiken. Maar in Frankrijk wordt er eerst geweld gebruikt en dan pas – áls het slachtoffer nog kan spreken, heel cynisch – wordt er gesproken.” Hoe dat komt, legt De Vries uit, heeft te maken met de geschiedenis van Frankrijk. „Het gaat heel ver terug. De staat is oppermachtig en moet beschermd worden. Je zou zeggen dat in een democratie de politie de burger moet beschermen, maar in Frankrijk kun je het bijna zo zien dat de politie de staat moet beschermen. Dat is een hele andere verhouding en dat staat nu op scherp.”

Op1 over gewelddadige rellen Frankrijk

Kortzorg wil weten waar het sentiment ligt waardoor dit zo kon escaleren. „De situatie in Frankrijk is een kruitvat. Er is maar een vonkje nodig of het ontploft. Denk aan de Gele Hesjes, ook daar was veel geweld. Van demonstranten én politie. Of denk aan de pensioenhervormingen van eerder dit jaar. En nu dit. Er heerst veel sociale spanning in de Franse maatschappij en mensen zijn teleurgesteld in de staat nadat zij zich hebben teruggetrokken uit de achterstandswijken. Postkantoren en scholen zijn daar verdwenen.” De Vries legt uit dat in de ‘echt erge wijken’ het enige wat bewoners zien van de staat, de politie is. „Die controleert de identiteit van de rondhangende jongeren, maken discriminerende opmerkingen. Het is heel onaangenaam en is mij ook weleens overkomen.”

Buiten de 850 arrestanten, zijn er 250 agenten gewond geraakt. Op1-presentatrice Natasja Gibbs zegt dat er „vanuit rechtse hoek de roep klinkt om de noodtoestand.” Wat zou dat inhouden? „Dan zou de politie meer macht krijgen, maar dat hebben ze al veel in Frankrijk. Er kan dan een avondklok komen, huisarresten kunnen worden opgelegd zonder proces en iedereen zou zomaar gefouilleerd kunnen worden net als dat demonstraties dan verboden zijn”, aldus De Vries. „Maar het gaat eigenlijk niet veel verder dan dat het al kan. Sinds 2015 heeft de politie enorm veel bevoegdheden gekregen die indruisen tegen veel vrijheden. Die noodtoestand is dus vooral symbolisch.”

‘Parijs is doof’

De Franse president Macron heeft de noodtoestand rondom de rellen afgewezen. Hij wijst vooral naar ouders om hun kinderen „binnen te houden” en om aan hun „verantwoordelijkheidsgevoel te denken.” Maar of dit iets gaat oplossen? „Natuurlijk niet”, aldus De Vries. „Hij kijkt niet naar de oplossing. Het is nogal makkelijk om het af te schuiven op de ouders. Er is een structureel probleem wat niet wordt aangepakt. Dit speelt al een halve eeuw, de eerste rellen waren al in 1979. En er wordt wel geld gepompt in de achterstandswijken, maar het onderliggende probleem van sociale ongelijkheid, racisme en werkloosheid wordt niet aangepakt.” Volgens De Vries is dat voor politici niet interessant. „Het is makkelijk om te schelden op deze wijken, want in het veilige Parijs heb je er weinig mee te maken en alles wordt besloten in Parijs.”

Wat willen de relschoppers? „Zij weten dat ook zij slachtoffer kunnen worden van een willekeurige agent die besluit te schieten”, aldus De Vries in Op1. „Ze willen gerechtigheid, ze willen gehoord worden. En ze zijn niet tegen de staat. Ze willen juist dat de staat hen helpt, maar Parijs is doof. Dit gaat al decennia zo, en zal ook nog wel even doorgaan.”

Vierde avond en nacht van protesten

Vandaag wordt de 17-jarige Nahel begraven. De familie van de jongen heeft media gevraagd weg te blijven bij de uitvaart, omdat het „een dag van bezinning” is voor de nabestaanden. Afgelopen nacht zijn er zeker 1311 mensen aangehouden in Frankrijk na de vierde avond en nacht dat er protesten waren. Op de openbare weg waren zeker 2560 branden. Het geweld neemt echter af in intensiteit volgens Franse binnenlandminister Gerald Darmanin.

Je kijkt Op1 terug via NPO Start. 

Het is Keti Koti, moet de koning excuses aanbieden voor het slavernijverleden? Renze zet het uiteen

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.