De jungle en het mensenkind

Als ik op zondagmiddag halfnaakt mezelf onder mijn oksels krab en de kruimels van mijn ontbijt weg lik, kruist mijn blik die van onze poes, die het likken van haar anus kort onderbreekt. Beide net wakker, en onze oerinstincten zijn nog duidelijk leesbaar.
Wat maakt ons zo anders dan dieren? De woorden die mij direct binnenschieten bij deze vraag maken me aan het lachen. Het is de titel van een saai EO programma, waarvan de woorden toch goed voor mij beschrijven wat ons mens maakt. Geloof, hoop en liefde. Cliché, zeker, maar het benoemd een duidelijk verschil tussen mijn brein en dat van mijn poes.

Hoop en liefde, dat begrijpen veel mensen, als een vaandel voor ons emotionele spectrum. Maar geloof. Dat is weer iets anders. Niet de populairste van de drie. Na de recente vreselijke aanslagen in Brussel en de voorgaande in Parijs lijkt ‘afschaffen van geloof!’ een logische response. Ja en niet alleen recent, we kennen ook een grote heilige oorlog vanuit ons eigen continent richting het midden oosten.

Het lijkt me iets te makkelijk om het geloof als zondebok voor dit soort conflicten te benoemen. Het klinkt naïef en ongenuanceerd. Ik geloof zelf. Het doet er niet toe waarin, het zou geen verschil moeten maken of ik theïst of atheïst ben, christen of moslim. Maar deze naïviteit raakt me persoonlijk. Ik geloof nog steeds in geloof. Dat het in essentie iets goeds brengt op deze wereld.

Nee, ik ben niet onbewogen door de aanslagen, ik vind het ook afschuwelijk. Maar ik denk dat geloof een veel minder grote rol speelt in dit soort gebeurtenissen dan we – excuses voor de woordkeuze – willen geloven. ‘Allahu akbar’ als laatste kreet is pakkender dan: ‘ik had een kansloos leven!’ Het geloof lijkt dan niet meer dan een misbruikte bumpersticker, een succesvolle campagne om de doelloze mens een doel te geven. Een handig stuk gereedschap, maar niet de oorzaak.

Ik vind dit naïef, niet omdat ik iets zeker weet, maar omdat het lijkt alsof we niet willen of verder kijken dan geloof. Het eindigt de discussie. Misschien durven we niet. Omdat als we verder dan geloof zien, het probleem veel dichterbij komt dan het verre oosten. Een probleem waar wij als samenleving onderdeel van zijn.

Als we onze oerinstincten beheersen, horen we weer menselijke geluiden in de jungle. Allahu akbar is niet langer een kreet van een terrorist, maar een moslim die bid om vrede. En de boom van geloof word niet langer verzaagd tot pijlen, maar bied schaduw voor hoop en liefde.