Erik Jonk Televisie 12 jul 2024, 18:12

Leestijd: 5 minuten

Huub Stapel geeft ons les over de Friezen: zo heersten ze over een fors deel van Europa

Laat die Friezen maar schuiven. Of liet… Dat zou je kunnen zeggen na het bekijken van Het Vuur van de Friezen, een nieuwe tv-serie van Huub Stapel. Hij onderzoekt samen met Nynke de Jong de vrij onbekende maar zeer invloedrijke geschiedenis van de inwoners van Friesland. Het Engels wat we spreken? Dat was er zonder die dekselse Friezen misschien wel helemaal niet geweest.

Deze verslaggever geeft meteen maar toe: wat Huub Stapel en Nynke de Jong vanaf zaterdag in de vijfdelige MAX-reeks Het Vuur van de Friezen allemaal vertellen: ik had geen idee. Mijn jeugdkampen in Oudemirdum staan me nog helder voor de geest. Ooit hoop ik weer op een Elfstedentocht, ik weet welke liedjes De Kast en Twarres zongen en ik weet dat Friezen goed kunnen kaatsen en met een polsstok over sloten kunnen springen. Maar verder? Kijken dus, in dit geval voor Metro‘s tv-rubriek Blik op de Buis.

Friezen in de tijd dat Nederland nog niet bestond

In het intro stond de verleden tijd ‘liet’. Dat is niet voor niets. Acteur Huub Stapel, een Limburger, en de echte Friezin Nynke de Jong – Huub zegt ‘Nien’ – brengen de tv-kijkers namelijk de grote invloed van de Friezen van weleer bij. En die was groot. Wist je niet hè? Deze kijker dus ook niet… We hebben het dan vooral over de tijd dat Nederland nog helemaal niet bestond. Stapel maakte al meer goed bekeken geschiedenisprogramma’s (zie kader) en De Jong is sowieso een slimmerik. Dat liet ze al merken in tv-quiz De Slimste Mens.

De twee nemen ons mee naar de Romeinen. Ene Plinius schreef in de tijd dat Jezus nog in een stalletje ter wereld moest komen al over het gebied van Sietse, Hielke, Tjibbe, Fraukje en Aukje. Wat wij kennen als de droge en natte Wadden, omschreef deze meneer als ‘de uiterste uiterwaarden van het Romeinse Rijk’. De Romeinen gaven het gebied wat we nu zo’n beetje kennen als de provincie Friesland de naam Magna Frisia.

View this post on Instagram

A post shared by Omroep MAX (@omroepmax_)

Friezen op een postzegel

De reeks Het Vuur van de Friezen start echter in Groningen. Huub Stapel: „Wat doe ik hier?” Dat kan hij zich nog vaker afvragen, want Stapel en De Jong zijn onder meer ook in Duitsland, Engeland, Italië en… Wijk bij Duurstede. „Vandaag de dag is het land van de Friezen slechts een postzegel groot”, zegt de acteur terwijl hij wandelt met een pompeblêden-vlag om zijn schouders.

Het geeft aan hoe anders het is geweest. Nederland was er nog niet eens toen de Friezen heer en meester waren op het hele gebied van randje België/Frankrijk (Duinkerke) tot aan het noordelijkste puntje van Denemarken; inclusief zo’n beetje het hele stuk dat we nu als ons land kennen. Ze heersten vooral op het water, dat is eigenlijk nooit anders geweest. „De Friezen zijn gebleven, maar hun macht is verdwenen”, constateert Huub Stapel bij de zoektocht naar hun grote invloed van ‘ooit’. Hoe dat kwam? We gaan het ongetwijfeld horen.

Wereldstad Wijk bij Duurstede

Verrassend is dat dit vrijheidslievende volk van de terpen en skûtsjes een grote rol heeft gespeeld in de geschiedenis van Engeland. Zelfs voor het Engels, horen we in voorbeelden. Maar nog verrassender misschien wel: de Friezen hadden als handelaren een soort van wereldstad, Dorestad heette die (7e – 9e eeuw). Dat is niet het huidige Leeuwarden of Dokkum voor mijn part, maar een grote plaats waar nu zo’n beetje Wijk bij Duurstede in Utrecht ligt. Friezen dreven er handel van Moskou tot Engeland en van Skandinavië tot Bagdad, met een eigen betaalmiddel. Beetje jammer alleen dat de Noormannen dat Dorestad ooit platbrandden.

Grote stroom aan Friese feitjes

Het Vuur van de Friezen is interessant, maar zeker niet alles. Saai en ‘zo hoor je nog eens wat’ wisselen elkaar af, misschien ook door de beetje duffe (sorry!) Friese poëzie die door de afleveringen is verweven. En dat de Friezen zijn gevormd door de elementen water, lucht, vuur, aarde en licht: ach, zijn we dat niet allemaal? Die elementen zijn handige kapstokken voor de verschillende vijf weken hoor, dat wel. Maar of je de grote stroom aan feitjes allemaal gaat onthouden: ik vrees van niet.

Deze kijker geniet veel meer van een vraag als waarom Friezen ooit hun koppen kaalschoren en slechts een hanenkam lieten staan. Waren zij de eerste punkers misschien? En als Stapel en De Jong mogen meevaren op een skûtsje, vertelt de kapitein van schip De Dankbaarheid over de tijd dat ouders hun Friese kindertjes nog eens wat konden bijbrengen. „Hoe? Gewoon, door ze een klap voor hun harses te geven. Tegenwoordig heb je daar eerst een gespreksgroep voor nodig.” Haha kijk aan, dát blijft sowieso bij.

Aantal blikken uit 5: 2,5

Het Vuur van de Friezen kun je vanaf morgen vijf zaterdagen zien om 20.00 uur via Omroep MAX.

‘Zieke’ Koreaanse serie Bargain: maagden, organen veilen en ook nog een aardbeving

The Bikeriders: waren motorclubs van weleer ‘net zo’ als die motorbendes van nu?

Reacties