Erik Jonk
Erik Jonk Televisie 29 mrt 2022, 
Leestijd: 3 minuten

Kijkers onder de indruk van docu Westerbork: ‘Indringend en pijnlijk’

Documentaire kamp westerbork
Kamp Westerbork in Drenthe. Foto: KRO-NCRV

De documentaire Oorlog in Westerbork, april – september 1945 heeft veel tv-kijkers gisteravond geraakt. En ook verbaasd, omdat een onderwerp over ‘na de Tweede Wereldoorlog’ voor velen onderbelicht is gebleven. „Indringend en pijnlijk.”

Journalist Frénk van der Linden maakte het verhaal voor KRO-NCRV. De docu werd met meer dan een half miljoen belangstellenden voor documentaire- en NPO 2-begrippen overigens zeer behoorlijk bekeken. Oorlog in Westerbork heeft dan ook een interessante invalshoek. Terwijl in grote delen van Nederland de vrijheid na de onderdrukking door de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gevierd, gold er in het doorgangskamp in Drenthe nog allesbehalve vrijheid.

Westerbork vol Joden en NSB’ers

Wat was er namelijk aan de hand? In Westerbork waren meer dan negenhonderd Joden achtergebleven. Zij mochten het kamp na de bevrijding niet verlaten. Er was namelijk achterdocht. Waarom waren zij niet afgevoerd naar  concentratiekampen in Duitsland? Waren zij handlangers van de nazi’s soms?

Behalve deze achtergebleven Joodse mensen, werden NSB’ers in Westerbork ondergebracht. Deze Nederlanders hadden zich voor de Duitsers ingezet en werden daarom als oorlogsmisdadigers gezien. Tientallen Joden werden al snel als bewakers van deze NSB’ers ingezet. De vraag is: wat gebeurde er toen? Namen deze bewakers wraak voor datgene wat hen zelf was overkomen? Was dat onverdedigbaar, maar tegelijkertijd ook begrijpelijk? Zeker is dat in augustus 1945 89 mensen in kamp Westerbork waren overleden ‘door mishandeling, ondervoeding, gebrek aan hygiëne en dwangarbeid’. Bewijzen voor moorden waren er niet.

Het kamp stond ook nog eens onder leiding van de destijds nog maar 27-jarige oud-verzetsstrijder Jan Buijvoets. Een van de kinderen van Buijvoets werd in Westerbork geboren, praten deed dat over die tijd later amper. Duidelijk is wel dat hij vanuit het kamp brandbrieven aan leidinggevenden stuurde, maar geen hulp tijdens zijn moeilijke situatie kreeg.

docu kamp westerbork Jan Buijvoets
Jan Buijvoets, kamp-commandant in Westerbork na de oorlog. Foto: KRO-NCRV

Verhaal Ed van Thijn en andere betrokkenen

Frénk van der Linden heeft met Oorlog in Westerbork geen half werk afgeleverd. Van der Linden, die over zijn docu ook vertelde op NPO Radio 1, laat mensen die de tijd in 1945 nog hebben meegemaakt hun verhaal vertellen. Veelal met dank aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dat centrum stond bijvoorbeeld beelden af van Ed van Thijn. Deze voormalige minister van Binnenlandse Zaken en burgemeester van Amsterdam – hij overleed afgelopen december – maakte als jochie van 10 Westerbork mee. Zijn verhaal was indrukwekkend.

Dat waren ook uitspraken van de Joodse bewakers. „Wij hebben ons vrij goed gedragen”, zegt de een. „Wij hebben de NSB’ers net zo slecht behandeld als de nazi’s ons in Westerbork behandelden”, laat een ander een tegenovergesteld geluid horen.

Veel reacties op Oorlog in Westerbork, april – september 1945

De docu over het belangrijke staartje van de Tweede Wereldoorlog levert veel reacties op sociale media op. „Indringend en indrukwekkend”, laat een twitteraar weten over ‘de wetteloosheid’ in Westerbork.

‘Indringend’ wordt vaker gebruikt, maar er zijn veel meer reacties. Een overzichtje.

https://twitter.com/Xtien/status/1508520396760522758

Wil je de documentaire terugkijken? Dat kan hier.

Onbegrip dat man die Lamborghini crashte, bij Jinek zit: ‘Is dit satire?’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.