Hoe fantoompijn te verzachten?

Dat vraag ik u af. Of je vindt dat fantomen een eigenaardig verschijnsel zijn. Of eigenlijk helemaal niet zijn, want ze bestaan niet. Niet echt. En dat is raar: een verschijnsel, dat er niet is. En het komt ook nog eens op vele manieren voor. Of niet voor eigenlijk. Of niet meer voor. Heel verwarrend. Neem nu het niet-verschijnsel fantoomsnor. Peter R. de Vries heeft zo’n snor. Als je zijn tronie beschrijft dan heb je het over die misdaadverslaggever met dat karakteristieke snorretje. Maar die heeft hij al 20 jaar niet meer, lees je dan. Dus het is iets wat er was, maar niet meer is.

Dan fantoompijn: het ervaren van pijn aan een ledemaat dat er niet meer is. Jeuk aan een grote teen, van een geamputeerd been bijvoorbeeld. Of koude vingers aan je hand, die bij het cirkelzagen tot 4 vingers is gereduceerd. Fantoomhandelingen zijn handelingen met iets dat er niet meer is. Muizenissen in je baard, die je vorig jaar hebt weggeschoren. Afspreken vóór de V&D, maar in dat gebouw is al jaren geen warenhuis meer.

Fantoompijn is dus pijn aan iets dat, of iemand die wordt gemist. Die er was en niet meer is, een spook. Letterlijk is een fantoom een spook, en spoken bestaan niet. Lichamelijke pijn bestrijdt je met medicatie, pijnstillers of morfine. Pijn die je voelt over iets wat er niet meer is, of nooit geweest is, kun je lastig bestrijden. Ghostbusters zijn onzinnig; maatregelen tegen fantomen eveneens.

Toch is er een manier om de onverklaarbare fantoompijn te verzachten. Als er bij ‘zijn’ iets gecreëerd wordt dat een zenuw in leven houdt naar datgene dat weg is. Zoals de nabestaanden van Vermeer hem misten, maar nog zijn schilderijen hadden. De geliefden van Ian Curtis na zijn dood nog Joy Division kunnen draaien. De fantoompijn van het missen van fotograaf Ed van der Elsken is te harden want‘gelukkig hebben we zijn foto’s nog.

Het fantoomzeer van het wegvallen van de bandleden van The Pretenders maak je minder erg door de Britse Punk/New Wave van hun albums op de pick-up te doen. Maar dan doet zich de rare situatie voor dat van alle die bandleden er een helemaal niet weg is, namelijk de zangeres. Die deed alsof ze Brits was, maar is Amerikaans. Deed alsof ze punk was, maar was eigenlijk een groupie. Echte punkers sterven jong, zoals Seks Pistols’ Sid & Nancy en zoals de andere Pretenders, maar zij is een hele stabiele factor. Nix niet Punx, want Not Dead. Omdat Chrissie Hynde alles doet alsof, is ze eigenlijk de enige echte pretender. The Great Pretender.