Iris Hermans Nieuws 21 nov 2018, 10:40

Leestijd: 6 minuten

Kijk maar uit koe, geit heter dan ooit!

Het gaat lekker met de geit in ons land. Niet alleen is het aantal flink gestegen, ook zijn steeds meer ‘geitproducten’ te koop. Gemaakt van melk. Maar wat betekent dit voor de koe? Vooruit met de geit die haar straks nog van haar melktroon stoot? Geitenboer Jos geeft een kijkje in zijn stal.

Opmars

Zo’n vaart zal het niet lopen, meent geitenboer Jos Tolboom. ,,In Nederland wordt nog altijd meer koeienmelk geproduceerd dan geitenmelk in heel de wereld.” Zelf heeft hij ongeveer 900 geiten die jaarlijks 1 miljoen melk produceren en ook hij ziet een stijging in zijn bedrijf, sinds hij zeventien jaar geleden samen met zijn vader switchte van koeien en varkens naar geiten. Een goede keuze, want de geit is absoluut bezig met een opmars, beaamt hij. Je ziet het terug in het productaanbod, van luxe broodjes geitenkaas standaard op de kaart tot geitenbrie en geitenrolletjes met spek op verjaardagen, ook bij de boer zelf, die er bijna van begint te watertanden, ,,strelingen van de geit voor de tong.”

Op zijn geitenboerderij Breevoort, vlakbij Amersfoort, ziet hij de geitpopulariteit ook terug. Steeds meer nieuwsgierigen komen een kijkje nemen in de stal tijdens open dagen, boeken een ‘vergaderstal’ of trouwen zelfs tussen de geiten. Hijzelf overigens niet, ,,mijn vrouw houdt niet zo van geiten.”

Groot geitenhart

Het is niet zo dat de geitenboer als de hoofdrolspeler in een Walt Disney-eske film al zijn dieren bij naam kent (die geeft hij ze ook niet), ze elke dag even knuffelt en een eigenhandig een gat voor ze graaft, als ze dood gaan. Zo romantisch is het leven van een geitenboer nu eenmaal niet. Wel heeft hij een groot hart voor zijn dieren die al gauw een jaar of acht worden -,,het zijn geen wegwerpdieren”- en doet hij er alles aan om de geiten een zo goed mogelijk leven te geven, inclusief genoeg ruimte om te bewegen en bietenpulp als lekker snackje, ook omdat een gelukkige geit betere en meer melk produceert. En gaat eentje dood, dan wordt-ie keurig opgehaald om te worden gecremeerd.

‘Gekke geit’

Geen probleem trouwens als hij iemand ‘domme geit’ hoort roepen. Hij is niet zo snel op zijn hoefjes getrapt. Sterker nog: ,,op de boerderij zeggen we onderling ook wel eens dat iemand zit te geiten.” Weet je wat het ook is, vervolgt hij, ,,als je zelf op een geitenboerderij werkt, word je wel een beetje immuun voor woordgrapjes.” Zijn omgeving niet, dus elke verjaardag is daar altijd wel weer dé mok. Met in koeienletters ‘dit is maar een aardig geitje’ erop. Het blijft even stil, waarna een lach met kiespijn volgt en de mok gaat altijd linea recta de kast in, naast de zestien identieke mokken van voorgaande jaren.

Bakkebaarden

Geiten zijn gewoon hele leuke dieren, vindt de boer die ook voorzitter LTO vakgroep Melkgeitenhouderij is en te volgen is als @Geitenboer op Twitter. Het zijn echte klimdieren en heel aanhankelijk. Dus als de boer tussen de dieren loopt, springen ze tegen hem op en geldt het credo ‘pakken wat je pakken kunt’. Zo was zijn vader, met wie hij de geitenboerderij begon en inmiddels gestopt is, altijd de sigaar met een pakje shag in zijn borstzak, hijzelf rookt niet, ,,maar bij mij grijpen ze altijd naar mijn bakkebaarden.”

Ze herkennen je ook echt, al is dat vice versa iets minder, ,,ze zijn allemaal wit en lijken op elkaar.” Een aantal daargelaten dat extra opvalt door het gedrag en zijn dochtertje Eva is dikke vrienden geworden met een geit die ze Elma heeft genoemd, ,,die trekken ook echt naar elkaar toe, heel mooi om te zien.” Het zijn ook best wel knuffeldieren, al moet je dus wel uitkijken met wat je aan hebt, ,,ze trekken alles kapot.” Niet dat naakt geitknuffelen hem een optie lijkt, al bestaat er wel yoga met geiten. Levensgevaarlijk! roept hij lachend uit, ,,ik weet niet wat ze daar met die geiten doen, maar die van mij springen sowieso heel enthousiast op je als je ernaast gaat liggen.”

Kattenmens

Dat liggen doet hij dus maar niet, maar als hij door zijn stal loopt, het vertrouwde gemekker van zijn geiten hoort en hun ietwat penetrante geur ruikt -,,er wordt wel voldoende geventileerd, hoor”-, overvalt hem een gevoel van thuiskomen. Dit is zijn plek, tussen zijn geiten. Al houdt-ie toch nog nét wat meer van katten, bekent hij, ,,maar daar kunnen de geiten niet goed mee.”

Als je vervolgens de koelkast opentrekt in Huize Tolboom, dan val je met je neus in de geitenzuivel, ,,niets lekkerder dan dat.” Al staat er ook gewoon een stuk kaas van koemelk in, en koemelk zelf. Dat is niet als vloeken in de boerderij, ,,geiten en koeien gaan prima samen.” Net als hun baasjes, ,,wij zijn geen concurrenten van elkaar.”

Gezond, die geitenmelk!

Ze zou zo een ode kunnen doen, want (natuur)voedingsdeskundige Monique van der Vloed houdt nogal van geitenmelk en schrijft er (onder meer) over op haar website. ,,Het is gezond en past perfect in de huidige voedingstrend.” Het is licht verteerbaar, een goede eiwitbron en bevat een aantal essentiële aminozuren en ja, het is gezonder dan koemelk. ,,Het bevat maar liefst tot vier keer meer vitamine A en twee keer zoveel meer vitamine D.” In geitenzuivel zit minder vet en bevat minder eiwitten dan koemelk en de verdeling van het vet is wat fijner, vervolgt ze. Ook zit er geen agglutinine in die tot klonteringen in de maag kan leiden. En minstens zo belangrijk: ,,Ik vind geitenmelk gewoon heel lekker smaken!”

En waarom is geitenkaas wit is en koeienkaas geel? De voedingscoach weet het. ,,De kleur heeft te maken met de maag van de dieren. Geiten en koeien eten allebei hetzelfde voedsel waar de stof caroteen in zit. Alleen geiten zetten deze gele kleurstof om in vitamine A. De gele kleurstof blijft dan niet meer in de melk en komt niet in de kaas terecht. Koeien zetten caroteen niet om, zodat de kleurstof in de kaas aanwezig blijft.” Op haar website vind je allerlei recepten, zoals kokos-geitenkwarktaart en spruiten-geiten-boterham-spread.

Geitenfeiten

Het aantal geiten in Nederland is in 2018 met 10 procent toegenomen naar bijna 588 duizend, een recordaantal. De meeste geiten worden gehouden voor de melk en zijn te vinden op gespecialiseerde geitenbedrijven. Het aantal melkgeiten op deze bedrijven nam in een jaar tijd met 15 procent toe tot 414 duizend. Dit blijkt uit meest recente cijfers van de Landbouwtelling van het CBS. Noord-Brabant telt de meeste melkgeiten (126988), Zeeland de minste (2782). De meeste geitenbedrijven zijn in Noord-Brabant en Gelderland (94 en 83 bedrijven) en sinds de zomer van 2017 is in beide provincies een stop op de geitenhouderij ingesteld.

Holland trots: BGA Geitenkaas

Vraag je de NGZO (Nederlandse Geitenzuivelorganisatie) naar geitenkaas, dan krijg je halfhard als respons. Want de halfharde geitenkaas is in Nederland en daarbuiten halfhard aan de weg aan het timmeren en is zó uniek voor Nederland dat het in 2014 zelfs een Europese bescherming heeft gekregen: het blauwe zegel van de Beschermde Geografische Aanduiding (BGA). Voor de Fransen en Italianen zijn die Europese oorsprongsbeschermingen heel normaal, denk aan champagne alleen uit de Champagne-streek, in Nederland is de consument er nog niet zo aan gewend, maar dat komt vanzelf, denkt de NGZO. De productie van Hollandse Geitenkaas groeit: naar schatting bedraagt deze nu zo’n 20.000.000 kilo per jaar. ,,Dit lijkt veel, maar vergeleken met de productie van Goudse kaas is Hollandse Geitenkaas maar een klein segment, maar wel een heel lekkere.”