Erik Jonk Binnenland 18 nov 2023, 18:03

Leestijd: 10 minuten

Verkiezingsprogramma’s 2023: wat willen politieke partijen met wonen en huizenbouw?

Nederland is op weg naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november. Dat levert met 26 deelnemende politieke partijen een wirwar aan verkiezingsprogramma’s op. In vijf afleveringen blikt Metro op de verkiezingen vooruit door verkiezingsprogramma’s door te nemen en specifieke thema’s uit te lichten. Vandaag: wonen, het bouwen van huizen.

Wat willen de politieke partijen volgens hun verkiezingsprogramma’s 2023 met de zorg, met de ziekenhuizen en onze zorgverzekeringen? Welke concrete plannen, ideeën en wensen zijn er?

Andere thema’s zijn bestaanszekerheid, migratie, gezondheidszorg en veiligheid.

Verkiezingsprogramma’s  (momenteel) grootste partijen

Noot: Metro behandelt de thema’s richting de Tweede Kamer-verkiezingen van zeven partijen iets uitgebreider. Deze zeven staan, op dit moment, volgens verschillende peilingen minstens zeven zetels te wachten. Politieke partijen die momenteel op drie tot en met vijf zetels worden gepeild, worden daar met oneliners aan toegevoegd.

Naast de verkiezingsprogramma’s presenteert Metro ook zes politici die zich (weer) beschikbaar hebben gesteld om in de Tweede Kamer of het kabinet na woensdag 22 november aan de slag te gaan. De zes zijn uitgekozen vanwege bijzondere levensverhalen: Lisa Westerveld, Daan de Kort, Chris Stoffer, Annabel Nanninga, Lilian Marijnissen en Mona Keijzer.

Verkiezingsprogramma’s over wonen en huizen bouwen

VVD

Lijsttrekker: Dilan Yeşilgöz.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Fijn en betaalbaar wonen voor iedereen.’

De VVD ziet dat we in Nederland niet alleen op de weg stilstaan, maar ook in de woningmarkt. ‘Wij willen honderdduizenden nieuwe huizen bouwen, zodat fijn en betaalbaar wonen weer voor iedereen mogelijk wordt. Dat betekent dat we tientallen wijken aan Nederland moeten toevoegen. Dat kan alleen door als landelijke overheid de teugels in handen te nemen.’

De VVD denkt ook aan flexibele woningen en bestaande gebouwen beter benutten. ‘Panden die al jaren leegstaan, gaan we ombouwen naar woningen. Om verval en verkrotting van leegstaande panden tegen te gaan, krijgt de gemeente de vrijheid om de OZB-heffing te verhogen. Zo vergroten we de kans dat er in deze panden huizen worden gebouwd.’

Over duurzaamheid: ‘De komende jaren moeten we flink aan de slag om huizen duurzamer te maken. Dat geldt voor alle bestaande én nieuwe huizen. Door te investeren in energiezuinige woningen zijn we klaar voor klimaatverandering en houden we ook de energierekening betaalbaar.’

Nieuw Sociaal Contract (NSC)

Lijsttrekker: Pieter Omtzigt.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Onderdak is, net als water en voedsel, een primaire levensbehoefte.’

In de Grondwet staat: ‘Bevordering van
voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid’, ziet NSC. ‘Bij woningbouw zijn verschillende overheidslagen en veel partijen betrokken die elkaar niet altijd even goed
kunnen vinden. Een goede regie door de regering is essentieel. Er zijn ook voorbeelden in het land van plekken waar bouwen wel lukt en de samenwerking tussen partijen soepel verloopt. Dat betekent dat met goede wil en inzet nu al veel mogelijk is.’

NSC gaat daarom voor: ‘Een crisisaanpak die is gericht op een betaalbare en passende woning voor iedereen. Het scheppen van de ruimtelijke, procedurele en financiële randvoorwaarden voor meer woningbouw in de sociale huur, middenhuur
en vrije sector. Inzet van provincies en gemeenten voor versnelde plan- en besluitvorming. Investeringen van woningcorporaties om ten minste 350.000 huurwoningen te realiseren. Investeringen van marktpartijen om extra woningen in de middenhuur- en koopsector te realiseren. Participatie van pensioenfondsen in de nationale bouwopgave.’

View this post on Instagram

A post shared by Nieuw Sociaal Contract (@nieuwsociaalcontract)

GroenLinks-PvdA

Lijsttrekker: Frans Timmermans.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Iedereen heeft recht op een goede woning.’

‘Voor veel mensen is het nu onmogelijk om een fijne, betaalbare en duurzame woning te vinden. En een steeds grotere groep heeft zelfs helemaal geen eigen huis meer. GroenLinks-PvdA wil de wooncrisis aanpakken: er moeten meer huizen bij voor lage en middeninkomens.’

Wonen weer betaalbaar: ‘Het is tijd voor een maximale huurprijs voor álle huurwoningen en meer sociale huur voor meer mensen. Ook kunnen gemeenten gebieden aanwijzen waar mensen met een laag of middeninkomen voorrang krijgen op koopwoningen.’

Meer huizen bouwen: ‘We versoepelen de regels en verbeteren de financiering voor woningbouw. Hierbij kijken we eerst naar locaties binnen de steden.’
Iedereen recht op een basiswoning: ‘Als je dakloos raakt, kun je terecht in een basiswoning. En je krijgt hulp om een nieuw huis te vinden.’

Optimaal grondgebruik: ‘We versnellen de bouw met grond in publieke handen, gaan leegstand tegen, en schrappen de kostendelersnorm.’

Belang van huurders voorop: ‘We geven bewoners zekerheid met vaste huurcontracten en meer rechten. Net als woningcorporaties moeten private verhuurders verouderde huizen verduurzamen.’

PVV

Lijsttrekker: Geert Wilders.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Dak boven het hoofd voor steeds meer Nederlanders onbereikbaar.’

‘De overheid heeft volledig gefaald. Heb je, na lang wachten, eenmaal een woning weten te bemachtigen, dan moet je maar zien of je het kunt betalen. De PVV wil dat de huren worden verlaagd.’

‘De grenzen staan wagenwijd open en iedereen die binnenkomt wil woonruimte. Van alle woningen die de komende jaren bijgebouwd zullen worden, is maar liefst 75 procent bedoeld voor migranten. Dat is complete waanzin. Tegen het opengrenzenbeleid en de enorme bevolkingsgroei valt simpelweg niet op te bouwen.’

De PVV wil: ‘Sociale huren verlagen. Huurtoeslag verhogen. Meer woningen voor de Nederlanders: meer sociale huurwoningen, meer middenhuurwoningen en meer koopwoningen bouwen. Niet alleen binnenstedelijk, maar ook zeker buitenstedelijk bouwen. In steden en dorpen ‘een straatje erbij’. Gemeenten moeten sneller bouwvergunningen verstrekken; procedures
verkorten. Belemmerende stikstofregels van tafel. Geen voorrang voor statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen, maar voorrang voor Nederlanders. Stoppen met het gasvrij maken van woningen. Geen verplichte warmtepomp. Permanente bewoning van vakantiewoningen toestaan.’

BoerBurgerBeweging (BBB)

Lijsttrekker: Caroline van der Plas.
Verkiezingsprogramma over veiligheid: ‘Iedere burger een thuis.’

Werk, inkomen, wonen, onderwijs, gezondheid, welzijn, sociale cohesie en leefomgeving doen er allemaal GELIJKTIJDIG toe, vindt BBB in hoofdletters. ‘Bouwen en wonen is een sociale opgave.’

‘BBB wil het bouwen van nieuwe woningen weer aantrekkelijk en beter betaalbaar maken. Een van de
afwegingen die we daarbij maken, is om de regelgeving voor nieuwe woningen, zoals het bouwbesluit en duurzaamheidseisen, de komende jaren te bevriezen. Zo weten bouwers, ontwikkelaars én kopers waar zij aan toe zijn. We zetten extra in op verduurzaming van bestaande woningen door (financiële) stimulering, maar zonder drang of dwang.’

‘We blijven inzetten op zoveel mogelijk woningbouw op lege en beschikbare plekken binnen de bestaande
dorpen en steden. Om de woningnood verder op te lossen, zal er flink efficiënter gebouwd moeten worden. BBB wil onder andere inzetten op meer innovatie en fabrieksmatige woningbouw. Er is de afgelopen jaren veel focus geweest op stedelijk bouwen. Hoewel de bouw in grote steden belangrijk
blijft, is het oneerlijk voor de woningzoekenden op het platteland om hen niet te helpen. Veel jongeren
willen immers in het eigen dorp blijven wonen en de vele kleinere bouwprojecten voor de dorpen tellen
bij elkaar ook flink mee. Wij willen het beleid dus weer laten werken voor bouw in dorpen én steden.’

View this post on Instagram

A post shared by BBB BoerBurgerBeweging (@boerburgerbeweging)

D66

Lijsttrekker: Rob Jetten.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Een goede woning geeft je energie.’

De afgelopen decennia is het sociaal grondrecht op wonen voor veel mensen onder druk komen
te staan, ziet D66. ‘Hoewel met huisvesting van oudsher geld wordt verdiend, is de balans nu doorgeslagen. Als gevolg van verschillende politieke keuzes is de zogeheten ‘economische dimensie’ van wonen op de voorgrond gekomen. Huizen worden gezien als economisch winstgevend bezit en niet meer als basis om het eigen leven vorm te geven.’

‘Om het oplopende woningtekort aan te pakken, neemt het Rijk weer de regie over volkshuisvesting. Woningcorporaties spelen een grote rol in de
invulling van dit recht. Ook marktpartijen kunnen hierin een rol vervullen.’

‘Woningdeling moet gemakkelijker worden. Belemmeringen vanuit rijk, gemeenten,
woningbouwcorporaties en hypotheekverstrekkers moeten worden weggenomen. D66 wil door met de invoering van de nieuwe Wet regie op de volkshuisvesting, met focus op de balans tussen sociale huur en woningen in het middensegment in wijken, dorpen en steden. Het verhogen van het aantal studentenwoningen moet wat D66 betreft onderdeel worden van de Wet regie op de volkshuisvesting. Fiscaal wordt het bezit van meerdere huizen zwaarder belast.’

Partij voor de Dieren

Lijsttrekker: Esther Ouwehand.
Verkiezingsprogramma over wonen: ‘Genoeg ruimte voor ons allemaal.’

Liever een dak boven je hoofd dan een biefstuk
op je bord, is de overtuiging van Partij voor de Dieren. ‘Er is in Nederland voldoende ruimte
om te zorgen voor comfortabele en betaalbare
woningen in een prettige, groene leefomgeving.
Er is politieke moed voor nodig om hierover heldere
keuzes te maken. Door een krimp van het aantal
dieren in de veehouderij komt er landbouwgrond vrij
voor natuur en woningbouw. We gaan bestaande
bebouwing beter benutten om de natuur en de open
ruimte te beschermen. Ook wordt er binnenstedelijk
natuurinclusief gebouwd, waarbij bewoners
voldoende groen in de buurt krijgen.’

‘Daarnaast zorgen we ervoor dat bebouwing aan
de rand van bestaande woonkernen plaatsvindt.
Zo scheppen we ruimte voor de natuur en verbeteren
we tegelijkertijd het leefklimaat, de woonomgeving
en de biodiversiteit. Met een eerlijke verdeling van ruimte zijn we er nog niet. Wonen is geen verdienmodel.’

‘De Partij voor de Dieren wil het woningtekort op een duurzame manier oplossen. Investeerders bouwen nu vooral graag grote dure woningen, omdat daar het meeste geld aan te verdienen valt. De overheid moet ingrijpen en zorgen dat er gebouwd wordt waar echt behoefte aan is. We willen dat studenten betaalbaar op kamers kunnen en dat jonge gezinnen een huur- of koopwoning vinden die bij hun gezinssituatie past.
We zorgen dat er gebouwd wordt voor de groeiende
behoefte aan woningen voor alleenstaanden, maar
ook aan meergeneratiewonen, zodat kinderen en
(groot)ouders samen kunnen wonen en voor elkaar
kunnen zorgen.’

Oneliners uit andere verkiezingsprogramma’s

Nog enkele meningen over migratie uit de verkiezingsprogramma’s, van partijen die in de peilingen op tenminste drie zetels staan.

SP (Lilian Marijnissen)

‘We maken een einde aan de woningnood. Een ministerie van wonen krijgt regie over de huisvesting
en maakt een nationaal bouwplan voor de bouw van duurzame en betaalbare woningen. Dit wordt niet meer overgelaten aan de markt. Speculanten en investeerders die volkshuisvesting blijven zien als een middel om rijk te worden, pakken we harder aan.’

View this post on Instagram

A post shared by SP (@socialistischepartij)

CDA (Henri Bontenbal)

‘De afgelopen jaren zijn we aan de slag gegaan met een strakkere regie door het rijk, het afschaffen van de verhuurdersheffing, de regulering van de huren en de versterking van de positie van starters tegenover huisjesmelkers en beleggers. Het CDA was de drijvende kracht achter dit herstel van volkshuisvesting als publieke taak. Daar gaan we mee door.’

ChristenUnie (Mirjam Bikker)

‘De ChristenUnie wil dat er 100.000 woningen per jaar bijkomen, waarvan een groot deel beschikbaar komt voor starters en senioren. Het tekort aan woningen dreigt in 2025 al op te lopen tot 400.000 woningen en tot 2030 is er behoefte aan bijna een miljoen nieuwe woningen. Maar bouwprojecten komen door allerlei oorzaken nauwelijks van de grond of vallen stil.’

Forum voor Democratie (Thierry Baudet)

‘Het is niet wenselijk dat ons hele land wordt volgebouwd en dat kostbare natuur en landbouwgrond wordt opgegeven ten behoeve
van de alsmaar voortgaande immigratie. FVD wil
de immigratie daarom inperken en remigratie actief
bevorderen, waardoor woningen vrijkomen.’

DENK (Stephan van Baarle)

‘Opeenvolgende generaties moeten kunnen blijven wonen in dezelfde buurt. DENK maakt het mogelijk dat woningen aangepast worden of gebouwd worden om generatiewoningen mogelijk te maken.’

SGP (Chris Stoffer)

‘Het woningtekort is inmiddels een echte woningnood. Er is een schrijnend gebrek aan betaalbare woningen, met name voor starters, gezinnen en ouderen. Het aanbod
moet beter gaan aansluiten op de vraag. Schrap overbodige regels en stroperige procedures.’

View this post on Instagram

A post shared by Volt Nederland (@voltnederland)

Volt (Laurens Dassen)

‘Iedereen moet kunnen wonen in een koopof huurwoning die past bij diens situatie. Dat betekent dat er zo’n 1 miljoen nieuwe woningen bij moeten komen. Volt wil dat de Rijksoverheid waarborgt dat er voldoende en divers gebouwd wordt..’

Op de website van de Kiesraad kun je meer lezen over de Tweede Kamerverkiezingen 2023. Het gaat dan om algemene informatie, niet over de verkiezingsprogramma’s.

Een Moord Kost Meer Levens op Videoland: ‘Met zo’n daad maak je eigenlijk iedereen kapot’

Reacties