Erik Jonk Televisie 15 aug 2022, 08:36

Leestijd: 5 minuten

Kijkers onder de indruk van zieke Lieke Marsman in Zomergasten: ‘Vanaf nu in elke talkshow’

Lieke Marsman heeft in Zomergasten op kijkers diepe indruk gemaakt. Vooral de manier waarop zij over haar ziekte spreekt, maar op sociale media – met veel respect – de tongen los. Wat één kijker betreft schuift zij nu voortaan altijd aan in élke talkshow.

Lieke Marsman (Den Bosch, 1990) was gisteravond de vierde gast in  televisieprogramma VPRO Zomergasten. Janine Abbring interviewde de schrijver, filosoof en (jongste) Dichter des Vaderlands over haar ideale televisieavond. Aan bod kwam onder meer de documentaire Het alfabet van de angst over dichter Hertha Müller, die is getekend door het opgroeien als Duitstalige in het Roemenië van dictator Ceausescu. Verder liet Lieke Marsman beelden zien van de dramatische tennisfinale op Roland Garros in 1999 tussen Steffi Graf en Martina Hingis. En waren er fragmenten uit de documentaire The Phenomenon over een ufo die in 1994 werd gezien door duizenden Zimbabwanen.

Lieke Marsman ernstig ziek

De keuzefilm van Marsman was na afloop van het Zomergasten-gesprek Synecdoche New York. De film uit 2008 gaat over theaterregisseur Caden Cotard (Philip Seymour Hoffman) die wordt verlaten door zijn vrouw en hoort dat hij ernstig ziek is. Vooraf zei Lieke Marsman: „Ik denk dat het onvermijdelijk is dat ik het met Janine over de dood ga hebben. Over alle verschillende fases waar je doorheen gaat als je hoort dat je niet lang meer te leven hebt. Van ontkenning naar eindeloos wetenschappelijke artikelen lezen naar het ontwikkelen van mystieke en religieuze gevoelens.”

In 2017 werd bij Lieke Marsman een zeldzame vorm van kraakbeenkanker geconstateerd. Ze schreef erover in de dichtbundels De volgende scan duurt vijf minuten en In mijn mand. Sinds een jaar weet de Dichter des Vaderlands dat ze niet meer beter wordt. „Ik dacht altijd dat je dan in een put zou zakken. Maar het blijkt een heel landschap te zijn, waar ik al een jaar in rondzweef. Een landschap met hele mooie en hele lelijke dingen.”

‘Het is ook oké om ergens in te geloven en dat het dan niet waar is.' Lieke Marsman in #Zomergasten over waarom het volgens haar niet erg is om teleurgesteld te raken. #zg22 pic.twitter.com/IeHtcDgkDW

— VPRO Zomergasten (@zomergasten) August 14, 2022

Paar weken voor Zomergasten arm geamputeerd

Slechts vijf weken voor de uitzending van Zomergasten gisteravond, is bij Lieke Marsman haar rechterarm geamputeerd. Alleen daarom al maakte zij indruk bij de 365.000 kijkers, zoals eerder ook gebeurde bij Eberhard van der Laan. De voormalige burgemeester van Amsterdam schoof in 2017 in de laatste fase van zijn leven bij Zomergasten aan.

„Een wonder dat je hier nu zit”, vond Janine Abbring. „Een make-upje kan veel doen”, reageerde Marsman. „Het kwam er allemaal een beetje tussendoor. Toen ik voor Zomergasten werd gevraagd, was er nog geen sprake van dat die arm eraf moest. Toen was het opeens ‘oh shit’. Het voelt als ‘even tussendoor’ ja,  als is het natuurlijk een ingrijpende verandering. Maar het is een soort ruis of zo, want het verandert niet mijn prognose.” Wijzend op de plek waar haar arm een paar weken geleden nog zat: „Dit moest geregeld worden. Een hele heftige operatie, daar niet van. Maar nu moet ik weer naar de volgende stap.” „Wat was je overweging om het te doen dan”, wilde de tv-presentatrice weten. Lieke Marsman: „Ik vond het een lastige vraag. Gaan we het wel doen? Artsen hadden wel door dat als zij het niet zouden doen, het op korte termijn voor mij heel vervelend zou worden. Dat ik heel veel pijn zou krijgen en misschien eerder zou sterven. Er is een heel verschil tussen over vijf jaar dood gaan of over één jaar. Daar moest ik over beslissen. Pas vorige week overviel me een gevoel van trots dat ik die beslissing had durven nemen. Een beslissing die op korte termijn heel nadelig voor me uit zou pakken. Het is de juiste beslissing, want ik zie hier nu met minder pijn denk ik, dan dat ik het niet had gedaan.”

Manieren van sterven: ‘Alles is goed’

„Alle manieren van sterven zijn goed”, zei Lieke Marsman tegen Janine Abbring over het onderwerp dat niet te vermijden was. „Je leest weleens verhalen van mensen die uitbehandeld zijn, maar dan toch nog een laatste behandeling in het buitenland gaan doen. Daar wordt altijd heel meewarig over gedaan. Zo van ‘neem morfine en doe het gewoon op een lekkere manier’. Maar ik snap die mensen (die de dood in ogen kijken, red.) heel goed. Wie is de maatschappij om te zeggen dat zij dat niet mogen doen? Misschien geloven zij er ook niet meer in, maar al is er maar 1 procent kans… Iemand moet die 1 procent zijn. Natuurlijk ga je dat dan doen. Er zijn ook mensen die het niet doen. Dat is ook prima, dat is ook waardig.” Reacties komen volgens Marsman en Abbring van mensen die niet direct met de dood (van iemand) te maken hebben. Lieke Marsman: „Ik heb al lang de tijd om hier over na te denken. Ik ben al 2,5 jaar ongeneeslijk ziek, maar niemand zegt hoe lang het gaat duren. Natuurlijk ga ik nog voor twintig jaar, maar wel twintig jaar met kanker in mijn lijf. Het gevoel van ‘ik wil nog blijven leven’ is zo sterk, dat als iemand ook maar enig spoor van meewarigheid toont, dan word ik zó boos.”

Veel reacties op Lieke Marsman in Zomergasten

De woorden van Lieke Marsman over ziekte en dood leverden op sociale media veel reacties op. Kijkers hebben veel waardering voor haar krachtige optreden in Zomergasten. „Een niet te verteren lot waar Lieke Marsman mee te dealen heeft. Maar wel een bijzonder mooie aflevering van Zomergasten“, tweet Anita bijvoorbeeld. Marion: „Ben zwaar onder de indruk: een mooie jonge intelligente vrouw die al jaren strijdt met pijn en onmogelijke keuzes om zolang mogelijk te leven. Dankjewel Lieke Marsman, jouw liefde voor taal en het leven zijn heel inspirerend. En #vertraagtaal het woord van het jaar.” En Hans: „Ik mag aannemen dat Lieke Marsman nu elke week aanschuift bij maakt niet uit welke talkshow… Al was het alleen maar om iedereen na te laten denken over hun eigen ‘in leven zijn’ en de gepaste nederigheid die daar bij hoort. Fantastisch weergegeven door dé dichter.”

En zo waren er nog veel meer. Een kort overzicht:

Dat ik zo van #zomergasten hou, daar heb ik groot gelijk in. Dat bewees @liekemarsman vanavond weer driedubbel en dwars.

— Coot van Doesburgh (@cootdoes) August 14, 2022

@liekemarsman wat een ontroerend waardige sereniteit, midden in media-markt kakofonie van onze tijd. Om te koesteren, herinneren en te herhalen #zomergasten https://t.co/jmm1K30uJi

— Shervin Nekuee (@ShervinNekuee) August 14, 2022

Wat een machtig mooie wonderschone avond, grote dank #LiekeMarsman #zomergasten

— karin spiegel (@karspieg) August 14, 2022

Op zonnewijzers staat wel eens: "Wat zou licht zijn zonder schaduw?" Daar moest ik aan denken bij @liekemarsman, met haar mooie gelatenheid, existentiële eenzaamheid, verlangen naar leven en liefde voor de liefde.💙#zomergasten @JanineAbbring

— Annette (@annettevanbolhu) August 14, 2022

Dank @liekemarsman #zomergasten #zg22 pic.twitter.com/QaJPSuN98B

— Anouk Poll (@anoukpoll) August 14, 2022

Klik op de link als je de hele uitzending van Zomergasten met Lieke Marsman wilt terugkijken.