Bregje Simons
Bregje Simons Dossier 10 mrt 2018
Leestijd: 4 minuten

Ben jij voor of tegen de sleepwet?

„Hele wijken kunnen aftappen omdat er misschien een radicaal iemand zou kunnen zitten, gaat mij te ver.” En: „Er kunnen dan ook onschuldige burgers de dupe worden van de sleepwet als ze iedereen maar mogen controleren en aftappen.” Het zijn zomaar wat reacties op de nieuwe Wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), waarover je op 21 maart kunt stemmen via een referendum. Schendt de wet onze privacy of heiligt het doel de middelen?

De nieuwe regeling, ook wel bekend als ‘sleepwet’ of ‘aftapwet’, geeft de inlichtingendiensten meer bevoegdheden om het dataverkeer van burgers af te tappen, maar dat is voor veel mensen een doorn in het oog. Metro hield een enquête over de nieuwe Wiv, waaruit blijkt dat bijna tweederde van de ondervraagden tégen de wet gaat stemmen. Bijna driekwart van de deelnemers vindt dat de wet zijn privacy bedreigt.

„Ik vind de kans dat deze wet mensen helpt, niet in verhouding staan tot de privacyschending. Zeker omdat we historisch gezien in een enorm vredige tijd leven”, verklaart een van de respondenten. Ook de angst voor mogelijke misbruik van de gegevens is een heikel punt voor veel Metro-lezers. Dat verklaart dan ook waarom het grooste deel van de ondervraagden zich niet veiliger voelt zodra de wet wordt aangenomen. „Je weet niet wie er later aan de macht komt, in een ander kabinet kunnen er zomaar verkeerde dingen met onze gegevens gedaan worden.” Ook Emile Affolter van Amnesty International vindt het een kritiekpunt dat je niet weet in wiens handen je gegevens terecht zullen komen, omdat deze ook gedeeld mogen worden met buitenlandse inlichtingendiensten. Amnesty is geen voorstander van de wet, omdat het vindt dat de mensenrechten in het geding komen.

Foto: ANP

Ondanks de nodige kritiek kunnen negen op de tien deelnemers van de enquête zich wel voorstellen waarom de wet is bedacht. „De AIVD heeft modernere bevoegdheden nodig: die moeten ook meegaan met de technische ontwikkelingen, dat doen jij en ik toch ook?”, stelt een van de Metro-lezers. Die modernere bevoegdheden zouden bijvoorbeeld kunnen dienen om terrorisme te bestrijden. „Als ze de garantie kunnen geven dat de wet daadwerkelijk terrorisme terugdringt, vind ik dat het mag.”

Het ‘sleepnet’

Daar is niet iedereen het mee eens. „Hele wijken kunnen aftappen omdat er misschien een radicaal iemand zou kunnen zitten, gaat mij te ver”, zegt een van de respondenten. „Er kunnen dan ook onschuldige burgers de dupe worden van de sleepwet als ze iedereen maar mogen controleren en aftappen.”

Maar volgens Kees Jan Dellebeke, voormalig medewerker van de AIVD, is dat helemaal niet het geval. „Allereerst is het geen sleepwet, of hoe iedereen het ook noemt. Er wordt door de wet niet systematisch en ongericht afgeluisterd, want dat kan helemaal niet”, zegt hij stellig. Hij legt uit: „Er moet een gerichte dreiging in Nederland zijn voordat zo’n onderzoek mag starten. Bovendien worden er eerst minder zware maatregelen ingezet; aftappen is het uiterste en je moet er altijd toestemming voor vragen. Er is een duidelijke aanwijzing nodig dat mensen een terroristische bedreiging vormen.”

Terrorisme bestrijden

„Maar de vraag is of de wet ook echt terrorisme kan bestrijden”, zegt Affolter. „De inlichtingendiensten krijgen namelijk bij deze nieuwe wet zoveel meer data te verwerken, waar ze de capaciteit helemaal niet voor hebben. Er is geen onderzoek naar gedaan of ons land hier daadwerkelijk veiliger van wordt.”

„Het valt wel mee met die hoeveelheid data’’, pareert Dellebeke. „Er wordt eerst veel data binnengehaald, maar daar worden meteen verbanden tussen gezocht en alleen data die verdacht is, wordt opgeslagen. De rest, dat is zo’n 95 tot 98 procent, wordt meteen verwijderd.”

Uit de enquêteresultaten blijkt dat veel Metro-lezers daar niet gerust op zijn en het vertrouwen in de inlichtingendiensten laag is. „Ik vertrouw er niet op dat ze niet relevante gegevens van onschuldige burgers weggooien en dat er zorgvuldig met onze gegevens om wordt gegaan”, aldus een van de deelnemers. „Dat komt omdat ik vind dat de integriteit van de diensten in het geding is.”

Volgens Dellebeke heeft dat te maken met ongenuanceerde berichtgeving en het onbegrip dat velen hebben over de inhoud van de wet. „Maar voor een deel heeft de AIVD daar zelf schuld aan. Ze geven natuurlijk hun werkwijze niet bloot, maar kunnen echt wel wat meer vertellen. Nu creëren ze namelijk ruimte, voor onder andere de media, om angst te zaaien. Die angst kunnen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wegnemen als ze meer gaan uitleggen. Een geheime dienst zijn, betekent niet dat je alles dan maar tot in den treure geheim moet houden.”

OVER METRO DOSSIER

Elke zaterdag vind je bij Metro verhalen over spraakmakende zaken. We kennen het, doordeweeks moet alles vlug, maar gelukkig is er in het weekend tijd om lekker lang te lezen over opzienbarende onderwerpen. Boeiend? Absoluut! Schokkend? Soms. Confronterend? Misschien. Interessant, met een knipoog en vanuit meerdere perspectieven belicht? Altijd!

Deze week: online privacy. Wat weet Facebook eigenlijk over jou? En wat kun je doen om te voorkomen dat jouw gegevens op straat komen te liggen?

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.