Julia Osendarp Relaties & seks 8 mei 2025, 09:24

Leestijd: 5 minuten

Psycholoog leert koppels hoe ze thuis relatietherapie toepassen

Het kan zijn dat jij en je partner continu in strijd verkeren en van ruzie naar ruzie slingeren waardoor de boel op scherp blijft staan. Hoewel een psycholoog of relatietherapeut kan helpen bij een relatie die in slecht weer verkeert, gebeurt volgens de Belgische relatietherapeut en psycholoog Jean-Pierre Van De Ven het overgrote deel van de relatietherapie thuis. Hij legt uit hoe je dat aanpakt.

Wellicht lopen jij en je partner helemaal vast in de relatie. Maar voordat je een relatiebreuk of scheiding overweegt, kan relatietherapie ook een uitkomst bieden. Volgens Van De Ven bestaat 20 procent van relatietherapie uit hulp van een therapeut, maar gebeurt het overgrote deel thuis, zo vertelt hij aan HLN. Hij schreef het boek Relatietherapie Thuis om koppels daar een handje bij te helpen.

Wat is je relatieprogramma?

Een therapeut kan je als koppel inzicht geven of op weg helpen, maar actie en verandering gebeurt thuis, aldus Van De Ven. Hij legt uit dat problemen in de relatie vaak ontstaan door disfunctionele interactiepatronen tussen koppels. Of zoals hij dat zegt: „de combinatie van jullie individuele relatieprogramma’s.” Relatieprogramma? Dat vergt wat meer uitleg. „Simpel uitgelegd is je relatieprogramma de optelsom van alles wat je hebt meegemaakt in je leven en in eerdere relaties. Het programmeert je om je op een bepaalde manier te gedragen in je relatie.”

Verschillen in partners en dynamiek relatie

Van De Ven noemt twee voorbeelden die zo’n disfunctioneel interactiepatroon kunnen veroorzaken.

1. Harmonie

„Namen mensen je bijvoorbeeld niet vaak serieus in je leven? Dan bestaat de kans dat je meer je best gaat doen voor anderen. Mensen met dat type relatieprogramma zijn erg gericht op harmonie. Ze cijferen zichzelf volledig weg, omdat ze koste wat kost de vrede willen bewaren.  Dat klinkt misschien niet zo slecht, maar daardoor kan het evenwicht in je relatie op den duur serieus scheefgroeien. (…) De persoon in dit voorbeeld dringt erg aan om intiem te zijn.”

2. Autonomie

„Er zijn ook mensen die meer gericht zijn op autonomie omdat zij in eerdere relaties leerden dat ze er niet bijhoren. Anderen lieten hen links liggen of vernederden hen. Mensen met dit type relatieprogramma namen zich voor niet langer te wachten op de ander en zelf te bepalen wat er gebeurt in hun relaties. Daardoor komen ze afstandelijk over en ook dat kan lastig zijn voor de partner. (…) De persoon in dit voorbeeld trekt zich eerder terug.”

Psycholoog: ‘Patronen doorbreken’

Volgens Van De Ven kan de dynamiek van aandringen en terugtrekken eindeloos doorgaan en disfunctionele patronen in stand houden. Van De Ven moedigt aan om jouw relatieprogramma te onderzoeken. „Als je begrijpt waarom jij of je partner zich op een bepaalde manier gedraagt, ben je al een hele stap verder.”

Vervolgens oppert de relatietherapeut om op de pauzeknop te drukken. „Zet het gesprek stop of stel het uit en kijk wat er gaande is: jij trekt je altijd terug, ik dring mij altijd aan. Kunnen we niet op een andere manier met elkaar omgaan?”, aldus Van De Ven. Hij vervolgt: „Heb je geprikkeld gereageerd? Zeg dan iets opbouwends tegen je partner. Lever je vaak kritiek? Uit dan in wat meer waardering. Door gesprekken te onderbreken, onder de loep te nemen en te heroriënteren, kan je op den duur het patroon doorbreken.”

Ruzie maken

Hoewel ruzie niet bepaald gezellig is, betekent het volgens Van De Ven ook iets goeds: „Als je relatie lange tijd niet goed zit, wordt ruzie op den duur het enige intieme moment dat koppels nog met elkaar hebben. Het klinkt raar om ruzie intiem te noemen, want het woord heeft eerder een negatieve connotatie, maar je maakt meestal alleen ruzie met de mensen die het dichtst bij je staan. Bovendien is ruzie maken een goed teken, want het betekent dat je nog niet onverschillig tegenover elkaar bent geworden.”

Maar je kunt een relatie niet voortborduren op ruzie. „Ruzies hebben de gewoonte steviger en gevaarlijker te worden. Eerst worden er nare dingen gezegd, dan gaan partners elkaar beledigen en de volgende stap is misschien wel lichamelijk geweld.” Volgens Van De Ven is het de bedoeling dat de ruzies ophouden en de andere vormen van intimiteit, zoals goede gesprekken en seks, terugkeren.

Welke oefeningen kun je samen thuis doen?

Daar tipt Van De Ven twee oefeningen voor.

1. Pak de timer

„Alles wat je aandacht geeft, wordt groter en sterker. Als je een tijdje veel ergernissen hebt, zie je op den duur niet meer wat wél goed gaat. Koppels moeten actief hun focus verleggen naar dingen die wel goed gaan.”

Pak daarvoor een timer en schrijf binnen een minuut drie dingen op die jouw partner de afgelopen week heeft gedaan en je prettig vond. Lukt dat niet? Dan ben jij gezakt, niet je partner. „Je partner heeft ongetwijfeld minstens drie prettige dingen gedaan, maar het is je gewoon niet opgevallen. Kleine attenties kunnen veel uitmaken, maar je moet er vooral ook op letten.”

2. Gooi de boel om

„Doe eens een dagje alles anders. Zit jij altijd aan de kop van de eettafel? Ga dan eens aan de zijkant zitten. Ben je het gewend om ‘s avonds televisie te kijken? Voer eens een gesprek. Ga aan de andere kant van het bed liggen, enzovoort.”

De bovengenoemde veranderingen zijn bedoeld om los te komen uit vaste gewoontes in je doen en laten, maar ook je denken. „Onze patronen zijn zo diepgeworteld dat we ons er vaak niet eens bewust van zijn en al snel de schuld op onze partner te schuiven. Door jullie dagelijkse gewoontes een keer om te draaien, zal je beseffen dat je zelf ook vaak genoeg dingen doet die negatief gedrag tussen jullie in stand houden.”

Wanneer merk je verschil in je relatie?

Van De Ven legt uit dat hij koppels in relatietherapie meestal tussen vijf en tien keer ziet om de twee weken. „Als er niks verandert tussen het derde en vijfde gesprek, dan gaat er in het zesde gesprek ook niks meer veranderen.” Waarna hij opnieuw benadrukt dat het meeste werk thuis moet gebeuren.

„De oefeningen kunnen helpen patronen doorbreken, maar verwacht ook geen wonderen. Nieuwe gewoontes inbouwen neemt tijd in beslag. Maar als je daar samen aan werkt, kan je na een maand of zes weken al enorme verschillen zien.”

Waarom ergeren we ons het meest aan degenen die dichtbij ons staan? Psycholoog legt het uit

Psycholoog: zo kun je beter herkennen of een partner goed voor je is (en herken je een giftige partner)

Reacties