Julia Osendarp Health & mind 25 aug 2025, 08:02

Leestijd: 10 minuten

Volgens geluksonderzoeker kunnen we niet constant gelukkig zijn: ‘Maar je kunt geluk op bepaalde manieren wel vergroten’

Gelukkig zijn, het is iets wat we eigenlijk allemaal willen. Maar geluk vinden of ervaren is niet per se altijd even makkelijk. Socioloog en geluksonderzoeker Daphne Dilling (35) probeert met haar boek De Geluksnavigator in ieder geval de weg richting geluk een beetje vrij te maken. 

Daphne Dilling is kinderfysiotherpeut, maar daarnaast ook socioloog en geluksonderzoeker. „Wat maakt dat in dezelfde omstandigheden de één blijft lachen en de ander niet? Dat fascineert me al lange tijd. Zo interviewde ik als socioloog allerlei verschillende mensen in de bijstand en ontdekte ik dat iedereen daar heel wisselend mee omgaat. Het heeft me altijd geboeid wat mensen motiveert om te gaan met het leven.” 

Boek De Geluksnavigator voor dochter 

Dilling duikt de afgelopen tien jaar in allerlei wetenschappelijke materie over geluk. Waaronder veel wetenschappelijk onderzoek, van onder meer de Vlaamse geluksonderzoeker Leo Bormans. „Maar ook onderzoeken over sociale welvaart en pro-sociaal gedrag. Veelal in mijn vrije tijd dompelde ik mezelf onder in allerlei wetenschappelijke inzichten. Bedoeld om erachter te komen wat een mens toch gelukkig maakt.” Eerder vertelde psycholoog Coert Visser tegen Metro hoe je tegenslag in het leven kunt benutten en er voordeel uit kunt halen.

Als Dilling in verwachting is van haar dochter besluit ze een boek te schrijven. „Een boek dat zij zou kunnen lezen als ze zich niet gelukkig zou voelen en haar dan een beetje op weg kan helpen. Maar het boek is ook bedoeld om anderen te helpen.” De socioloog benadrukt dat geluk binnen de wetenschap niet gedefineerd is. „Geluk is een subjectieve ervaring en het is moeilijk te vatten in meetbare cijfers. Voor mijn boek bestudeerde ik ook religieuze stromingen, zoals het boeddhisme en ubuntu. Ik ontdekte dat er overlap is tussen wetenschap, religie en menselijke ervaringen.” 

Streven naar geluk 

Hoe hoog scoort de socioloog zelf als het over geluksgevoel gaat? „Bij mij is het echt wel een 9. Ik ben heel gelukkig. Maar ik wil gelijk een misvatting over geluk uit de lucht halen. De misvatting dat geluk constant is en dat het er altijd moet zijn. Dat is niet zo. We maken allemaal minder leuke momenten mee in het leven, ook ik. Maar negatieve emoties betekenen niet dat je niet gelukkig kunt zijn. Dat is iets wat ik graag wil doorbreken. Geluk kan namelijk samengaan met negatieve emoties in het leven.” Psychotherapeuten Nele en Wouter Stinckens verloren hun beide ouders en spraken met Metro over hoe je met eigen of andermans rouw omgaat.

Ook noemt Dilling op dat geluk geen einddoel moet zijn. „Wie geluk als einddoel ziet, kan in een voortdurende zoektocht terechtkomen, wat juist vaker tot teleurstelling dan tot meer geluk leidt. Maar als ik bij mezelf kijk naar duurzaamheid, blijheid en tevredenheid, is het zeker een 9.” 

Het lijkt er wel een beetje op of we steeds meer hunkeren naar geluk. Waar komt dat door? „Mensen lijken meer op zoek naar geluksgevoelens en zelfontwikkeling. Mogelijk door het gemis van verbondenheid. Verbondenheid met jezelf, de wereld en elkaar. Daar is in het verleden ook wel onderzoek naar gedaan door socioloog Robert Putnam, dat bijvoorbeeld door de komst van televisie er meer eenzaamheid ervaren werd. Mogelijk hebben de digitale netwerken hetzelfde effect. Maar dit is een interpretatie die ik er zelf aan geef.” 

‘Gelukkig zijn’ 

Hoewel de socioloog uitlegt dat geluk niet wetenschappelijk te definiëren valt, probeert ze toch een definitie te geven aan ‘gelukkig zijn’. „Een aangename gemoedstoestand, waardoor je je opgewekt en tevreden voelt.”  

Overigens ligt geluk niet alleen aan hoe je zelf met dingen omgaat. Nee, ook de plek waar je woont, telt mee. „Zo zijn mensen die in verzorgingsstaten wonen en in veiligheid en vrijheid leven, gemiddeld vele malen gelukkiger dan mensen die dat niet doen. Nederland doet het zeer goed op de geluksladder volgens The World Happiness Report. Al meerdere jaren blijven we daarin redelijk stabiel en scoren we een ruim voldoende. Maar geluk blijft een subjectieve ervaring. Als iemand dat anders beleeft, dan is dat ook zo. Niet iedereen heeft het geluk om in veilig en vrij land op te groeien. Maatschappelijke factoren zijn uiteindelijk ook van invloed.” 

Ze vervolgt: „Ik heb het geluk dat ik in Nederland woon. Afghanistan is bijvoorbeeld gemiddeld het meest ongelukkige land ter wereld. Je kunt het individu niet volledig verantwoordelijk maken voor welzijn en geluk. Plus, onderzoek van hoogleraar Meike Bartelds toont aan dat ongeveer 40 procent wordt bepaald door genen. Maar er zijn wel degelijk aspecten die je wél kunt beïnvloeden om je gelukkiger te voelen. Het is namelijk niet zo dat je niet gelukkig kunt zijn als je geen goede genen hebt. Je hebt namelijk ook invloed op gedrag.” 

Invloeden op geluksgevoel 

Vier componenten beïnvloeden onze mentale gezondheid, legt de socioloog uit. „En mensen die zich mentaal gezond voelen, scoren hoog op ervaring van geluk.” Ze somt ze op:

1. Menselijk contact

„Deze springt er het meest uit. Kwantiteit, maar ook zeker kwaliteit wat betreft menselijk contact. Oftewel, het doet ons goed om oppervlakkig contact te hebben, met de buurman of iemand in de trein. Maar vooral goede, oprechte, sociale relaties beïnvloeden ons geluk, blijkt uit een langlopende onderzoek naar geluk, uitgevoerd door Robert Waldinger en Marc Schulz. Oftewel, besteed aandacht aan de ‘leukerds’. De mensen die je energie geven, ondersteunen en bij wie je jezelf kunt zijn.”

2. Beweging 

„Veel mensen kennen dat gevoel dat je je beter voelt als je terugkomt van de sportschool. Met name via beweging kun je directe invloed uitoefenen op hoe je je voelt in je hoofd, en kan daarom als aangrijpingspunt worden genomen om je direct iets beter te voelen. Maar ook met een korte wandeling komt er al dopamine en serotonine vrij. Stofjes die je een fijn gevoel geven. Daarnaast bevordert bewegen een goede nachtrust, een sterker immuunsysteem en een positiever zelfbeeld. Uiteraard spelen een gevarieerd voedingspatroon en een goede balans tussen inspanning en ontspanning ook een rol bij lichamelijke gezondheid.” 

3. Autonomie

„Dit is het gevoel dat je keuzevrijheid hebt in het leven. Je ervaart meer geluk wanneer je keuzes maakt die in het verlengde liggen met jouw persoonlijke waarden. Leven volgens jouw waarden geeft namelijk voldoening. Veel mensen streven doelen na, maar vergeten na te denken over hun waarden. Dan bereik je een doel, maar voel je je toch niet gelukkig. Daarom is het raadzaam om doelen te kiezen die gestoeld zijn op waarden. Een doel kun je namelijk behalen, maar ook falen.”

„Stel, je bent creatief en wilt expressief en muzikaal leven. Dan kun je als doel stellen dat je naar het conservatorium wil. Maar wat als je dan wordt afgewezen? Dan is het doel niet bereikt en ervaar je wellicht teneur. Als je meer op de waarden focust, kun je de doelen ook anders inrichten. Bijvoorbeeld door creatieve workshops te geven. Onderzoek bij jezelf waar je voor staat en wat je diep blij maakt? Daar vorm je het liefst je doelen naar. Bij tegenslag kun je dan namelijk ook makkelijker manieren vinden om toch naar jouw waarden te leven en je leven weer richting te geven.” 

En nee, dat betekent niet dat ieder mens zijn of haar eigen waarden goed kent. „Daarvoor is het belangrijk dat je in contact staat met jezelf. Wat is voor jou belangrijk? Tegenwoordig geeft men daar vaak de term ‘zelfliefde’ aan. Ja, zelfliefde is belangrijk, maar vergeet niet de wereld om je heen. Het gaat om een combinatie van verbondenheid met jezelf en de ander. Meditatie, natuur, gesprekken met ouders of een coach of ademhalingsoefeningen, kunnen je helpen meer in contact te komen met jezelf. Wie ben ik? Wat maakt mij blij? Bij ieder mens is de manier hoe je meer in contact kan komen met jezelf namelijk anders.” 

4. Zingeving en zelftranscendentie (uitstijgen boven jezelf)  

„Oftewel, iets doen wat je eigen belangen en behoeften overstijgt. Wellicht denk je: ‘Waar heeft ze het over?’, maar het gaat over iets doen waar jijzelf niet per se beter van wordt, maar je wel een goed gevoel geeft. Bijvoorbeeld boodschappen doen voor de zieke buurman, bloed doneren bij de bloedbank of vrijwilligerswerk. In de psychologie noemt men dat ‘warm-glow giving’. Het voelt goed om een ander te helpen.” 

Zoektocht 

Volgens de socioloog is het zoeken naar een balans tussen er voor jezelf en een ander zijn. „Tegenwoordig gaat het ook wel veel over eigen grenzen bewaken en behoeften aanvoelen, maar soms vergeten we ons in te leven in een ander. Maar het is ook niet de bedoeling dat je jezelf continu opoffert voor anderen en jezelf tekort doet. Ook dat maakt niet gelukkig, want dat beperkt weer je keuzevrijheid. Wat heb jij nodig en wat heeft een ander nodig zodat je in verbinding blijft met jezelf en de ander? Dat is een zoektocht.”

Dilling vertelt waar zij gelukkig van wordt. „Zelf werk ik als kinderfysiotherapeut en ik word blij van de eerlijkheid van kinderen, mensen helpen en bewegen. Door mijn werk kan ik al veel van mijn waarden vormgeven. Naast mijn werk doe ik ook vrijwilligerswerk. Ik zou aanraden om werk te vinden dat aansluit bij jouw waarden.” 

Hulp zoeken 

Staan sommige dingen geluk ook in de weg? Die je dus maar beter kunt omzeilen? „Dat is heel persoonlijk, maar soms kan perceptie op dingen meespelen. Daarnaast kan het zijn dat je door trauma niet goed in contact staat met wat je nodig hebt. Maar ook overtuigingen kunnen soms heel erg in de weg staan bij het vinden van geluk. Waarbij je eigenlijk je eigen pad naar geluk saboteert. Maar dan ga je echt meer de psyche in. Veel gedrag komt uit overtuiging of andere onderliggende oorzaken. Daarom raad ik aan om in dat soort gevallen of een structureel gevoel van ongelukkig zijn, wel professionele hulp in te schakelen. Durf daarbij hulp te zoeken.”

Stel, het leven mag wat jou betreft best wat gelukkiger zijn, dan legt de socioloog uit waar je kunt beginnen. „Psychiater Phil Stutz stelt: ‘Begin met goed voor jezelf te zorgen’. Beweeg iedere dag. Ook al is het maar een wandeling van tien minuten. Begin bij je lichaam.” Daarna noemt Dilling op dat je sociale contacten kunt uitbreiden. „Maak bijvoorbeeld een praatje met je buurman. Menselijke contacten zijn namelijk de handvatten van het leven. En ga eens onderzoeken wat jouw persoonlijke waarden zijn en wat jou gelukkig maakt. Maak kleine stapjes. En omring je met mensen die je daarin aanmoedigen. Sluit je aan bij een wandelgroep of andere club gelijkgestemden, zodat je in een opwaartse spiraal kunt komen. Ervaar je mentale problemen, structurele neerslachtigheid of depressie, dan raad ik aan om daar hulp bij te zoeken.” 

Op weg helpen 

Dilling schreef haar boek voor haar dochter, zodat als zij het even niet weet, De Geluksnavigator haar op weg kan helpen. „Ik hoop dat als ze kan lezen, denkt: ‘Mam, dankjewel’. Als ik dit had geweten in moeilijke tijden, bijvoorbeeld de puberteit, keuzes voor mijn studie of baan of andere momenten dat je even niet weet welke richting je op wilt, dan had het mij zeker geholpen. Ik hoop dat het ook haar op weg kan helpen. Maar uiteindelijk is dat aan haarzelf. Zij heeft de regie over haar eigen leven. Ik kan haar alleen maar aanmoedigen.” 

Volgens artsen Mariëlle en Fieke kun je veel ongevallen bij kinderen voorkomen, ze leggen uit hoe je dat doet met EHBO-kennis

‘Wereld zit vol met pleasers’, maar ben jij er een? Psycholoog legt uit hoe je pleasegedrag zelf doorbreekt

Reacties