Hendriëlle de Groot Health & mind 9 jun 2025, 09:16

Leestijd: 4 minuten

Zelfdoding onder jonge vrouwen neemt toe: hoe komt dit? Klinisch psycholoog legt uit

Steeds meer jonge vrouwen overlijden door zelfdoding. Volgens cijfers van het CBS was het aantal suïcides in deze groep in 2024 hoger dan ooit. Hoe komt het dat (steeds meer) jonge vrouwen zo wanhopig zijn dat ze uit het leven stappen? Klinisch psycholoog Maryke Geerdink, werkzaam bij 113 Zelfmoordpreventie: „We zien dat vrouwen elkaar online opzoeken. Dat kan steunend zijn, maar ze versterken elkaar ook in het negatieve.”

Maryke Geerdink werkt al jaren met mensen die suïcidale gedachten hebben of een zelfmoordpoging hebben overleefd. Sinds vijf jaar is ze manager van de hulpafdeling bij 113, waar ze dagelijks de realiteit ziet achter de cijfers. „In totaal hadden we vorig jaar 185.000 gesprekken”, vertelt ze. 113 spreekt mensen op alle momenten: van de eerste twijfels tot een acuut crisismoment.

Aantal zelfdodingen: stijging is het sterkst onder jonge vrouwen

De suïcidecijfers zitten al een aantal jaar in de lift. Meer jongeren pleegden bijvoorbeeld zelfmoord tijdens de lockdown. Wat vooral opvalt: het aantal mensen dat aanklopt bij 113 neemt toe. In 2024 overleden 117 jonge vrouwen, onder de 30 jaar oud, aan zelfdoding, het hoogste aantal sinds het begin van de metingen. „We zien een algemene stijging in suïcidaliteit bij jongvolwassenen, maar bij vrouwen is die stijging het sterkst”, vertelt Geerdink. „We krijgen veel jonge vrouwen aan de lijn die het niet meer zien zitten.”

Hoewel mannen nog steeds vaker overlijden door zelfdoding, is het aantal dodelijke pogingen onder jonge vrouwen opvallend toegenomen. „Dat past niet in het patroon dat we gewend zijn”, zegt Geerdink. „We kennen al jaren de zogenaamde genderparadox: vrouwen doen vaker pogingen, maar mannen overlijden vaker. Nu lijkt het erop dat er binnen die grote groep jonge vrouwen méér pogingen fataal aflopen.”

Waarom steeds meer jonge vrouwen psychisch vastlopen

Volgens Geerdink zijn er verschillende maatschappelijke factoren die de mentale druk op jongeren verhogen, en dan vooral op jonge vrouwen. Met name prestatiedruk speelt een rol. Factoren zoals de woningnood, financiële onzekerheid en wereldconflicten geven het gevoel dat het leven stilvalt, nog voordat het echt begonnen is. „Jongeren geven aan dat ze geen grip krijgen op hun toekomst. Ze weten niet waar ze moeten beginnen.”

Sociale media: herkenning of valkuil?

Een ander belangrijk element is de rol van sociale media. Geerdink: „We zien dat jongeren, vooral jonge vrouwen, elkaar online opzoeken rond thema’s als verdriet, zelfbeschadiging en depressie. Op het eerste gezicht lijkt dat steunend, en dat is het soms ook. Maar het kan ook doorslaan in iets giftigs.”

Volgens Geerdink leidt die herkenning in mentaal lijden, soms juist tot een versterking van het lijden. „Ze vormen een groep waarin pijn de norm is. Jongeren durven dan niet meer te zeggen dat het iets beter gaat, omdat ze bang zijn ‘hun band’ met de anderen kwijt te raken. Of ze zijn bang dat ze de ander in de steek laten.” Zo ontstaat er een soort sociale druk om in het negatieve te blijven hangen.

Negatieve spiraal: herkenning zonder hoop

Ze noemt dit een ‘neerwaartse spiraal van herkenning zonder hoop’. „Vroeger schreef je een brief aan een penvriendin, nu druk je op een knop en lees je tientallen verhalen die je eigen pijn spiegelen. Als niemand daaruit komt, lijkt het alsof er ook voor jou geen uitweg is.” Ook bestaat het risico dat jongeren hun identiteit ontlenen aan psychisch lijden.

Geerdink pleit daarom voor meer ruimte voor positieve verhalen. „Laat jongeren vertellen hoe ze hulp hebben gevonden, wat ze geholpen heeft, hoe ze weer zijn opgekrabbeld. Herstelverhalen zijn minstens zo krachtig als verhalen over pijn, maar die worden minder gedeeld.”

Hulp komt te vaak te laat

Een pijnpunt dat telkens terugkomt, is de beschikbaarheid van hulp. Er zijn lange wachtlijsten voor hulp in de GGZ en mensen met lichte problematiek krijgen prioriteit. „Een op de vijf mensen die overleed door zelfdoding stond op een wachtlijst”, zegt Geerdink. „Dan kunnen we niet blijven zeggen: wacht maar tot je aan de beurt bent. We moeten alternatieve routes bieden, en zorgen dat jongeren eerder en sneller hulp vinden.”

Ze benadrukt het belang van laagdrempelige en digitale initiatieven, zoals het platform In je bol voor jongeren tot 27 jaar, de hulpverlening van 113 en Houd Moed, een community om verhalen van hoop uit te dragen rondom het thema zelfdoding.

Verhalen van nabestaanden

Ze wijst ook op de STORM-aanpak, ontwikkeld in de regio-Oost-Brabant. Met deze aanpak leren jongeren dat ze zelf invloed hebben op hun gevoelens en mentale gezondheid. Scholen, GGD, jeugdhulpverlening en gemeenten werken samen voor mentaal gezonde jongeren. Geerdink noemt het project STORM als voorbeeld van wat werkt. „Zo’n aanpak zou landelijk op alle scholen beschikbaar moeten worden.”

Daarnaast pleit ze voor meer structureel onderzoek naar suïcide. „We leren veel van de verhalen van nabestaanden. Bij elke suïcide willen we weten: wat ging eraan vooraf? Waar liep iemand vast? Wat kunnen we de volgende keer anders doen?”

Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).

Herken je jezelf in deze eigenschappen of dit artikel en wil je hier met een professionele hulpverlener over praten? Praat dan gratis en anoniem met de MIND Hulplijn. 

Meer weten over gezondheid? In deze stukken helpen we je op weg:

• Volgens een klinisch neuropsycholoog is een geneesmiddel voor Alzheimer nog lang niet in bereik. Wel tipt hij dingen die je kunt doen om het risico op dementie te verlagen.
• Soms eet of gebruik je jarenlang een product, waar je ineens een allergie of intolerantie voor ontwikkelt. Hoe kan dat?
• Er zijn apparaten waarmee mensen, ook zij die kerngezond zijn, 24/7 hun bloedsuiker kunnen meten. Heb je daar iets aan?
• Iedereen is tegenwoordig moe. Misschien jij ook wel, misschien zelfs meer dan normaal. We spraken een expert over de oorzaken van (toenemende) vermoeidheid.

Reacties