Julia Osendarp
Julia Osendarp Health & mind 19 dec 2024
Leestijd: 6 minuten

Psycholoog Céline heeft autisme: ‘Vrouwen krijgen vanwege stereotype laat of nooit de diagnose’

Het duurt tien jaar voordat Céline Mollink (35) de diagnose autisme krijgt. En kennelijk duurt zo’n diagnose bij meer vrouwen lang of komt die er überhaupt nooit. Volgens haar zijn er nog te veel misvattingen en stereotyperingen rondom autisme en laat zij zien, mede doordat ze zelf autistisch en psycholoog is, dat dat helemaal niet nodig is. Ze schreef het boek Autismekracht om uit te leggen dat autisme veel meer over neurodivergentie gaat, dan over een defect of stoornis.

Uit cijfers blijkt dat 1 op de 4 mensen met autisme, vrouw zou zijn. Maar Mollink trekt die aantallen in twijfel. „Die cijfers zijn namelijk gebaseerd op daadwerkelijk gestelde diagnoses. Maar we weten dat veel vrouwen niet of laat gediagnostiseerd worden als het over autisme gaat.” Dat blijkt ook uit het verhaal van Soyoung die ook op latere leeftijd de diagnose ADHD en autisme kreeg.

Diagnose autisme

Als Mollink 27 is, krijgt ze dan eindelijk haar diagnose. „Dat is een lang traject geweest. Ik had vroeger veel last van angsten, depressieve en fysieke klachten en ik zat niet goed in mijn vel. Daardoor liep ik vanaf mijn zeventiende bij een psycholoog. Mijn diagnose heeft tien jaar geduurd en ik kreeg allerlei labels opgeplakt en onderging behandelingen die niet aansloegen. Mijn klachten werden alleen maar erger. Bij mijn zoveelste uitval rond mijn 27ste was het mijn man die zei: ‘Heb jij geen autisme?’. Daarna is het balletje gaan rollen.”

Autisme is een spectrum. Varianten als asperger of PDD-NOS worden tegenwoordig losgelaten. Maar wat is autisme precies? „Daar zijn de meningen over verdeeld. Het is lang gedefineerd als een defect of stoornis, maar dat is een negatieve benadering. Iemand met autisme is neurodivergent. Autisme is geen ziekte of aandoening die ‘genezen’ moeten worden. Mensen met autisme hebben een andere manier van denken, leren, waarnemen, en communiceren. Deze variaties kunnen leiden tot unieke sterke punten en uitdagingen. De maatschappij is vaak niet goed ingericht voor neurodivergente mensen, wat leidt tot uitdagingen voor hen in het dagelijks leven. Door meer begrip en aanpassingen te creëren, kan de maatschappij neurodivergente mensen beter ondersteunen en hun unieke sterktes waarderen.

Neurodivergent

Mollink vervolgt: „Zo hebben mensen met autisme een andere manier van het betekenis geven aan dingen om je heen en is de informatieverwerking bij hen anders. Daardoor kan de wereld als overweldigend worden ervaren. Vaak hebben mensen met autisme moeite met voorspelbaarheid. Dat haal ik ook aan in mijn boek. Dat het voorspellen van situaties moeilijk kan zijn en iemand daar overbelast en gestrest door kan raken.”

De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, een Amerikaans handboek voor de classificatie van psychische aandoeningen, diagnostiseert autisme vooral op gedragskenmerken. „Ik denk dat je meer moet kijken naar de achterliggende oorzaak van bepaald gedrag, wat gebeurt er in het brein? Daarom krijgen bijvoorbeeld veel vrouwen verkeerde diagnoses.”

De psycholoog legt uit dat de klachten verschillen per persoon. „Ik had vooral moeite met onduidelijkheid. Maar ook verandering of sociaal contact kon ik als lastig ervaren. Ik wilde namelijk meegaan in de norm, maar waarom lukte me dat niet? Dan ging ik dat toch maar forceren, vooral op sociaal vlak kostte me dat veel energie. Ik was prikkelgevoelig, had sociale angsten, lichamelijke klachten door de stress, uitvalsverschijnselen omdat ik mijn emoties niet kon uiten en ik voelde me onzeker.”

Een boek als Autismekracht is volgens Mollink nodig omdat vooral autisme bij vrouwen onderkend blijkt. Het boek is niet alleen bedoeld voor vrouwen zelf, maar ook voor hun naasten en (medische) professionals. „Over autisme zijn een hoop vooroordelen. Bijvoorbeeld dat je geen autisme hebt als je oogcontact maakt. Het beeld dat we hebben van autisme is verkeerd. Je moet het anders benaderen, waarbij je kijkt naar de oorzaak en niet enkel naar gedrag. Dat betekent dat je, zeker bij vrouwen, als hulpverlener behoorlijk moet doorvragen.

Iemand kan namelijk sociaal overkomen of oogcontact maken, maar dat zijn niet de graadmeters. Ook al stelt de DSM van wel. De DSM is veel meer gebaseerd op het mannelijke en stereotype beeld van autisme en niet op de vrouw en is wat mij betreft grotendeels achterhaald. Daarnaast zijn vrouwen meer geneigd om zich aan te passen en te camoufleren.”

Klachten bij vrouwen

Wat voor signalen herkent de psycholoog bij vrouwen met autisme? „Vrouwen hebben andere klachten die op de voorgrond staan, zoals depressie, angst of fysieke klachten. Ze ervaren overbelasting en/of hebben moeite met sociale interacties.”

Ze vertelt verder: „Vrouwen worden van jongs af aan gesocialiseerd. Je leert anderen observeren en wilt erbij horen. Een vrouw is sociaal vaak verder dan een man. Zij zijn meer bezig met anderen dan mannen. En dat maakt het ook lastiger om te zien dat een vrouw wellicht autisme heeft.”

Als Mollink dan uiteindelijk zelf de diagnose krijgt, kan zij haar leven beter inrichten. „Ik leef naar wat haalbaar is en dat betekent dat ik niet alles kan doen zoals het hoort of verwacht wordt. Ik moet het soms rustiger aandoen, mijn signalen van overbelasting herkennen en ook weleens afspraken afzeggen.”

De psycholoog noemt nog een kanttekening op. „Het is natuurlijk nooit zo zwart-wit, over het algemeen geldt bovenstaande voor veel vrouwen, echter zijn er ook mannen die niet aan het stereotype beeld van autisme voldoen en zich sociaal aanpassen, waardoor de diagnose gemist wordt.”

Misvattingen en stereotypering

Volgens de psycholoog klinken er ook nog een hoop misvattingen over autisme. Zoals? „Dat mensen met autisme geen inlevingsvermogen hebben. Ja, er bestaan mensen met autisme zonder inlevingsvermogen, maar er bestaan ook mensen zonder autisme zonder inlevingsvermogen.” En er zijn meer misvattingen volgens Mollink. „Dat autistische mensen geen humor hebben, alles letterlijk nemen, geen oogcontact maken en niet sociaal zijn. Maar dat klopt niet.”

Maar ook het feit dat men vrij gemakkelijk en cynisch kan roepen: ‘Ik ben een autist’, omdat je de boel graag netjes hebt, is volgens de psycholoog een misvatting. „Dwangmatigheid hoort niet per se bij autisme.”

Het stereotype beeld van autistische mensen dat veelal in de media verschijnt, maakt het volgens de psycholoog niet makkelijk voor mensen met autisme. „Als jij de diagnose autisme hebt, is het lastiger om een baan te krijgen. Maar de huidige maatschappij, verwachtingen en prikkels zijn überhaupt al zwaar. Je moet mee in die norm, ook als je autisme hebt. Veel mensen met autisme komen thuis te zitten. Maar met wat aanpassingen kunnen zij ook floreren.”

Voordelen van autisme

Dat floreren, benadrukt Mollink ook in haar boek. Vandaar dat ook de ‘kracht’ van autisme aan bod komt. „Mede door de andere manier van denken, kunnen veel vrouwen met autisme detailgericht werken en snel dingen door hebben. Zij zien bijvoorbeeld snel als er iets misgaat en kunnen goed vroegtijdig signaleren. Anderen zijn weer bijzonder creatief of hebben andere talenten. De kunst is dat je op zoek gaat naar de kracht van jezelf en deze leert in te zetten.”

Daarnaast noemt Mollink op dat mensen met autisme niet zomaar dingen zelf invullen. „Zij willen vaak precies weten hoe iets zit. Dat zie ik ook in mijn eigen werk als het gaat over diagnostiek. Daarnaast zijn mensen met autisme vaak eerlijk, loyaal en van de ‘afspraak is afspraak’-mentaliteit. Ieder heeft daarin zijn of haar eigen kracht.”

De psycholoog benadrukt: „Laat dat stereotype over autisme los. Dan begrijp je ook waarom ik autisme kan hebben en tegelijkertijd psycholoog kan zijn. Je doet autisten namelijk tekort als je vanuit dat stereotype blijft denken.”

Radioloog Sofie kreeg borstkanker en helpt kankerpatiënten om te gaan met diagnose: ‘Ik was in totale ontkenning én dacht: ik ga dood’

Migraine? Dat is geen hoofdpijn, benadrukt deze neuroloog: ‘Migraine is een hersenziekte’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.

Reacties