Sophie Rietmulder Lifestyle 2 feb 2025, 07:55

Leestijd: 3 minuten

Een menselijke winterslaap? Volgens een wetenschapper is het mogelijk

De winterdip overslaan en maandenlang ongestoord doorslapen? Het klinkt als een futuristisch experiment, maar volgens professor Anesthesiologie Rob Henning van de Rijksuniversiteit Groningen is een winterslaap voor mensen misschien wel dichterbij dan we denken. 

In een college bij de Universiteit van Nederland legde hij uit hoe dit mechanisme werkt en waarom het zelfs ons leven kan verlengen.

Wat gebeurt er bij een winterslaap?

Winterslaap bij dieren lijkt op een bijna-doodervaring: de lichaamstemperatuur daalt tot bijna het vriespunt en de hartslag vertraagt drastisch. Maar in werkelijkheid is het een overlevingsstrategie. Door dit te doen, onderdrukken dieren hun stofwisseling. Hierdoor verbruiken ze minder energie en kunnen ze perioden van kou en voedseltekort doorkomen. 

En dat is niet het enige voordeel. Winterslapers leven over het algemeen langer, omdat de tijd die ze slapend doorbrengen, er aan het einde van hun leven bij lijkt te komen. Ze kunnen dankzij de winterslaap zelfs nóg een aantal extra jaren krijgen. Dit komt waarschijnlijk doordat hun lichaam tijdens de winterslaap efficiënter schade in het lichaam repareert.

Het ritme van de winterslaper

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een winterslaap geen aaneengesloten periode van diepe slaap. Dieren doorlopen een patroon waarin ze afwisselend koud en warm zijn, en dus afwisselend slapen en wakker zijn. Sommige eekhoorns slapen twee tot vier weken en worden dan kort wakker, terwijl muizen elke dag even op temperatuur komen. Beren slapen langer, omdat het opwarmen bij hen veel tijd kost. Hun dikke speklaag en vacht helpen hen warm te blijven.

Mensen kunnen deze extreme schommelingen in lichaamstemperatuur niet aan. Waar winterslapers een biologisch mechanisme hebben om zichzelf te beschermen, ontbreekt dat in zekere zin bij ons. Althans, dat dachten we. Er zijn aanwijzingen dat wij ook een ‘ingebouwd winterslaapmechanisme’ hebben. We weten alleen nog niet hoe we dit moeten activeren en veilig kunnen gebruiken.

Medische mogelijkheden

Onderzoek naar winterslaap brengt onverwachte medische mogelijkheden met zich mee. Een stof die hier een grote rol bij speelt, zijn chromanolen. Deze helpen bij winterslapers om schade aan organen te voorkomen en blijken ook nuttig voor mensen. Zo kunnen ze complicaties van diabetes, zoals nier- en vaatschade, tegengaan. Daarnaast kunnen ze helpen bij longziektes zoals COPD, doordat ze luchtwegvernauwing verminderen en ontstekingsreacties afremmen. Tot nu toe is dit alleen bij dieren getest.

Binnen vijf jaar menselijke winterslaap?

Professor Henning denkt dat winterslaap bij mensen niet onmogelijk is. Winterslapende zoogdieren zijn overal ter wereld te vinden, wat erop wijst dat de basis hiervoor al in onze biologie zit. Het belangrijkste is het leren beheersen van de stofwisseling, zodat we geen schade aanrichten tijdens periodes van menselijke winterslaap. Wetenschappers verwachten binnen vijf jaar te weten hoe dit werkt en hoe we het in mensen kunnen toepassen.

Hoe dit er in de praktijk uit gaat zien, is nog onzeker. Zal winterslaap gebruikt worden om ziektes te genezen, lange ruimtereizen mogelijk te maken of zelfs narcoses te vervangen? Daar slapen de wetenschappers nog een paar nachtjes over.

Meer weten over slapen en tips om in slaap te komen? Lees dan deze stukken:

• Volgens slaapexpert Merijn van de Laar heb je weinig nodig om te slapen, en moeten we weer slapen zoals de oermens dat ooit deed.
• Slaapproblemen kunnen je leven flink ontregelen, maar medicatie is vaak niet de beste optie. Wat kun je wel doen tegen gebroken nachten?
• Met de 10-3-2-1-0-methode zul je merken dat je algehele slaap verbetert. Als je cafeïne en snoozen gedag zegt, althans.
• Een middagslaapje is goed voor je brein, maar niet elke manier van dutten is goed. Zo kies je de juiste vorm.

Een middagslaapje is goed voor je, maar niet álle vormen van een dutje hebben positieve effecten

Brein letterlijk ‘gereinigd’ tijdens de diepe slaap, zo blijkt uit nieuw onderzoek

Reacties