Uitgehuwelijkt

Stel, je bent wetenschappelijk onderzoeker en wilt een psychologisch experiment doen: kun je mensen die elkaar nog nooit hebben gezien zo matchen dat ze elkaar op het eerste gezicht een wettelijk jawoord geven? Zoals elk academisch onderzoeksvoorstel moet dat langs een ethische commissie. Kans op toestemming? Nul. Zo wordt in de wetenschap niet met mensen geëxperimenteerd.

De vier als “experts” aan het RTL4-programma Married At First Sight verbonden psychologen hoeven zich aan zulke ethische richtlijnen niet te houden. Voor wie het dating-programma niet kent: daarin geeft een aantal deelnemers, aangemoedigd door de overenthousiaste presentator Carlo Boszhard, elkaar het jawoord in bijzijn van familie en vrienden en gadegeslagen door een groot televisiepubliek. Let wel: in naam der wet en luttele minuten nadat ze zich op die zogenaamd mooiste dag van hun leven aan elkaar hebben voorgesteld. Zij komen tot deze wanhoopsdaad omdat zij volgens de experts voor elkaar bestemd zijn door een zeer hoge “matchingscore”. Die score baseren deze psychologen – één is gepromoveerd en werkt aan een universiteit, de drie doctorandussen werken zelfstandig – op testjes, vragenlijsten, subjectieve indrukken en diepgaand onderling overleg.

Niks mis met wetenschap populariseren. Maar wat deze psychologen doen, is wetenschap vulgariseren. Alsof er wetenschappelijk onderzoek bestaat dat aantoont dat die matchingscore een betrouwbaar en valide instrument is om een goed huwelijk mee te voorspellen voor mensen die elkaar drie minuten kennen! Natuurlijk kiezen kandidaten zelf om mee te doen aan een tv-programma dat zoiets sacraals als een huwelijk ridiculiseert. Maar uitverkoren kandidaten een match aansmeren op basis van zogenaamd wetenschappelijke evidentie wekt de ronduit valse suggestie dat ze nog lang en gelukkig zullen leven. Weliswaar schijnt over de seizoenen heen een paar stellen nog samen te zijn, deze toevalstreffers rechtvaardigen geenszins het emotionele ravijn waarin een aanzienlijk groter aantal minder gelukkige stellen zich heeft laten storten.

Wetenschappers hebben verplichtingen jegens wetenschap en samenleving. Je houdt je aan (on)geschreven principes van goed en integer wetenschappelijk onderzoek. Ook onthoud je je van handelingen of gedragingen die het vertrouwen in de wetenschap beschamen. Met die ambassadeursfunctie nemen deze vier charlatans het niet zo nauw. Zij zetten de psychologie als vakgebied in een kwaad daglicht: psychologen huwelijken geen mensen uit.