Voorstel voor een nieuwe Kieswet

Algemeen Kiesrecht, de grondslag van onze democratie. De erkenning dat iedereen mag meebepalen hoe onze volksvertegenwoordiging eruit hoort te zien. Vanaf 1919 had iedereen één stem: man of vrouw, miljardair of doodarm, prins of pet.

Doel was natuurlijk de behartiging van ieders belangen in volksvertegenwoordiging en beleid. Zonder last of ruggespraak, aldus de Grondwet. Maar…. Het kiesrecht was nogal beperkt, Jan met de pet moest niet te veel macht krijgen. Dus wie na de verkiezingen roept „dan had je maar anders moeten stemmen”, blameert ten onrechte de petten onder ons. Want het zit zo:

1,2,3

Ten eerste. Je kunt alleen in-stemmen. Leuk als je het ermee eens bent, maar als dat niet het geval is, krijg je een gemaskerde beul aan je deur compleet met hakblok en bijl, die de prangende vraag stelt: stem je ermee in dat ik je kop afhak? Nee zeggen (blanco stemmen) telt niet. Niet stemmen (thuisblijven) ook, niet want wie zwijgt stemt toe. Die kop gaat eraf en die honderdvijftig zeteltjes worden gevuld.

Ten tweede. Door een hiaat in de Kieswet kunnen de partijen de stemtoewijzing manipuleren. Elke kleine of nieuwe partij mag op zijn kandidatenlijst maximaal vijftig namen zetten, grotere partijen met minstens zestien zetels mogen een lijst van tachtig kandidaten hebben. Dus staan er op alle kieslijsten bij elkaar veel meer namen dan er zetels zijn. Daarom haalt bijna niemand de kiesdeler. Verdeel en heers, heet dat. Dankzij die kandidaten-stortvloed bepaalt de partij wie de zetel krijgt. En dat zijn degenen die al bij voorbaat op een verkiesbare plaats waren gezet. Voor niks een hokje rood gemaakt.

Ten derde. Omdat teleurgestelde kiezers uit ervaring weten dat geen enkele partij echt voor hen opkomt, gaan ze maar voor verkiezingsbeloftes. Handig voor partijen die meer zeteltjes willen zonder bijbehorende verplichtingen. Kiezers als stemvee. PVVee.  Verkiezingsbeloftes worden nooit nagekomen. Ze zijn alleen bedoeld om extra zeteltjes te winnen. De Staten-Generaal vertegenwoordigen ‘het gehele Nederlandse volk’. Mooi niet.

Het kan anders

Ten eerste: Nee zeggen moet wel invloed krijgen op de kiesdeler. Al is het alleen maar om ongenoegen en onvrede ook een stem te geven. Op 29 oktober stemden bijna 40.000 mensen blanco. Dat is meer dan ooit tevoren. En dat, terwijl het niet eens helpt. Maar als het nou wel hielp? Als ..% van alle stemmen een blanco stem is, moet ..% van de honderdvijftig zetels leeg blijven? Weg, instemverplichting. Zo moeten de partijen wel rekening gaan houden met ‘het hele Nederlandse volk’.

Ten tweede. Het principe voor zeteltoewijzing wordt: ‘de meeste stemmen gelden’. Net als nu worden de zetels naar rato van de stemmen verdeeld over alle partijen. Maar binnen elke partij krijgt voortaan degene met de meeste stemmen de eerste zetel, de volgende de tweede, net zolang tot alle zetels zijn vergeven. Dus niks verkiesbare plaatsen meer maar echt stemmen.

Ten derde. Aan het einde van een kabinetsperiode toetst de Raad van State in hoeverre de belangrijkste verkiezingsbeloftes in het kabinetsbeleid zijn meegenomen en van welke op voorhand al bekend was, dat ze niks zouden uithalen, bijvoorbeeld omdat ze strijdig waren met de wetgeving. Afgelopen met kiezersbedrog; want bij de volgende verkiezingen krijgen de leugenaars de rekening gepresenteerd en zijn alle reclame-debatten overbodig. Motto: let op hun daden, niet op hun woorden. Dat maakt het stemmen een stuk gemakkelijker.  En de TV minder saai.

Helaas; hierin is de politiek wel eensgezind. Ze willen helemaal geen andere kieswet. Echt kiesrecht? Jakkie, dat is veel te democratisch. Of populistisch. Kies maar.

Reacties