Hoe vrij zijn wij eigenlijk?

5 mei. Bevrijdingsdag. Vlaggetjes, festivals en politici die plechtig zeggen dat we „vrijheid moeten koesteren”. Dat moeten we zeker. Alleen: hoeveel vrijheid hebben we nou echt nog over om te koesteren?

Ja hoor, we mogen zeggen wat we willen. In theorie. In de praktijk word je online gelyncht als je buiten de gebaande meningen stapt. Zeg je iets fouts, dan ben je een -fobist of een -ist, en voor je het weet mag je je excuses aanbieden op LinkedIn. Vrijheid van meningsuiting is veranderd in: je mag alles zeggen, zolang het niemand stoort, niemand triggert en niemand het anders ziet. Lekker vrij.

En dan de vrijheid om te kiezen. Klinkt mooi. Maar je moet wel de juiste merken kiezen, de juiste kleding, de juiste hashtags, het juiste gedrag bij de koffieautomaat. Zelfs je vakantiekeuze moet moreel verantwoord zijn. Een keer met het vliegtuig naar Spanje? Ho maar. De vrijheid om schuldgevoelens te verzamelen is groter dan ooit.

We hebben politieke vrijheid, zeggen ze. Klopt, je mag stemmen op wie je wilt. Maar of het uitmaakt? We hebben twintig partijen, veertig compromissen en nul duidelijke koers. Vrijheid als in: kies wat je wilt, we draaien het toch wel weer terug als het even lastig wordt.

Vrijheid met een disclaimer

En dan is er de ‘vrijheid van angst’. Zolang je niet bang bent voor inflatie, oorlog, woningnood, je zorgverzekering, AI, of dat je kind straks alleen nog maar met TikTok kan communiceren. Vrijheid, maar dan met disclaimer.

Misschien is dat de crux. We hebben vrijheid, maar we zijn er zelden vrij van. Vrij van stress, vrij van oordeel, vrij van regels die zich vermommen als moraal. We vieren bevrijding met een festival, maar lopen rond met een innerlijke avondklok.

Toch steek ik die vlag wel uit vandaag. Niet omdat ik vind dat we er al zijn, maar omdat we nog weten hoe het voelt om te mogen dromen van échte vrijheid. En dat is tegenwoordig al een bevrijding op zich.

Reacties