Salman Rushdie: de man die niet te slachten viel

Ik herinner me nog de eerste keer dat ik De Duivelsverzen in handen kreeg. Het voelde bijna als contrabande. Alsof ik een verboden artefact uit een geheime sekte in handen had, een boek dat je niet alleen leest, maar dat ook een prijs op je hoofd kan zetten als je het op de verkeerde plek openvouwt.

En waarom? Omdat een paar religieuze sneeuwvlokjes niet tegen satire kunnen.

Rushdies ‘misdaad’ was dat hij schreef. Niet dat hij een bom legde, niet dat hij een heilige koe slachtte op de trappen van een moskee. Nee, hij tikte letters op papier. Maar je weet hoe het gaat: sommige mensen worden nou eenmaal sneller beledigd dan een veganist op een barbecuefestival. Dus werd er een fatwa over hem uitgesproken, oftewel: een officiële uitnodiging tot moord, maar dan met goddelijke goedkeuring.

Schuilnamen

En zo begon het: Rushdie werd de meest gezochte schrijver ter wereld. Niet omdat hij Nobelprijswaardige proza had geproduceerd, maar omdat hij een paar fictieve regels had geschreven die een paar mannen in lange gewaden niet konden handelen. Hij werd gedwongen te leven als een spion, met meer schuilnamen dan een crimineel in een slechte actiefilm. Maar in plaats van zich stil te houden, bleef hij schrijven. Omdat woorden belangrijker zijn dan de dreiging van een bloeddorstige theocratie.

Fast forward naar 2022. Een of andere overijverige Khomeini-fan dacht: ‘Die fatwa ligt hier al 33 jaar stof te happen, laat ik ‘m eens afstoffen.’ En dus stak hij Rushdie vijftien keer neer, vermoedelijk in de hoop een plekje in de hemel te reserveren naast Bin Laden en een paar bijzonder teleurgestelde maagden. Resultaat? Rushdie verloor een oog, kreeg zenuwschade en leverproblemen, maar overleefde wéér. Dit is niet zomaar een man. Dit is een literair Terminator.

Bibberen in grotten

En zijn tegenstanders? Die zitten nog steeds in hun grotten, bibberend bij het idee dat iemand een grapje maakt over hun geloof. Ironisch genoeg heeft hun woede Rushdie onsterfelijk gemaakt. Zonder die fatwa was De Duivelsverzen gewoon een van de vele romans uit de jaren ’80 geweest, een boek voor literaire fijnproevers. Maar nee, ze moesten per se laten zien hoe ‘krachtig’ hun god is door zich gekwetst te voelen door een boek. Knap hoor.

En dat is waarom Rushdie niet alleen een schrijver is, maar een icoon. Niet omdat hij een slachtoffer is, maar omdat hij weigert er een te zijn. Terwijl zijn tegenstanders zichzelf de geschiedenis in hebben gebombardeerd als de gezichtsloze vijanden van het vrije woord, leeft Rushdie voort. Met één oog minder, maar met zijn visie scherper dan ooit.

Reacties