Hoe rouw in een plakboek past

Rouw heeft door de tijd heen veel vormen aangenomen. Van rouwkaarten met een zwarte rouwrand tot het hangen van witte lakens voor de ramen, als stil teken dat er iemand was overleden. Voor mijn moeder zat rouw in haar plakboek, waarin ze grote gebeurtenissen in een mensenleven verzamelde.

Tegenwoordig lijkt rouw zich steeds meer naar het digitale te verplaatsen. Op sociale media lijkt een condoléance vaak vluchtig: een emoji of een korte tekst, terwijl het verdriet dat eraan ten grondslag ligt vaak diep en intens is. Kan een digitale rouwkaart ooit dezelfde waarde hebben als een tastbare rouwkaart, liefdevol bewaard in een plakboek?

Een van de eerste rouwkaarten in mijn moeders plakboek was die van haar hartsvriendin, Maartje Mulder. In de zomer van 1947 overleed zij, slechts 38 jaar oud.

‘Ik ben bij je’

Bijna veertig jaar later vertelde mijn moeder mij nog steeds over Maartje. Zelfs toen ze niet langer elkaars naaste buurmeisjes waren, bleef hun vriendschap hecht. Het gezin Mulder telde twaalf kinderen. ’s Avonds werden er planken over de stoelen rond de eettafel gelegd, zodat toch iedereen kon zitten. In het gezin stond het geloof centraal met avonden vol verhalen, liedjes en Bijbellezingen.

Op die bewuste zomeravond werd Maartje getroffen door een hersenbloeding. Kort erna volgde een tweede. Toen mijn moeder aan haar bed verscheen en zachtjes in haar oor fluisterde, gleed er een flauwe glimlach over haar gezicht. „Ik ben bij je”, zei mijn moeder. Ze streelde zachtjes over Maartjes hand. „Zal ik een liedje voor je zingen?” Ze neuriede een melodietje uit hun kinderjaren, alsof ze haar terugbracht naar een tijd vol onschuld en vreugde.

„Oh Heer, ga ik naar het paradijs?”, vroeg Maartje. Die laatste woorden maakten een onuitwisbare indruk op mijn moeder…

Nieuwe vormen

Mijn moeders plakboek is vergeeld, en Maartjes rouwkaart is inmiddels 78 jaar oud – een mensenleven geleden. Ik koester mijn moeders liefdevolle plakwerk. Toch raakt het niet alleen aan herinneringen aan haar tijd, maar ook aan de manier waarop rouw mij zelf raakte. De rouwbetuigingen die ik ontving, liefdevol neergeschreven in brieven, zie ik nog helder voor me. Ze herinneren me eraan hoe troost en verbondenheid door de tijd heen steeds nieuwe vormen aannemen.

Weggooien kan altijd nog, als ook mijn eigen herinneringen ooit vervagen en met mij verdwijnen in de tijd.

Reacties