Ikke ikke ikke en de rest kan …

Ik loop voor de eerste keer door de net verbouwde Albert Heijn in mijn dorp. De winkel die al enorm was in zowel kwaliteit als omvang heeft op beide fronten winst geboekt. Een voorbeeldwinkel voor vele Albert Heijns’ door heel Nederland, kan ik me zo voorstellen. Ik zet met mijn gevulde mandje koers naar de kassa’s. Hier tref ik iets aan wat ik in ons kleine dorpje niet zo snel had verwacht. Zelfscankassa’s. In de ‘stad’ heb ik ze al eens mogen aanschouwen, maar ook onze nieuwe kolossale buurtsuper mocht blijkbaar niet achterblijven. Langs me schieten mensen op de zelfscankassa’s af om zo snel mogelijk hun boodschappenvoorraad te scannen en af te rekenen op weg naar huis. Eigenlijk hangen de gewone kassa’s er maar een beetje bij. Een caissière kan het uiteraard niet zo veel schelen. Het zal hen een worst wezen waar en hoe ze worden ingezet.

Voor mij staat deze nieuwe vorm van afrekenen symbool voor de doordenderende trein van individualisering, die momenteel door onze huiskamers, scholen en sportverenigingen heen rijdt. Het lijkt wel of we het liefste alles zo snel mogelijk willen doen en tegelijkertijd het sociaal contact met andere mensen willen minimaliseren. Efficiëntie is hierin het grote toverwoord. Kostendrukkend, is het andere magische woord vanuit economisch perspectief. Ik ben niet Groen of Links. Maar ik begrijp Jesse Klaver zijn gedachte wel, dat alle keuzes tegenwoordig worden gebaseerd op een kosten mijdend rekensommetje.

Het is een feit dat vrijwilligersaantallen teruglopen, dat er handen tekort schieten in de zorg en het onderwijs en dat mensen liever filmen bij een knokpartij dan het slachtoffer te helpen. Is mijn klaagzang dan een roep voor een groei van de publieke sector? Nee. Het is een vraag om meer aandacht voor elkaar, zowel door bedrijven als de overheid. Individuele beslissingen zouden vaker mogen gaan over hoe ze andere raken dan enkel over hoe ze jouw waan van de dag beïnvloeden.
Mensen hebben nou eenmaal in 2020 meer oog voor hun zelf en minder voor de ander dan in 1980. Hoe graag ik ook zou willen dat dit niet waar is, kan ik daar in mijn eentje weinig aan veranderen. Maar we moeten er samen voor waken dat we ons niet laten meeslepen in een gevoel van ‘ikke ikke ikke en de rest kan stikken’. Laten we niet doorslaan. Individualisme is één ding, maar narcisme is een tweede.