Gratis een potje verongelijktheid

De laatste jaren is er veel discussie over het verloren gaan van Nederlandse tradities. Er is echter één traditie die alleen maar sterker lijkt te worden: zeuren over geld, zelfs wanneer iets gratis is.

Terwijl velen ervaren dat hun portemonnee alleen maar leger wordt, zien we leger wordende winkelstraten en beklagen ons daarover. Zelf zijn we daar natuurlijk mede schuld aan door zo goedkoop mogelijk online te shoppen. En als we dát niet doen, dan zoeken we de goedkoopste meuk in winkels als Primark, Zeeman, Action of Big Bazar. Ik snap best dat er een groep mensen is die een euro twee keer moet omdraaien voordat ie uitgegeven kan worden. In die context zou je echter verwachten dat de groep mensen die blij is wanneer er eens een keer iets gratis is, alleen maar groter wordt. Het tegendeel lijkt waar te zijn. Zelfs over zaken die niets kosten ontstaat gezeik. Er is een – lijkt het wel – groeiende groep die gratis beschouwt als het nieuwe ‘duur’, en daarmee zeurwaardig.

Bedrijven die een gratis product of dienst aanbieden, vinden een grote groep zeuren op hun weg. Er is altijd een groep mensen die zich alsnog opgelicht voelt en die vindt dat ze misleid wordt. Als coach werkte ik een tijdje met gratis intakes, omdat ik vond dat de toegang tot mijn praktijk laagdrempelig moest zijn. Daarnaast organiseerde ik gratis voorlichtingsavonden. Via e-mail en per telefoon kreeg ik vragen van mensen met betrekking tot de vergoeding van hun reiskosten. Serieus? Ja, serieus. Verbazing en ongenoegen vielen mij ten deel wanneer ik antwoordde dat zij dié kosten zelf moesten betalen. Met allebei ben ik dan ook al heel snel gestopt. Recentelijk was er een bedrijf dat, ter gelegenheid van 75 jaar D-day, een gratis herdenkingsmunt aanbood ter waarde van € 2,00. De online advertentie riep veel boze reacties op over het feit dat de verzendkosten (á € 3,95) dan nog wel betaald moesten worden. Menigeen beschuldigde het betreffende bedrijf van oplichting en misleiding.

Gratis is gewoon slechte reclame. Een groot deel van het publiek dat je trekt, valt in de categorie uitvreters, een groep die niets beters te doen heeft dan je alsnog het vel over de oren te halen en je te beschuldigen van ‘misleidende reclame’. Gratis kost je als aanbieder alleen maar energie, omdat je tracht ook de zuigende klant op de koningstroon te houden. Dat is een kansloze missie en dus is het beter gratis maar af te schaffen. Dat creëert een hoop rust.