Livia Guldie Opvallend 11 jun 2025, 20:28

Leestijd: 4 minuten

Rouwen zonder een traan te laten: dat is heel normaal

De ene persoon wordt heel kwaad, de ander ligt dagenlang in bed en weer een ander wil helemaal niets. Het verlies van een dierbare is een van de meest ingrijpende ervaringen in een mensenleven. Rouwen hoort daar onvermijdelijk bij.

Iedereen gaat op zijn eigen manier om met verdriet, en die verwerking kan er heel verschillend uitzien.

Soms merk je dat je gedrag verandert – bijvoorbeeld dat je niet huilt, terwijl je dat misschien wel van jezelf verwacht. Toch uit niet iedereen rouw op dezelfde manier. Maar wat als je helemaal niet huilt, is er dan iets mis met je?

Rouwen: hoe doe je dat?

De Universiteit van Nederland onderzoekt hoe rouwen werkt. Psycholoog Lonneke Lenferink (Universiteit Twente) legt uit dat er geen ‘goede manier’ van rouwen bestaat. „Uit onderzoek weten we dat bepaalde factoren wel helpend kunnen zijn in het rouwproces. Maar toch is dat voor iedereen verschillend.”

„Je ziet vaak een soort ‘zoekgedrag’, het blijven zoeken naar de overledene. Je beseft wel dat die persoon overleden is, maar je voelt het niet. Iets herinnert je aan diegene en dan wil je ernaartoe”, zegt Lenferink. Dat zoekgedrag kan zich uiten in bijvoorbeeld het vaak bezoeken van het graf, maar ook in het juist vermijden van zulke plekken. Het uit de weg gaan van je verdriet, omdat het te pijnlijk is om geconfronteerd te worden met het verlies.”

Hoe kan rouw zich nog meer uiten?

Lenferink geeft ook antwoord op de vraag: als mensen na een verlies ‘niks’ voelen, is er dan iets mis met je? „Vaak heerst het idee dat je na een overlijden hevig moet rouwen, verdrietig moet zijn of iemand intens moet missen. Maar uit onderzoek weten we dat de meest voorkomende reactie na een verlies juist is dat mensen relatief weinig rouwreacties, zoals boosheid, missen of verlangen naar de overledene ervaren.”

„Bij ‘complexe rouw’ zijn de reacties bijvoorbeeld zo hevig dat je je dagelijkse dingen niet meer kan doen, dan gaat het echt om boosheid en verdriet. Bij een onderzoek onder vier groepen rouwers, had één groep last van complexe, voortdurende rouw”, zegt de psycholoog.

Volgens Lenferink komt het maatschappelijke beeld van hoe rouwen ‘hoort’ vaak opvallend weinig overeen met de werkelijkheid. „Sommige mensen vragen zich dan af: doe ik het wel goed? Terwijl we uit onderzoek zien dat veel mensen simpelweg relatief weinig rouwen.”

Factoren die rouw beïnvloeden

Volgens Lenferink zijn er wel degelijk een aantal algemene factoren die de hevigheid van rouw kunnen beïnvloeden. Zo speelt de aard van het verlies een rol, bijvoorbeeld als het overlijden plotseling was. „Ook telt mee hoeveel rollen de overledene in iemands leven vervulde. Als iemand op meerdere vlakken belangrijk voor je was en die rollen moeilijk te vervangen zijn, heeft het verlies vaak een grotere impact.”

Daarnaast speelt aanleg ook een rol. „Mensen die bijvoorbeeld slecht slapen, vaak piekeren of al kwetsbaar zijn voor psychische klachten, zoals angst of depressie, kunnen eerder vastlopen in het rouwproces.”

Op een ‘normale manier’ rouwen

Omdat er geen juiste of foute manier van rouwen bestaat, is het dus ook heel normaal als je niet huilt op een begrafenis, of als je merkt dat je er niet zo veel aan denkt. Een Engelse therapeut noemt dit ook wel ‘emotionele verdoving’: een soort tussenfase tussen de schok van het verlies en het leren omgaan met het gemis. Achteraf vragen mensen zich volgens hem soms af: ”Waarom heb ik niet gehuild? Hoe hield ik me toen in, terwijl ik nu niet eens mijn emoties kan beheersen?’

„Ik heb mensen gesproken die een ouder, kind of partner verloren zijn en toch geen traan lieten tijdens de uitvaart. Dat noemen we emotionele verdoving en het komt vaker voor dan je denkt.” Het hoort bij een vorm van rouw die ‘onderdrukte rouw’ wordt genoemd: je emoties worden uitgesteld of weggestopt.

In zekere zin is die emotionele verdoving ook een vorm van bescherming. „Wat mensen vaak vergeten, is dat rouw ook een vorm van trauma is. Iemand verliezen is ingrijpend. Emotionele verdoving komt vaak voor bij mensen die iets traumatisch meemaken – dus ook bij een overlijden.” Hij benadrukt: „Rouw op jouw manier, in jouw tempo. Daar is niets vreemds of verkeerds aan.”

Tien jaar na MH17: zo gaan nabestaanden om met hun rouw

10 rouwrituelen uit andere landen waar we wat van kunnen leren

Reacties