Sophie Rietmulder Buitenland 15 apr 2025, 08:15

Leestijd: 3 minuten

Warmste jaar vol overstromingen in Europa: wat betekent dat voor de toekomst?

Europa beleefde in 2024 zijn warmste jaar sinds het begin van de metingen. De gevolgen daarvan waren overal zichtbaar, maar wel op een hele andere manier: van extreme overstromingen in het westen tot langdurige droogte en hittegolven in het oosten.

Het jaarlijkse rapport De Europese Staat van het Klimaat onderstreept de urgentie van aanpassing aan een veranderend klimaat.

Europa warmt sneller op dan de rest van de wereld

Volgens klimaatdienst Copernicus en de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is Europa het snelst opwarmende continent ter wereld. Sinds de jaren 80 stijgt de temperatuur hier twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde. In 2024 werd op bijna de helft van het continent een temperatuurrecord gebroken.

Die stijging is deels te verklaren door de nabijheid van de Noordpool, waar de temperatuur ook snel toeneemt. Europa heeft een relatief groot aandeel landmassa in de poolregio, die als gevolg van het smelten van ijs en sneeuw sneller opwarmt dan andere delen van de wereld.

De opwarming van dit continent vertaalt zich in extreme weersomstandigheden die het dagelijks leven beïnvloeden en is absoluut niet meer te negeren. Experts slaan dan ook al lange tijd alarm.

Grote verschillen tussen west en oost

De weersverschillen tussen West- en Oost-Europa waren in 2024 opvallend groot. In het westen viel op veel plaatsen uitzonderlijk veel neerslag. Meerdere rivieren overstroomden, waarbij het leven van zo’n 413.000 mensen ontregeld werd. Minstens 335 mensen kwamen om het leven.

In Spanje vielen de zwaarste klappen. Vooral Valencia werd getroffen door hevige overstromingen in het najaar, waarbij zeker 232 mensen omkwamen. De totale schade in het land liep op tot 16,5 miljard euro.

Tegelijkertijd was het in het zuidoosten van Europa langdurig droog. In juli kreeg de regio te maken met de op één na heetste en langste hittegolf ooit gemeten. In totaal waren er 43 dagen met hittegolven, en het aantal dagen met hittestress lag ruim boven het gemiddelde.

De gevolgen waren overal voelbaar. Zo kwam het Rode Kruis nog nooit zo vaak in actie bij natuurrampen als in 2024.

Natuurbranden en tropische nachten

De droge omstandigheden vergrootten het risico op natuurbranden. Vooral in september waren er branden in onder meer Portugal, Bulgarije en Griekenland. In het zuidoosten van Europa waren er 66 dagen met een gevoelstemperatuur boven de 32 graden. Ook het aantal tropische nachten, met temperaturen boven de 20 graden, lag fors hoger dan normaal.

Ook de zeeën worden warmer

Niet alleen op het land werden records gebroken. De temperatuur van de Europese zeeën lag in 2024 gemiddeld 0,7 graad boven normaal. In de Middellandse Zee was dat zelfs 1,2 graad.

Ook de gletsjers in Europa lieten een duidelijk signaal zien. In alle regio’s werd ijsverlies gemeten, met name in Scandinavië en op Spitsbergen. Het arctisch zee-ijs daalde vanaf juli onder het gemiddelde.

Wat nu?

De cijfers maken volgens de WMO duidelijk dat klimaatverandering zich in hoog tempo voltrekt. Het rapport onderstreept dit dan ook: „Dit rapport markeert dat Europa het snelst opwarmende continent is, en de gevolgen van extreem weer en klimaatverandering hard voelt“, zegt WMO-secretaris-generaal Celeste Saulo. „Iedere fractie van een graad opwarming doet ertoe, want die versterkt de risico’s voor ons leven, economieën en de planeet. Ons hieraan aanpassen is noodzakelijk.“

Een opvallend symbool van die urgente situatie is de zogeheten klimaatklok die al een lange tijd in New York te zien is. Deze digitale teller laat zien hoeveel tijd er volgens wetenschappers nog resteert voordat de wereld het koolstofbudget heeft verbruikt om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. Zodra die klok op nul staat, wordt de kans om de meest ingrijpende gevolgen van klimaatverandering te voorkomen, aanzienlijk kleiner. Bij de huidige situatie staat de klok op 22 juli 2029 op 0 jaar, 0 dagen en 0 minuten, waardoor er geen ruimte meer is voor uitstel.

‘Waar komt het geld dat ik doneer terecht?’ Nederlanders vertrouwen het niet helemaal

Spreidingswet waarschijnlijk pas volgend jaar van tafel

Reacties