Erik Jonk
Erik Jonk Buitenland 9 jun 2023, 
Leestijd: 3 minuten

Na jaren akkoord over asielzoekers EU: veel tevredenheid, maar meteen ook twijfel

asielzoekers asielbeleid EU vluchtelingen
Vluchtelingen worden gered bij Italië. Foto: EPA / Concetta Rizzo

De EU-landen zijn het na een jarenlange patstelling eens geworden over het opvangen, terugsturen en verdelen van asielzoekers. Daar zijn veel betrokken blij en opgelucht over. Twijfel klinkt er echter ook meteen, nu de kogel door de kerk is.

Gaat deze ‘doorbraak’ over asielzoekers meteen in werking? Nee. Doorbraak staat tussen haakjes, want nu moet overeenstemming worden bereikt met het Europees Parlement.

Een meerderheid van de 27 lidstaten kan zich vinden in de nieuwe afspraken. Daarbij hoort ook Nederland, waar momenteel de drukte van asielzoekers in Ter Apel weer veel in het nieuws is. Alleen Polen en Hongarije stemden tegen. Vier andere oostelijke lidstaten en Malta onthielden zich van stemming.

Hoe zit het akkoord over asielzoekers in elkaar?

De nieuwe afspraken regelen onder meer het al aan de Europese buitengrens beoordelen van migranten uit veilige landen. Asielzoekers die weinig kans maken om te mogen blijven, kunnen dan meteen worden vastgezet en uiteindelijk teruggestuurd. Dat moet hen ontmoedigen om nog naar Europa af te reizen.

‘Aankomstlanden’ als Italië en Griekenland zijn voortaan verzekerd van de hulp van andere lidstaten. Die nemen een aantal asielzoekers over, of kopen die plicht af als ze daar niet aan willen. Voor Nederland zou dat neerkomen op het opnemen van een kleine 1500 asielzoekers of het inleggen van hooguit 30 miljoen euro.

Onwelkome asielzoekers mogen worden teruggestuurd

Italië kreeg bovendien gedaan dat het, en andere lidstaten die dat willen trouwens ook, een onwelkome asielzoeker naar meer landen mag terugsturen. Dat kan niet alleen naar bijvoorbeeld diens geboorteland, maar zou ook het land kunnen zijn van waaruit ze de reis naar Europa hebben ondernomen. Tegenpool Duitsland zwichtte. Berlijn liet ook al de wens los dat gezinnen met kinderen niet zouden mogen worden vastgezet na de screening aan de buitengrens.

Door zulke tegenstellingen lukte het de EU-landen jarenlang niet om tot een gezamenlijk asielbeleid te komen. Vooral zuidelijke landen als Italië en Griekenland klaagden dat de anderen het hen alleen laten opknappen. Nederland en andere West-Europese lidstaten wilden pas helpen als de ‘aankomstlanden’ asielzoekers zelf opvangen en niet meer laten doorreizen naar hun voorkeursland, zoals ooit is afgesproken. Oost-Europese landen als Hongarije weigeren hoegenaamd om migranten over te nemen.

Historisch?

Dat het nu toch is gelukt een compromis te vinden, is „historisch”, vinden verscheidene van de 27 migratieministers die het akkoord gisteravond wisten te sluiten. Zodra ze het ook eens zijn met het Europees Parlement, kunnen de nieuwe afspraken ingaan.

Het kabinet benadrukte de afgelopen tijd een en andermaal het belang van een Europees asielakkoord om de Nederlandse asielopvang overeind te kunnen houden. Zou dat niet lukken en de druk op de opvang weer oplopen, dan staat ook het voortbestaan van de hierover verdeelde regeringscoalitie al gauw op het spel. Tijdens een afgelopen weekend gehouden VVD-congres ging het er het onderwerp asielzoekers met premier Mark Rutte heet aan toe.

Meteen twijfel over verdeling asielzoekers

VluchtelingenWerk Nederland vindt het goed dat de EU-landen er „eindelijk in zijn geslaagd” om tot een overeenkomst te komen over het asielbeleid. Toch vraagt de hulporganisatie zich af of het akkoord voor een eerlijke verdeling zal zorgen. „Europa erkent hiermee dat de druk op de zuidelijke landen al jaren veel te hoog is”, zegt VluchtelingenWerk. „Tegelijkertijd vragen wij ons af of dit migratieakkoord die landen de verlichting zal brengen die nodig is.”

VluchtelingenWerk Nederland stelt dat het idee om het opnemen van asielzoekers te kunnen afkopen een eventueel verzoek om solidariteit eenvoudig kan worden omzeild. Daarom vraagt de organisatie zich af „of het akkoord ook echt zal leiden tot een eerlijker verdeling.”

Erik Dijkstra neemt het in Jinek op voor BNNVARA en haalt uit naar Fidan Ekiz: ‘Get over it’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.