Raymon Mens Binnenland 22 mei 2025, 15:40

Leestijd: 2 minuten

Crisis in gevangenissen: ‘Code zwart’ en tekort loopt verder op

De gevangenissen in Nederland zitten overvol. En dat blijft niet alleen zo, het wordt erger. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). De druk op het gevangenissysteem neemt de komende jaren met 1 procent per jaar toe, als er niets verandert.

Volgens staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie, PVV) zitten we nu al in ‘code zwart’. Dat betekent dat er geen plek meer in de cel is. Om dat te voorkomen, worden sommige gevangenen nu al tot twee weken eerder vrijgelaten.

‘Schuld van Rutte’

Coenradie opende deze week nog een extra vleugel met 58 bedden in een detentiecentrum. Maar dat is niet genoeg, waarschuwt ze. Ze geeft vooral oud-premier Rutte en zijn kabinetten de schuld: onder die leiding gingen 26 gevangenissen dicht.

De maatregel om gevangenen eerder vrij te laten, viel niet goed bij haar eigen coalitie. De PVV, VVD en BBB lagen wekenlang met elkaar overhoop. Coenradie wilde honderden miljoenen loskrijgen om het probleem structureel aan te pakken, maar kreeg nul op het rekest.

Alternatieven voor de cel

Het WODC voorspelt dat de druk op de gevangenissen elk jaar met 1 procent toeneemt. Vooral tussen 2026 en 2030. Zonder actie loopt het systeem vast. Daarom pleit het onderzoekscentrum voor structurele oplossingen. Een van de oorzaken: te veel korte celstraffen. Die werken volgens het WODC niet goed. Ze helpen nauwelijks tegen herhaling van misdaad en zorgen vooral voor extra druk op de cellen.

Het WODC stelt voor om vaker taakstraffen, boetes of voorwaardelijke straffen op te leggen. Dat zou het gevangenissysteem ontlasten én zorgen voor betere resultaten. D66, NSC en CDA willen dat de enkelband vaker als hoofdmaatregel wordt ingezet. Coalitiepartijen PVV, VVD en BBB zijn daar fel op tegen. Toch gaf Coenradie eerder aan het idee serieus te willen bekijken. Een voorstel van D66 hierover kreeg dit voorjaar al nét genoeg steun in de Tweede Kamer.

Nederlandse gevangenissen zitten vol, maar John van den Heuvel ziet andere mogelijkheden: ‘Basiskamp met hek eromheen’

Reacties