Hendriëlle de Groot Binnenland 6 feb 2025, 11:54

Leestijd: 4 minuten

Woedende reacties op plan om gevangenen eerder uit de gevangenis te laten

Het plan van staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie en Veiligheid) om gevangenen eerder vrij te laten, heeft tot woedende reacties geleid. PVV-leider Geert Wilders: „No way. Stop maar meer mensen op een cel.” BBB vindt dit plan over de gevangenis ‘onbespreekbaar’. „Straffen die door de rechter zijn opgelegd, moeten worden uitgevoerd.”

Het kabinet werkt aan een plan om gevangenen twee weken eerder vrij te laten, vanwege het tekort aan cipiers en cellen. Dat meldden betrokkenen eerder deze week aan NOS.

‘Kiezen tussen twee kwaden in de gevangenis’

In het conceptstuk van het ministerie van Justitie en Veiligheid, dat in handen is van NOS, staat dat staatssecretaris Coenradie gevangen twee weken eerder wil vrijlaten. Maar er worden ook andere opties genoemd, zoals minder arrestaties verrichten om de gevangenissen wat ‘lucht te geven’.

Deze laatstgenoemde maatregel zou echter niet uit te leggen zijn aan zowel slachtoffers als agenten. ‘Kiezen uit twee kwaden’ wordt het document genoemd, waarin de staatssecretaris haar voorkeur uitspreekt voor vervroegde vrijlating.

Druk op gevangeniswezen verlichten

De maatregel om gevangenen twee weken eerder vrij te laten, is bedoeld om de druk op het gevangeniswezen te verlichten. Er zijn personeelstekorten, maar er is ook een tekort aan cellen. Het voorstel houdt in dat gedetineerden de laatste twee weken van hun straf thuis mogen doorbrengen. Dit wordt in de documenten ‘eindverlof’ genoemd. De maatregels is bedoeld voor daders met korte celstraffen. Personen met een celstraf van langer dan een jaar komen niet in aanmerking voor deze regeling. Dit geldt ook voor daders van zedenmisdrijven en ernstige geweldsdelicten.

Politieke en maatschappelijke ophef

Het plan heeft tot felle reacties geleid in de Tweede Kamer. PVV-leider Geert Wilders uit scherpe kritiek en stelt voor om in plaats daarvan meer gevangenen in één cel te plaatsen. „No way. Stop maar meer mensen op een cel”, aldus Wilders.

VVD-leider Dilan Yeşilgöz is niet te spreken over het plan gevangenen eerder vrij te te laten. „Ze moeten echt met een beter plan komen, en snel.” BBB noemt het ‘onbespreekbaar’ dat gevangenen eerder vrijkomen. „Straffen die door rechters zijn opgelegd, moeten worden uitgevoerd. Wat ons betreft: meer gevangenen op één cel en eerder insluiten”, schrijft Tweede Kamerlid Marieke Wijen-Nass op X.

Staatssecretaris Coenradie gaf aan dat ze ‘met pijn in het hart’ dit voorstel doet, maar benadrukt de noodzaak ervan vanwege de huidige capaciteitsproblemen in het gevangeniswezen. „We hebben simpelweg te weinig cellen en te weinig personeel om het huidige aantal gedetineerden vast te houden. Dit is een noodzakelijke stap.”

Eerdere maatregelen: drie dagen eerder vrij

Het kabinet besloot begin december al dat gevangenen standaard drie dagen eerder mogen vrij komen. Dit was om ervoor te zorgen dat er ruimte zou komen in de gevangenissen, die nu al overvol zijn (gevangenen zitten er vaak ook meer dan één keer). Staatssecretaris Coenradie gaf toen aan dat ze ‘ziek’ was van het besluit. Dit blijkt echter niet afdoende te zijn: ze ziet zich genoodzaakt om de ‘strafkorting’ opnieuw te verruimen, omdat er anders geen plek meer in de gevangenis is voor gedetineerden die snel een plek nodig hebben.

Code zwart voor gevangenis

De situatie in Nederlandse gevangenissen is al langere tijd nijpend. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van gevangenisstraffen, kampt al langere tijd met personeelstekorten. Al in november 2023 waren er 330 plekken niet inzetbaar. Dat aantal werd vorig jaar deels teruggebracht tot 170, maar DJI slaagde er niet in dit aantal verder terug te brengen. In december 2024 sprak staatssecretaris Ingrid Coenradie over ‘code zwart’, wat inhoudt dat alle gevangenissen en cellencomplexen vol zitten. Metro schreef al eerder over deze problemen: mensen met een jarenlange celstraf lopen vrij rond, vanwege cellentekort.

Toekomst

Of de plannen om gevangenen eerder naar huis te sturen, werkelijkheid worden, is nog maar de vraag. Het plan zorgt voor veel ophef en discussie. De PVV wil veroordeelden juist zwaarder straffen. Regeringspartij VVD vindt dat er meer gevangenen op cel moeten worden gezet. Bovendien moeten de plannen eerst nog voor worden gelegd aan de ministerraad.  

Vanwege de druk op de gevangenissen, kijkt Nederland of er gevangenen naar Estland kunnen worden overgeplaatst. Misdaadverslaggever John van den Heuvel noemde dat plan eind vorig jaar ‘volstrekt kansloos’ en pleitte voor een ‘basiskamp met een hek eromheen’. De Kamer wordt daarover begin dit jaar ingelicht.

Meer gevallen van mazelen: bezoek aan Marokko of Roemenië helpt niet mee

Runner’s face: wat klopt hiervan en hoe beïnvloedt hardlopen je gezicht?

Reacties