Isabella van den Berg
Isabella van den Berg Binnenland 23 mei 2022, 
Leestijd: 10 minuten

7 belangrijke vragen (en antwoorden) over het apenpokkenvirus

apenpokkenvirus symptomen monkeypox apenpokken
Foto: ANP / Kris Pannecoucke

Het apenpokkenvirus woekert al een tijdje in Europa en Noord-Amerika, terwijl apenpokken veelal niet voorkomen in die landen. Inmiddels is ook in Nederland het apenpokkenvirus opgedoken en is het aantal gevallen verdubbeld. Dat roept veel vragen op. Hoe loop je het op? Wat zijn symptomen en gevaren en is er een behandeling?

Metro zet zeven vragen en antwoorden voor je op een rij.

7 vragen en antwoorden over apenpokken

  1. Wat is het apenpokkenvirus?
  2. Wie loopt risico op het oplopen van apenpokken?
  3. Hoe verspreid het virus zich?
  4. Hoe kun je apenpokken oplopen?
  5. Wat zijn maatregelen die tegen apenpokken genomen kunnen worden?
  6. Wat zijn symptomen van apenpokken?
  7. Is er een behandeling tegen apenpokken?

Wat is het apenpokkenvirus?

Apenpokken, officieel ‘monkeypox’ genoemd, is een pokkenvirus. Het komt vooral voor in landen in West- en Midden-Afrika. Apenpokken is een ziekte die wordt veroorzaakt door het monkeypox-virus. Het is een virale zoönotische ziekte, wat betekent dat het van dier op mens kan overgaan. Het kan zich ook tussen mensen verspreiden. Op 30 mei 2022 waren er 26 gevallen in Nederland bekend.

Tussenstand apenpokken: inmiddels 26 mensen besmet, meldt RIVM

Wie loopt risico op het oplopen van apenpokken?

Iemand die nauw lichamelijk contact heeft met iemand die symptomen van het apenpokkenvirus heeft, of met een besmet dier, loopt het grootste risico op besmetting. Mensen die tegen pokken zijn ingeënt, zijn waarschijnlijk enigszins beschermd tegen een besmetting met apenpokken. Het is echter onwaarschijnlijk dat jongere mensen een vaccin tegen pokken hebben gekregen, omdat er wereldwijd niet meer tegen pokken wordt ingeënt nadat het in 1980 als eerste ziekte bij de mens werd uitgeroeid. Hoewel mensen die tegen pokken zijn ingeënt enige bescherming tegen apenpokken zullen hebben, moeten ook zij voorzorgsmaatregelen nemen om zichzelf en anderen te beschermen.

Pasgeborenen, kinderen en mensen met onderliggende immuundeficiënties lopen het risico op ernstigere symptomen en kunnen overlijden als gevolg van apenpokken. Ongeveer 3 tot 6 procent van de gemelde gevallen heeft de laatste tijd in endemische landen tot de dood geleid, vaak bij kinderen of personen die mogelijk andere gezondheidsproblemen hebben. Het is belangrijk op te merken dat dit een overschatting kan zijn omdat het toezicht in endemische landen beperkt is.

Hoe verspreid het virus zich?

Omdat het om een virale zoönitische ziekte gaat, kunnen apenpokken zich verspreiden naar mensen wanneer ze in fysiek contact komen met een besmet dier. Dierlijke gastheren zijn knaagdieren en primaten. Het risico om apenpokken van dieren op te lopen kan je verminderen door onbeschermd contact met wilde dieren te vermijden. Vooral met zieke of dode dieren (inclusief hun vlees en bloed) moet je contact vermijden. In landen waar dieren apenpokken dragen, moet voedsel dat dierlijk vlees of delen bevat, grondig worden gekookt voordat het wordt gegeten.

Ook kunnen apenpokken zich van mens tot mens verspreiden. Dit gaat via nauw lichamelijk contact. Daarover meer in de volgende vraag.

Hoe kun je apenpokken oplopen?

Mensen met apenpokken zijn besmettelijk terwijl ze symptomen hebben (normaal gesproken is dit tussen de twee en vier weken). Je kunt apenpokken oplopen door nauw lichamelijk contact te hebben met iemand die symptomen heeft. De uitslag die je van het apenpokkenvirus krijgt, lichaamsvloeistoffen (zoals vocht, pus of bloed van huidlaesies) en korsten zijn bijzonder besmettelijk. Kleding, beddengoed, handdoeken of voorwerpen zoals bestek/borden die besmet zijn door contact met een besmette persoon, kunnen ook anderen besmetten. Het virus kan zich ook verspreiden via druppels uit blaasjes of uit de mond-keelholte, maar niet via zwevende druppeltjes in de lucht.

Zweren, laesies of zweren in de mond kunnen ook besmettelijk zijn, wat betekent dat het virus zich via speeksel kan verspreiden. Mensen die nauw contact hebben met iemand die besmettelijk is, waaronder gezondheidswerkers, gezinsleden en seksuele partners, lopen daarom een ​​groter risico op infectie. Het virus kan zich ook verspreiden van iemand die zwanger is naar de foetus vanuit de placenta, of van een besmette ouder op kind tijdens of na de geboorte door huid-op-huidcontact. Het is echter niet duidelijk of mensen die geen symptomen hebben de ziekte kunnen verspreiden.

Wat zijn maatregelen die tegen apenpokken genomen kunnen worden?

De verspreiding van het apenpokkenvirus moet volgens gezondheidsdiensten en experts vooral worden tegengehouden door patiënten op tijd te isoleren. Vaccins die tegen het ‘gewone’ pokkenvirus zijn ontwikkeld, kunnen echter ook uitkomst bieden. Het vaccin tegen pokken is ook bruikbaar tegen monkeypox. Het pokkenvaccin kan in de eerste dagen na mogelijke besmetting gebruikt worden. Daarnaast is het vaccin vooraf te gebruiken als bescherming voor mensen met een grotere besmettingskans. Er is een geregistreerd middel tegen monkeypox voor opgenomen patiënten met ernstige klachten, maar dat is beperkt beschikbaar.

Als iemand positief test voor apenpokken, dan start de GGD een bron- en contactonderzoek, waarbij de GGD probeert te achterhalen waar de besmetting mogelijk heeft plaatsgevonden en met wie er nog meer contact is geweest. Dan moet je in isolatie blijven. Je mag dan geen contact met anderen hebben tot alle klachten voorbij zijn. Bij apenpokken is daarvan sprake als alle korsten – die de blaasjes veroorzaken – van je huid zijn afgevallen. Hoog-risicocontacten van geïnfecteerde personen moeten in quarantaine. Dit zijn bijvoorbeeld mensen waarmee je seks hebt gehad en je gezinsleden, of anderen die in contact zijn geweest met je huidblaasjes.

Wat zijn symptomen van apenpokken?

Symptomen van apenpokken zijn meestal koorts, hevige hoofdpijn, spierpijn, rugpijn, vermoeidheid, gezwollen lymfeklieren en huiduitslag of laesies. De uitslag begint meestal binnen één tot drie dagen na het begin van koorts. Die uitslag begint meestal in het gezicht en daarna verschijnt het over het hele lichaam, maar het heeft de neiging zich te concentreren op het gezicht, de handpalmen en de voetzolen. Deze uitslag begint met vlekken die overgaan in blaasjes. Na het indrogen van de blaasjes blijven korsten over die uiteindelijk na twee tot drie weken van de huid afvallen.

Is er een behandeling tegen apenpokken?

Symptomen duren meestal tussen de twee en vier weken en verdwijnen vanzelf, zonder behandeling. Verder kan een pokkenvaccin effectief zijn bij apenpokken. Het is belangrijk om voor de huiduitslag te zorgen door deze te laten uitdrogen of indien nodig af te dekken met een vochtig verband om het gebied te beschermen. Vermijd het aanraken van zweren in de mond of ogen.

Alle Metro-artikelen over het apenpokkenvirus lees je hier.

Benzine in Duitsland spotgoedkoop: ‘Zeg Rob Jetten, hoe zit dat precies?’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.