Julia Osendarp Binnenland 26 mrt 2021, 18:55

Leestijd: 7 minuten

Wat als de biologische klok tikt? Een baby krijgen in tijd van een pandemie

Voortplanten in een lockdown lijkt makkelijk te gaan en veel thuis zijn met een pasgeboren baby is gunstig. Toch? Ic-arts Diederik Gommers riep dat ouders beter nog even konden wachten met kinderen. Worden er meer kinderen geboren in deze tijd? En heeft het effect op de baby als het geboren wordt in een pandemie?

Volgens de meest actuele cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn er de afgelopen periode niet direct meer of minder baby’s geboren. Deze aantallen lijken vergelijkbaar met voorafgaande jaren. Ook regionaal lijkt dit over het algemeen zo. In sommige, vooral kleinere regio’s, zijn de aantallen iets hoger, in de grotere regio’s iets lager. Maar volgens het CBS is er geen opmerkelijke stijging te zien. Een babyboom blijft dus vooralsnog uit. 

Metro sprak een aantal aanstaande ouders. Zo ook de 31-jarige Rosa* uit Roermond. Zij en haar partner laten hun kinderwens niet in de weg staan door het coronavirus. „Onze leefsituatie is stabiel. We werken in een zekere sector en hebben beiden een vast contract. Ik was wel blij dat ik niet zwanger was aan het begin van de coronacrisis. Maar nu ziet de situatie er minder ernstig uit.”

Onderzoek  invloed pandemie

Het Nederlands Jeugd Instituut (NJi), een nationaal kenniscentrum voor opvoeding, onderzoekt de huidige coronacrisis en het effect op kinderen. In december vorig jaar maakten zij een analyse van onderzoeken naar het effect van de pandemie op kinderen in de basisschoolleeftijd. Daaruit bleek dat de wijze waarop van het gezin omgaat met de pandemie, invloed heeft op de ontwikkeling van het kind. Een kind met een ondersteunende leefomgeving en een stevig sociaal netwerk is veerkrachtiger en daardoor beter bestand tegen stressvolle omstandigheden. 

Dat de biologische klok doortikt, lijkt onontkoombaar. Maar de vraag is of de pandemie invloed heeft op een pasgeboren baby. Roseriet Beijers is ontwikkelingspsychologe en verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en het Radboudumc. Samen met Tilburg University startte zij vorig jaar tijdens de eerste lockdown met een onderzoek naar toekomstige ouders tijdens de coronacrisis. Daarbij ondervroeg ze een groep van 3000 stellen met een kinderwens, zwangeren en hun partner en jonge ouders met een baby onder de zes maanden oud. „Het onderzoek loopt nog steeds”, zegt Beijers. „We kijken bijvoorbeeld ook hoe het momenteel met de geboren baby’s gaat. We stellen de ouders vragen over hun gemoedstoestand, hun situatie, hun ervaringen en de zorg.”

Voordelen  lockdown voor baby

De ontwikkelingspsychologe legt uit dat er ondervraagden zijn die de lockdown prettig vonden. „Je bent meer thuis, sommigen konden minder werken en er is ruimte voor een dutje”, vertelt Beijers. „Daarnaast is de partner vaker thuis. Dat kan heel waardevol zijn.”

Marielle Balledux is senior adviseur opgroeien en opvoeden bij het NJi. Ook zij erkent dat de huidige lockdown in sommige gevallen gunstig uitpakt voor gezinnen. Zij vertelt dat rust, regelmaat en hechting belangrijk zijn voor pasgeboren baby’s. „Jonge ouders werken vaker thuis, waardoor ze meer tijd  doorbrengen met het kind. Dat is gunstig voor de hechting.”

De Roermondse Rosa is 2,5 jaar samen met haar partner en overwoog voor haar relatie alleenstaand moederschap. „Mijn kinderwens staat dus eigenlijk al een paar jaar ‘on hold’. Ik ben 31 jaar en mijn klapperende eierstokken zijn niet meer te houden”, zegt ze lachend. Ze ziet ook voordelen in deze tijd: „Geen onbekenden die aan je buik zitten, minder verplichte nummertjes en in kleinere kring bezig zijn met het kindje. Dat lijkt ons wel wat.”

Angst en depressie

Maar er zit ook een keerzijde aan deze situatie. „Soms zijn er thuis meer spanningen door de huidige coronamaatregelen”, zegt Balledux. Dit heeft volgens de deskundige een negatief effect op de ontwikkeling van een pasgeboren baby. „In grote lijnen dienen ouders door de komst van corona extra rekening te houden met gezondheid, leefstijl en mentaal welbevinden van hun kinderen.”

Ook uit het onderzoek van ontwikkelingspsycholoog Beijers blijkt dat de bevindingen voor de meesten minder positief zijn. „We zagen bij de eerste lockdown een forse toename van angst en depressieklachten. We weten dat fikse angst-, stress- en depressieklachten tijdens de zwangerschap al effect kunnen hebben op de baby.” 

Beijers ziet verschillen tussen de eerste lockdown en de situatie voor de lockdown. „Tijdens de eerste lockdown zagen we een forse toename van angst en depressie klachten. Meer dan de helft van de zwangere vrouwen ervoer dit. Ditzelfde beeld zagen we ook bij jonge ouders.” Vaders hadden iets minder klachten, maar Beijers zegt dat ook zij „er gemiddeld gezien niet goed vanaf kwamen” in het onderzoek.

Onzekere situaties of stabiliteit

Maar waardoor worden die klachten precies veroorzaakt? Volgens Beijers vallen drie dingen op. „Ten eerste ging het om angst dat de ouder of de baby het virus zou krijgen. Dat was voornamelijk in de eerste lockdown en die angst lijkt nu minder. Daarnaast speelden werk en financiën een grote rol. Dit zagen we vooral bij de vaders”, vertelt Beijers. „En tot slot had het sociale aspect veel invloed. De social distancing en het gebrek aan contact met vrienden en familie.” 

Beijers ziet dat de kinderwens bij veel ouders niet verandert door de komst van de pandemie. Daaruit blijkt dat de biologische klok sterker is dan de huidige coronacrisis. Ic-arts Diederik Gommers zei in januari dat het wellicht ongunstig zou zijn om nu kinderen te nemen. Dat leverde hem behoorlijk wat kritiek op. Ontwikkelingspsycholoog Beijers doet dat soort uitspraken niet. „De situatie verschilt per persoon. Als je zekerheid hebt met je huidige baan en leefsituatie, zou een kind krijgen moeten kunnen” , zegt ze. „Maar als je veel stress ervaart door de huidige situatie, dan zou ik de keuze overwegen. Wees je bewust van de gevolgen. Stress tijdens de zwangerschap kan negatief zijn voor de zwangerschap en de baby.” 

View this post on Instagram

A post shared by Diederik Gommers (@diederikgommers)

Rol van de zorg

Wat opviel was dat bij ouders die met name de sociale steun missen, ook de zorg voor de baby daaronder te leiden heeft, vertelt Beijers. „Zij zijn meer met andere dingen bezig en minder beschikbaar voor de baby. Of zij reageren kortaf of intenser op het kind. Emotioneel niet beschikbaar noemen we dat.” Volgens de analyse van het NJi kan door het wegvallen van sociale steun de gezinssituaties verslechteren. Vooral bij gezinnen die al stressvolle of problematische omstandigheden hadden. De opvoeding en ontwikkeling van kinderen komt daardoor nog meer onder druk te staan.

Beijers benadrukt dat er dingen veranderd zijn sinds de eerste lockdown en de start van het onderzoek. „De angst voor het virus lijkt nu minder. Daarnaast pakt de zorg het momenteel ook anders aan. Dat is nu beter geregeld.” Ze legt uit dat veel afspraken en behandelingen destijds niet doorgingen. „IVF-behandelingen werden uitgesteld, echo’s gingen niet door en sommige vrouwen moesten alleen bevallen omdat hun partner verkouden was. Daar is gelukkig nu een betere weg in gevonden. De steun uit de zorg is namelijk erg belangrijk voor het mentale welzijn van toekomstige ouders.” 

De 31-jarige Rosa en haar partner gaan dit jaar proberen een kindje te krijgen. „Ik zou het liefst gevaccineerd zijn en daarna aan een zwangerschap beginnen, maar ons gevoel is sterker. Corona beïnvloedt op zoveel manieren ons leven dat het niet eerlijk voelt om onze kinderwens daarom uit te stellen.” Ook is het goed, benadrukt Balledux, om ons te realiseren dat het normaal is dat een ongewone situatie als een pandemie van invloed is op ons welbevinden.

Zowel het NJi als het onderzoek van Beijers verzamelen momenteel nog kennis voor verder onderzoek. Omdat we nog middenin de pandemie zitten, is de impactanalyse een momentopname. Ook zijn er internationaal nog weinig onderzoeken naar de gevolgen voor de allerjongsten. 

*Rosa is een gefingeerde naam. Haar volledige naam is bekend bij de redactie.

Coronatest bij kinderen straks niet meer diep in de neus