Jelmer Visser Nieuws 14 mrt 2019, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Taart: het is internationale pi-dag!

Voor wiskundigen is 14 maart een feestdag. Niet alleen is het de verjaardag van Albert Einstein, het is ook internationale Pi-dag. De waarde van Pi is 3,14 en dit komt overeen met de Amerikaanse datum.

Maar wat is er nou zo bijzonder aan die Griekse letter π? Metro vroeg het aan de 23-jarige wiskundige en filosoof Stefan Buijsman.

Van pizza tot higgsdeeltje

„Het mooie van pi is dat je het op enorm veel plekken tegenkomt. Zo kan je ermee aantonen dat meerdere kleine pizza’s meer zijn dan een grote pizza en wordt het in de wetenschap gebruikt bij het onderzoek naar het Higgs-deeltje. Het getal is zowel constant als oneindig.”, zo verklaart de Buijsman.

Eigenlijk is de oorsprong van pi erg praktisch, zo vervolgt hij. „Het begon 4000 jaar geleden bij de Babylonische beschavingen die wilden berekenen hoeveel graan ze in hun cilindervormige silo’s hadden opgeslagen, daarna bleek dat dit getal overal terugkomt en heel veel toepassingen heeft. Overal om je heen zie je zaken waarbij pi een rol speelt.”

Hoewel sommigen er een sport van maken om zoveel mogelijk decimalen achter de pi te berekenen, waardeert deze academicus juist meer de praktische kant. „Je hebt eigenlijk niks aan het biljoenste decimaal van pi, zelfs NASA gebruikt maar 16 cijfers achter de komma bij hun ruimtemissies. Een normaal mens zal dus helemaal weinig te maken hebben met het zoveelste cijfer uit de oneindige reeks. Omdat de reeks oneindig is, wordt het vooral gebruikt om de rekenkracht van supercomputers te demonstreren. Oude beschavingen vonden dit oneindige element wel een breinbreker omdat zij weigerden te accepteren dat er zoiets bestond.”

De wiskundige filosoof

Buijsman ondanks zijn jonge leeftijd al terugkijken op een behoorlijk imposante carrière, op zijn achttiende studeerde hij af als filosoof en promoveerde op 20-jarige leeftijd. Hij werd hiermee de jongste doctor in Zweden ooit. Tegenwoordig schrijft hij boeken waarin hij een breed publiek op een toegankelijke wijze kennis wil laten maken met zijn vak dat voor velen vervelende herinneringen naar boven haalt.

„Wiskunde is overal om ons heen en onmisbaar in de moderne techniek. Cijfers hebben bovendien iets ongrijpbaars. Ze bestaan, maar zijn tegelijkertijd ook ongrijpbaar. Het mooie van wiskunde is dat het complexe materie juist versimpelt en dat het zo veelzijdig is”, zo legt hij uit.

Universele universumtaal

Dat het complexe materie versimpelt, zal niet iedereen met hem eens zijn. De wiskundige filosoof snapt dit wel. „Het nadeel van wiskunde is dat wanneer er in de brugklas iets verkeerd is aangeleerd of te snel ging, dit tot aan het examenjaar merkbaar blijft. Daar komt nog bij dat formules afschrikken en het behoorlijk abstract is. Wanneer je je meer zou focussen op de herkomst of praktisch nut zou dit al heel anders zijn," aldus Buijsman die daarnaast toegeeft dat wiskunde ook niet zijn beste vak was op de middelbare school.

Engels wordt wel eens de wereldtaal genoemd, maar eigenlijk wordt wiskunde nog veel meer ‘gesproken’. En dit houdt niet op bij alleen onze planeet. „Wiskunde werkt voor iedereen hetzelfde, zelfs een potentiële intelligente buitenaardse beschaving zou dezelfde wiskundige wetten als ons kennen. Wiskundige constanten als pi kunnen niet veranderen.“

Dus hiermee zou je de wiskunde de universele taal van het universum noemen? „Ja, dat vat je eigenlijk wel mooi samen”, antwoord Buijsman lachend. En of hij zelf ook iets speciaal doet tijdens π-dag? „Morgen geef ik een lezing op een Zweedse middelbare school en dan zal ik er ook zeker even bij stilstaan”, zo besluit hij.

Nog een leuk feitje; de kans is 63 procent dat jouw achtcijferige geboortedatum (bijvoorbeeld 07051991) voorkomt in de nagenoeg eindeloze reeks decimalen achter Pi. Check hier waar jouw geboortedatum terugkomt.

Stefan Buijsman heeft in 2018 twee boeken uitgebracht. Plussen en Minnen, waarin de jonge professor de lezer laat zien dat wiskunde overal om ons heen is. Hij bracht daarnaast een kinderboek uit genaamd Het Rekenrijk: De wondere wereld van de wiskunde, om zo de nieuwste generatie op een speelse wijze kennis te laten maken met zijn vakgebied.