Iris Hermans Nieuws 7 mrt 2019, 09:15

Leestijd: 5 minuten

Mummie ‘Janus’ na 94 jaar weer heelhuids in Leiden

En daar ging ‘Janus’ dan. Van de metropool van het noorden naar sleutelstad Leiden. De mummie die al 94 jaar in Groningen vertoefde, is nu weer terug bij zijn eigenaar.

Band

Vanzelfsprekend dat-ie hem al mist, vertelt Arjen Dijkstra, directeur van het Universiteitsmuseum. „Een mummie in je vaste collectie is heel erg bijzonder, het is toch wel iets waar we een band mee hebben als Universiteitsmuseum.”

View this post on Instagram

A post shared by Universiteitsmuseum Groningen (@universiteitsmuseumgroningen)

De mummie was al bijna een eeuw in Groningen, uitgeleend door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Je zou Janus best een icoon kunnen noemen van de academische geschiedenis van Groningen, beaamt Dijkstra, en hij is allesbehalve onopgemerkt gebleven. Hij speelde een grote rol in het onderwijs, schrijver W.F. Hermans schreef erover in zijn Onder Professoren – al werd hij door hem het ’spook van het Academiegebouw’ genoemd – en de studenten van toen gaven hem zijn bijnaam, afgeleid van Hadrianus, de keizer die regeerde in de tijd dat Janus leefde. Want dat is het fascinerende aan mummies, meent hij, „het gaat om echte mensen, er zit gewoon echt iemand in.”

Wie is Janus?

Een mummie met een verleden is het en lange tijd ging het verhaal de rondte dat Janus eigenlijk een vrouw was en hij bouwt de spanning even op voordat hij verder gaat… ,,Janus zou een Egyptische buikdanseres zijn geweest die zo’n tweeduizend jaar geleden leefde.” Er bleek toch iemand anders schuil te gaan onder de balsemlaag. Na uitgebreid onderzoek vol CT-scans, bleek het lichaam goed geconserveerd -,,je kon zelfs het hart zien”- en met behulp van 3D technieken kon ook het gezicht worden gereconstrueerd. Op de vraag of Janus op iemand van nu leek, moet de enthousiaste museumdirecteur lachen. ,,Het was een donkere man met kroeshaar, ik vind hem er heel stoer uitzien. Meer een voetballer dan een politicus, zeg maar, een actieve man, met een bierbuikje!” Of gewoon een buikje, verbetert hij zich, ,,maar in deze tijd zouden we dat een bierbuikje noemen.”

De wetenschapsonderzoeker was sinds woensdagochtend druk bezig met het te woord staan van pers en andere nieuwsgierigen, want sinds woensdagochtend op Instastories (@universiteitsmuseumgroningen) de filmpjes over Janus verschenen, liep het storm, ,,heel leuk om te merken dat het de mensen wat doet.”

’Mummie is fantastisch’

Merkte hij ook al tijdens de Voorjaarsvakantie toen ze een grote publieksdag organiseerden. Ook toen bleek maar weer hoe zeer Janus altijd de show steelt. ‘Ik vind Janus cool’ tot ‘de mummie is fantastisch’ stond te lezen op de beoordelingsformuliertjes die na afloop werden ingevuld. Hij snapt het ook wel, knikt de Friese Groninger die zelf al kennis met de mummie maakte tijdens zijn eigen studententijd hier. ,,Hij hoort er gewoon bij.” Maar, zo kijkt hij optimistisch vooruit, ,,we hebben in ons depot nog zo’n 100.000 andere objecten en nu is er weer ruimte voor iets nieuws.” Iets nieuw ouds dus en ze hebben al iets gevonden. Een ‘mooi archeologisch skelet’, ,,kom maar eens langs.”

View this post on Instagram

A post shared by Universiteitsmuseum Groningen (@universiteitsmuseumgroningen)

Blij

Toen hij van Pieter ter Keurs, Hoofd Collecties en Onderzoek van het Leidse museum het verzoek kreeg de mummie weer terug te geven voor onderzoek, vond hij het zeker even jammer, ,,Maar ik zei natuurlijk meteen ja. We lenen vaker dingen onder elkaar uit en het teruggeven hoort er bij. We zijn heel blij dat we hem zo lang hebben mogen gebruiken.”

Hoe je een mummie ten slotte verhuist? In elk geval niet met studentenverhuizers en ook niet met de erkende verhuizers. Nee, dat is specialistenwerk, licht hij toe. ,,Een kist werd op maat gemaakt en vervolgens hebben we hem er voorzichtig ingelegd.” Het ga je goed Janus, zwaaiden ze hem uit, „en wie weet tot ziens.”

Magisch Egypte

Ze hebben al wel ‘wat ervaring’ met het vervoeren en uitpakken van kostbare objecten, geeft hij het in understatement weer, dus ja, Janus is weer veilig thuis. Al noemen ze hem hier geen Janus, maar heeft hij een nummer. Niet om het onpersoonlijk te maken, maar ze zijn niet zo van de bijnamen, zo vertelt Pieter ter Keurs van het Rijksmuseum van Oudheden.

Uit het oog, uit het hart, is het vaak, maar niet voor het Leidse museum. Ze vroegen hun mummie terug, om te monitoren -kijken hoe hij erbij staat, of ligt- en om hem met de allernieuwste technieken verder te onderzoeken, samen met andere mummies uit hun uitgebreide collectie. ,,Waar tot voorheen vraagtekens bij stonden, kunnen we nu precies reconstrueren. Of hij dunne of dikke lippen had bijvoorbeeld, of holle of bolle wangen.” Mensen maken met mummies vaak een hele persoonlijkheid eromheen, vervolgt hij, ,,ze geven hem of haar een gezicht, maar het is de vraag in hoeverre dat ook echt zo is.” En dat gaan ze dus de komende tijd uitzoeken. Het ware gezicht van Janus, of ‘Am 2-1.’

Operationeel

View this post on Instagram

A post shared by Gustav (@gustagram2000)

Hij begrijpt heel goed waarom we mummies zo mateloos interessant vinden. ,,Ze maken onderdeel uit van het magische Egypte, van de farao’s, de piramides, al die geheimen… We merken ook altijd dat onze tentoonstellingen over Egypte heel populair zijn.” Voorlopig ligt hij nog in hun depot, maar misschien dat ‘Janus’ later wel on bruikleentour naar Japan gaat, of wordt hij in Leiden zelf tentoongesteld. „We willen hem weer operationeel maken.”

Of Janus ooit weer richting de metropool van het noorden gaat? Daar staan ze zeker voor open, besluit Ter Keurs, „en wie weet zijn er nog wel andere mogelijkheden, we zullen het gaan zien.”