In het nieuws

2018 stond voor Maarten van der Weijden (37) in het teken van het maximale vragen van zijn lichaam. Omdat hij mensen om geld vroeg, moest hij van zichzelf álles geven. Soms baalt hij dat hij de Tocht der Tochten niet heeft kunnen afmaken…

Het jaar van

In de serie Het jaar van interviewen Metro-verslaggevers een persoon voor wie 2018 heel bijzonder was. In deel 5: Amarins de Boer en Maarten van der Weijden.

„Als geboren en getogen Friezin was ik uiteraard het beruchte weekend van de Elfstedenzwemtocht in Friesland. Toen ik zaterdagochtend aankwam, had Maarten er ruim dertig kilometer opzitten. Samen met mijn vader raceten we per auto naar Woudsend. We moesten snel zijn, dan konden we hem nog net zien voor hij het meer op ging richting Sloten. Vanaf dat moment hebben we Maarten nauwlettend gevolgd. We móésten hem aanmoedigen, want wat hij deed, kon toch helemaal niet? Aan de waterkant sprak ik met mensen uit het hele land, die ook op Maarten waren afgekomen. Iedereen vond het bizar wat hij deed. Maar hoe kijkt de olympisch kampioen zelf terug op zijn tocht?”

Maarten van der Weijden en Amarins de Boer.

Groot succes

Het is rustig in het Brabantse Waspik waar Maarten van der Weijden samen met zijn vrouw Daisy en dochters Phileine (4) en Robien (1) woont. Af en toe komt er een auto voorbij. Binnen in de ruime woonboerderij schijnt de zon door de ramen. Vanuit de woonkamer kijk je uit over het uitgestrekte landschap.

Het heeft wel wat weg van Friesland, de provincie die het derde weekend van augustus volledig in het teken stond van de zwemprestatie van Maarten. „Het was bizar hè?”, zegt Maarten lachend, terwijl hij koffiezet. „En een opbrengst van vijf miljoen… Wie had dat gedacht.” Aan de wand hangt een ingelijste poster van de Elfstedenroute. „Voor hetzelfde geld was het geen succes geworden en was de opbrengst vijfhonderd euro geweest.”

Maar een gigantisch succes werd het wel. Heel Nederland leefde mee, de livestream van de NOS had op sommige momenten tienduizenden kijkers en zelfs ’s nachts stond het vol aan de Friese waterkant. Iedereen zag hoe Maarten slag voor slag streed, en langzamerhand steeds meer leed.

Maarten van der Weijden tijdens de Tocht der Tochten. Foto: ANP.

‘Het moest extreem’

Waarom moest het zo gek? Maarten is daarover resoluut. „Dat het niet kon wat ik deed, maakte mijn hulpvraag zo sterk. Ik moest ook wel alles, alles, alles geven, omdat ik mensen om geld vroeg. Stel dat ik de tocht in zeven dagen had gezwommen en ’s nachts lekker had uitgerust, zou ik het wel hebben gehaald. Maar dan had ik lang niet zoveel geld opgehaald. Het moest extreem.”

Maar wil een topsporter niet altijd de eindstreep halen? „Ja, maar tegelijkertijd wist ik ook dat voor mij niet het ultieme doel moest worden. Dat zou het helemaal ondraaglijk maken.”

Maarten moest en zou strijden, omdat zijn schuldgevoel groot was. „Waarom heb ik kanker wel overleefd, en zoveel anderen niet? Ik wilde iets terug doen. Ook voor Dennis, door wie die dit plan drie jaar geleden concreet ontstond. „Dennis had leukemie en kreeg niet de kans om te herstellen. Hij vroeg mij op een gegeven moment of we niet samen konden sparren om het geluk op herstel voor anderen te vergroten. Ook al konden we voor Dennis niks meer doen, we zouden wel iets kunnen doen voor het geluk van alle andere kankerpatiënten.”

'Zwemmen is niet altijd leuk'

Geld ophalen voor kankeronderzoeken werd voor Maarten het absolute doel van de hele zwemelfstedentocht, in de hoop dat zijn schuldgevoel minder zou worden. „Dat ik toevallig goed kan zwemmen, gebruikte ik puur als middel. Niet omdat zwemmen nou zo leuk is.”

Drie jaar voorbereiding ging vooraf aan de Tocht der Tochten. Maarten had een coach en trainde vrijwel dagelijks. „Ik wist dat kou een barrière zou gaan worden, dus de hele winter stond er een zwembad in onze tuin. Ook toen het sneeuwde nam ik regelmatig een duik, om te wennen aan koud water.” Daarnaast ging hij regelmatig naar Friesland, om te praten met de commissaris van de koning en burgemeesters. „Want ik begreep al snel: het is belangrijk dat je in een netwerk zit.”

Hij begon ook in te zien dat de Elfstedentocht in Friesland een bijzonder fenomeen is. „In 1997 heb ik de tocht op tv gezien. Daardoor wist ik dat het een groot feest was. Maar tijdens de voorbereidingen kwam ik er steeds meer achter dat het echt iets magisch is. Iets waar iedereen zijn bed voor uit komt, wat verbindt en een trots gevoel geeft.”

‘Dit kan nog wel eens wat worden’

In juni van dit jaar zwom Maarten ter voorbereiding van zijn tocht 143 kilometer. Hij springt op maandagmiddag om 16.00 uur in de grachten van Amsterdam en zwemt via het IJsselmeer naar Leeuwarden. „Toen ik door Amsterdam zwom, zag ik dat mensen het gek vonden wat ik deed. Af en toe zwaaide iemand, maar het leven ging door."

Maarten tijdens de voorbereiding in juni. Foto: Wim Haze.

„Toen ik zaterdagmiddag Friesland bereikte, was het druk langs de waterkant. Om 02.00 uur ’s nachts kwam ik aan in Wommels. Het was er feest. Ik dacht: dit kan in augustus nog weleens wat worden.”

Leeuwarden, zaterdagochtend 18 augustus, 04.30 uur. „Daisy gaf me nog een knuffel en toen begon het avontuur. Niet wetende hoe het zou aflopen.” Het moment is het hoogtepunt van de hele Elfstedentocht voor Maarten. „Ik had van tevoren met mezelf afgesproken dat het halen van de finish geen enkel moment als een verplichting zou mogen voelen. Wat niet zou betekenen dat ik niet mijn stinkende best zou gaan doen.”

Nog een laatste knuffel van zijn vrouw Daisy voor Maarten het water in springt in Leeuwarden. Foto: Casper van Aggelen.

Balk, zaterdagmiddag, 16.00 uur. Ook de doorkomst door Balk is een van de hoogtepunten, waar het niet ophield met mensen die eindeloos ‘Maar-ten, Maar-ten’ schreeuwden. De social mediamanager die verslag doet op de kanalen van Maartens foundation spreekt van gigantische kippenvel. Maarten heeft dat ook, alhoewel hij zich ook wil focussen op zijn taak: balans vinden en doorzwemmen. Ondertussen gaat er van alles door zijn hoofd. Maarten denkt terug aan zijn ziekte, waar het idee allemaal mee begon.

Workum, zondagochtend 19 augustus, 05.00 uur. Maarten kan niet meer, hij is mentaal op. De hele dag en gedeeltelijk ‘s nachts heeft hij gezwommen. Workum was voor hem een cruciaal moment. „Het had niet veel gescheeld of ik was daar gestopt.”

Daisy of een van de crewleden, Maarten weet het niet meer, zei tegen hem: ‘Er staan zoveel mensen aan de kant, doe het voor hen’. „Ik dacht alleen maar: ja maar al die mensen staan er voor een belofte; dat ik de tocht ga uitzwemmen. 'Nee, ze staan er alleen maar omdat je het probeert', was het weerwoord. En dat het er alleen maar om zou gaan dat ik zo lang mogelijk zou zwemmen. Dat was bijzonder, want vanuit het water besefte ik dat niet.”

Doorkomst in Sloten. Foto: Casper van Aggelen.

Harlingen, zondagmiddag 17.00 uur. „Ik kreeg te horen dat de gemeente Harlingen dicht moest, omdat de plaats te vol was. En dat je aan de hand van de filemeldingen kon zien waar ik zwom. Toen kreeg ik langzaam door hoe de tocht leefde in Nederland. Want alleen maar omdat er een zwemmer langskomt, moet de gemeente dicht. Ook lichamelijk ging het toen goed met me. Ik dacht dat ik die finish misschien wel zou kunnen halen.”

Tussen Franeker en Dokkum, zondagnacht. Boeren en brandweerlieden hebben massaal gehoor gegeven aan de oproep om in de nacht de ellenlange donkere route richting Dokkum te verlichten. „Dat was zo overweldigend. Maar tegelijkertijd deed het zwemmen ook ontzettend veel pijn. Ik verlangde naar het laatste stuk van de hel van het noorden, het laatste eind richting Dokkum.”

Burdaard, maandagmiddag 12.00 uur. Na 55 uur zwemmen en 163 kilometer is het klaar. Maarten is op en moet van zijn arts stoppen. „Ik had geen mooier scenario kunnen bedenken”, reflecteert hij. „De enige mogelijkheid om te stoppen was als de arts zou zeggen dat het klaar is.” Hij zwijgt even. „Stel je voor dat ik Leeuwarden wel zou hebben gehaald, dan had ik niet geweten of ik echt álles zou hebben gegeven. Ik had me dan misschien afgevraagd of ik tussendoor niet te veel zou hebben geslapen.”

2. Na 55 uur zwemmen en 163 kilometer was het lichaam van Maarten van der Weijden op. Foto: Casper van Aggelen.

Soms baalt hij wel; kon hij echt niet meer? „Het stukje sporter in mij zegt: had ik het maar gehaald.” Maar als die 5 miljoen dan weer door zijn hoofd schiet, is dat gevoel voorbij. „Mijn doel was zoveel mogelijk geld ophalen. En dat is gelukt.”

Theatertour

Maarten zit nu allerminst in een zwart gat. Hij is nog niet klaar met geld ophalen voor kankeronderzoeken. „De dankbaarheid dat ik heb mogen genezen, blijft. Daarom wil ik nog steeds zoveel mogelijk terug doen.” In januari vervolgt hij daarom zijn tocht in de Nederlandse theaters. Hij begint in Dokkum, de stad die hij net niet gehaald heeft. Vervolgens gaat hij langs in tien andere steden om zijn verhaal te vertellen en om nog meer geld op te halen. Van ieder kaartje wordt elf euro gedoneerd voor onderzoek.

Of hij ooit weer de Friese wateren in springt voor de Elfstedentocht? Maarten weet het nog niet. „Ik weet niet hoe het gaat lopen. De eerste weken na de Elfstedentocht zat ik op een roze wolk en waren er momenten dat ik dacht: volgend jaar weer, en dan ga ik het wél halen. Maar als ik dat zou doen, moet het ook lukken. En dat kost tijd, veel tijd. En omdat je tijd maar één keer kunt besteden, gaat mijn aandacht nu eerst uit naar mijn vrouw Daisy en mijn dochters. De periode voorafgaand aan de tocht ben ik namelijk niet de leukste man en vader geweest. Ik heb wat in te halen.”

Daarnaast is het weer tijd voor een stapje terug, vindt hij. „Na mijn goud in 2008 deed ik dat ook. Het resulteerde in een baan die ik had bij Unilever. Toen dacht ik: is dit wat ik wil? Vervolgens zijn Daisy en ik op wereldreis gegaan. Vanuit dat rustpunt is de zwemtocht ontstaan. Nu is het weer tijd voor een re-check.” Hij denkt even na. „Maar ergens kriebelt het natuurlijk wel. Ik blijf een topsporter die de lat voor zichzelf steeds hoger legt, dus wie weet…”