Jelmer Visser Nieuws 29 aug 2018, 16:00

Leestijd: 4 minuten

‘Clowns met uitsterven bedreigd dankzij Disney’

De clown was decennialang een graag geziene gast op kinderfeestjes, maar deze tijden lijken achter ons te liggen. In het Verenigd Koninkrijk wordt de clown nu met uitsterven bedreigt omdat steeds meer clowns hun rode neus aan de wilgen hangen.

De reden? Ze hebben een imagoprobleem en kinderen zien liever Disneyfiguren op hun partijtjes verschijnen. Volgens belangenvereniging Clowns International zijn er nog slechts 100 over in heel Groot-Brittannië, zij luiden de noodklok in de Daily Telegraph. 

Dekselse Disneyfiguren

Volgens Mattie Faint van Clowns International is Disney de voornaamste schuldige van het decimeren van de clownpopulatie. „Er zijn weinig clowns meer over tegenwoordig. De meesten zitten in de kinderfeestjesbranche en niet bij het circus. In deze branche is sprake van een omslag. Kinderen – en ouders – van nu willen liever Disney-personages of piraten op hun feestjes dan clowns."

Toch ziet Faint licht aan het einde van de tunnel. Een nieuwe rondreizende tentoonstelling van London Clowns Gallery & Museum moet het tij keren. Hier komt de geschiedenis van van de clown uitgebreid aan bod. Het centrale thema is het 250 jarig bestaan van een ander fenomeen van vroeger dat het lastig heeft in de 21ste eeuw: het circus. Er is speciale aandacht voor de make-up van individuele clowns.

Om de clown toegankelijker – en minder eng – te maken, worden er 150 levensgrote hoofden van klei tentoongesteld. Deze 150 clownskoppen worden door individuele clowns op hun eigen manier geschminkt zodat de mensen kunnen zien dat elke clown uniek is.

Imagoprobleem

Tot diep in de 20ste eeuw was er helemaal niks mis met een clown. Sterker nog: we vonden ze zelfs leuk en grappig. Hele generaties groeiden op met kinderhelden Flappie, Pipo de Clown en Bassie. Clown Bassie is tot op hoge leeftijd doorgegaan met zijn werk als clown. Pas in 2017 stopte Bas van Toor definitief op 81-jarige leeftijd. Anno 2018 worden ze vooral vervelend en soms zelfs erg eng gevonden. Vooral de verfilming van het boek It van Stephen King uit 1993 over een kinderetende stalkende clown bezorgde vele mensen nachtmerries.

Ook seriemoordenaar John Wayne Gacy, die ook clown was op kinderfeestjes, heeft dit imago zeker geen goed gedaan. Terwijl hij overdag kinderen aan het lachen maakte als Pogo the Clown, vermoordde en verkrachtte hij in de avonduren tienerjongens. Hij heeft 33 doden op zijn naam staan en heeft de illustere bijnaam ‘The Killer Clown’ gekregen in de media. In 1994 werd zijn doodstraf voltrokken en kwam hij door een dodelijke injectie aan zijn einde.

Angst voor clowns

Er bestaat zelfs een heuse fobie voor clowns genaamd coulrofobie. In 2016 gaf 42 procent van de ondervraagden aan in meerdere of mindere mate bang te zijn voor clowns. Deze cijfers komen uit een poll die in 2016 werd gehouden door het Amerikaanse Vox. Een echte angst wordt door ongeveer 1 op de 10 ervaren. De Amerikanen waren banger voor clowns dan voor klimaatverandering. Opvallend was dat vooral millennials banger waren voor clowns dan vorige generaties. Ook een aantal prominenten zoals Daniël Radcliffe, Johnny Depp en P. Diddy heeft aangegeven coultofobie te hebben.

Waarom zijn we zo bang voor clowns? „Clowns komen niet overeen met ons beeld van een ‘veilig en vriendelijk mens’, dit komt door de felle kleuren en onnatuurlijk opgemaakte uiterlijke kenmerken. Dit wordt versterkt door de witte gezichten in combinatie met de felle rode schmink rond de ogen en de mond. Hierdoor ziet ons onderbewustzijn het als een stil gezicht dat niet ‘klopt’, omdat we hun echte gezichtsuitdrukking niet kunnen zien. Het onnatuurlijke net-niet-menselijke voorkomen van de clown lokt een stress-reactie in ons brein uit en zorgt ervoor dat we ons onprettig gaan voelen,” legt dr. Melanie Phelps uit tijdens een gesprek met The Sun.

Dit psychologische effect treedt alleen maar op bij de zogenaamde ‘witte clown’ of August. Deze witte variant werd na de introductie van Ronald McDonald in 1963 het stereotype. Het clownsspectrum is echter een stuk breder dan alleen deze variant. Denk hierbij aan harlekijnen, paljassen of pierrots. Clowns hoeven er echter niet altijd uit te zien als clowns. Komiek Sacha Baron Cohen is een goed voorbeeld van iemand die een clowns-opleiding heeft afgerond en deze kennis in een modern jasje stak.