Ruben Eg Nieuws 10 feb 2015, 11:19

Leestijd: 3 minuten

Minsk is ‘laatste kans’ voor vrede rond Oekraïne

In de Wit-Russische hoofdstad Minsk wordt woensdag voor de zoveelste keer geprobeerd het geweld in Oekraïne te stoppen. Als dit overleg mislukt, kan het wel eens helemaal mis gaan.

Wie spreken er met elkaar?

Het topoverleg gaat tussen de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Franse president François Hollande, de Russische president Vladimir Poetin en de Oekraïense president Petro Porosjenko. Het lijkt de laatste kans om de lont uit het Oekraïense kruitvat te halen. Door de opgelaaide gevechten tussen het Oekraïense leger en rebellen die in Oost-Oekraïne een eigen staat willen, lopen ook de spanningen tussen het Westen en Rusland steeds hoger op. De term ‘oorlog’ viel de afgelopen dagen zelfs.

Oorlog?

„We kennen het scenario als er geen duurzaam akkoord rond Oekraïne gevonden wordt. Het heet oorlog”, zei de Franse president Hollande zaterdag. De top in Minsk is volgens hem ‘één van de laatste kansen’ om verdere ontsporing van het geweld te voorkomen. Ook de Britse minister Philip Hammond van Buitenlandse Zaken sloeg zondag stevige taal uit. Hij zei dat ‘tiran’ Poetin ‘de prijs zal betalen voor wat hij in Oekraïne doet’.

Er wordt toch al gesproken?

Diplomatiek overleg op hoog niveau haalde de afgelopen dagen weinig tot niets uit. Merkel en Hollande spraken zaterdag maar liefst 5 uur met Poetin in Moskou. Zondag werd ook nog eens uren gebeld. Moeizaam bedachte afspraken voor een staakt-het-vuren in Oekraïne worden woensdag besproken in Minsk.

Hoe groot is de kans op succes?

Dat is voslagen onduidelijk. In september werd in Minsk al een akkoord bereikt over een staakt-het-vuren in het oosten van Oekraïne. De strijdende partijen beloofden hun zware wapens weg te halen, internationale waarnemers toe te laten, vrijlating van alle (krijgs)gevangenen, het instellen van een bufferzone bij de grens met Rusland en alle buitenlandse huurlingen weg te sturen. In ruil voor vrede, zouden de rebellengebieden meer zelfbestuur krijgen.

En die afspraken werkten niet?

Aanvankelijk keerde de rust even terug, hoewel de wapens nooit echt werden neergelegd. Beide kampen beschuldigen elkaar van het schenden van de afspraken. Breekpunt was verkiezingen in de regio Donetsk. Rusland verklaarde de verkiezing van rebellenleider Aleksandr Zachartsjenko als leider van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk te steunen. Kiev trok daarop de belofte voor meer autonomie voor Donetsk en Loehansk in. Sindsdien is het weer knokken in de gebieden. Vervolggesprekken over vrede gingen in januari daarom niet door.

Wat moet er woensdag worden afgesproken?

Eigenlijk weer precies hetzelfde. Allerbelangrijkst lijken de toezeggingen van Poetin. De Amerikaanse Barack Obama beschuldigt Moskou er van alle afspraken uit september te hebben geschonden. De Pro-Russische rebellen zouden nog altijd militaire en logistieke steun ontvangen. Obama overweegt daarom het Oekraïense leger met wapenleveranties een handje te gaan helpen. De Europese leden van het militaire NAVO-bondgenootschap vrezen dat de situatie dan helemaal uit de hand loopt. Een oorlog met Rusland is niet eens ondenkbaar.

Wie zit nu op een derde wereldoorlog te wachten?

Dat is het gekke: helemaal niemand. Ook Rusland niet, verklaart Poetin steeds maar. Maar de voormalige KGB-agent eist wel de prominente plek van Rusland op het wereldtoneel terug. Hij houdt daarom ook zijn poot stijf over de conflicten in het Midden-Oosten. Zelfs nu de Russische economie instort door de Europese en Amerikaanse handelsboycot geeft Poetin geen krimp. In Sotsji beklaagde hij zich zaterdag over de dictaten van de Verenigde Staten. „Zo’n wereldorde is nooit acceptabel geweest voor Rusland. Misschien wil iemand wel leven onder een pseudobezetting, maar wij pikken dat niet”, zei hij.

Dus?

De hamvraag is: hoe ver durft Poetin te gaan met de Russische trots? Maar tegelijkertijd: lukt het Merkel en Hollande het Russische ijs enigszins te doen smelten, maar Poetin tegelijkertijd toch als overwinnaar huiswaarts te laten keren?