Ruben Eg Nieuws 5 jan 2015, 14:59

Leestijd: 2 minuten

Tijd voor openheid over vlieggevaar MH17 in Oekraïne

Kamerleden willen weten of het kabinet nu wel of niet wist dat het vliegen boven Oekraïne deze zomer levensgevaarlijk was. Vier vragen:

• 1. Waar gaat het om?

De Nederlandse ambassade in Kiev was drie dagen voor de ramp met vlucht MH17 van Malaysia Airlines door de Oekraïense autoriteiten ingelicht over de dreiging boven het luchtruim in het oosten van het land. Het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigde dit gisteren aan de NOS. Een Nederlandse diplomaat werd op 14 juli ingelicht over de crash van een Oekraïens militair transportvliegtuig nabij de grens met Rusland. Rebellen schoten deze Antonov An-26 met een raket uit de lucht. Ditzelfde gebeurde drie dagen later met de MH17.

• 2. Had het vliegdrama dus voorkomen kunnen worden?

Wellicht. Oekraïne adviseerde burgervliegtuigen na het incident van 14 juli op zo’n 10 kilometer hoogte te gaan vliegen. Hier vloog de MH17 op 17 juli ook op. Het staat zo goed als zeker vast dat een geavanceerd luchtafweerraket het toestel vanaf de grond uit de lucht schoot. Bijna alle luchtvaartmaatschappij vlogen uit voorzorg al niet meer over het oorlogsgebied in Oekraïne, en maakten een omweg. Een officieel vliegverbod was echter niet uitgegeven.

• 3. Wat heeft de Nederlandse regering er dan mee te maken?

De vraag is of en bij wie bekend was hoe link de situatie in het oosten van Oekraïne was. Sowieso was al duidelijk dat de Oekraïnse separatisten over steeds zwaardere wapens beschikten. In mei waren al twee legerhelikopters neergehaald, en in juni zelfs drie legervliegtuigen. Al eerder rees de vraag waarom er bij de autoriteiten en luchtvaartinstanties geen alarmbellen afgingen toen het transportvliegtuig in juli werd neergeschoten. De hamvraag is nu of de informatie uit Oekraïne met de verkeersleiding en luchtvaartmaatschappijen was gedeeld. Kamerleden Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Pieter Omtzigt (CDA) eisen van het kabinet opheldering.

• 4. De persoon die opdracht gaf de MH17 neer te schieten is toch de schuldige?

Dit staat boven alles. Maar daarnaast is van belang om te achterhalen waarom de MH17 deze gevaarlijke route nam, en of dat niet voorkomen had kunnen worden. Nam Malaysia Airlines bewust een risico om dure brandstof te besparen? Wist KLM dit? Was de verkeersleiding op Schiphol op de hoogte van de gevaren in Oekraïne? Of heeft de Oekraïense verkeersleiding dit verzwegen? Had Oekraïne zelf het luchtruim al moeten afsluiten? Of had de regering zelf maatregelen moeten nemen op basis van de eigen kennis? Nabestaanden willen weten hoe het zit, ook voor de eis van schadevergoeding. Maar ook ‘gewone’ reizigers willen weten of ze geen risico lopen als ze ergens naar toe vliegen.