Livia Guldie Geld & Carrière 15 apr 2025, 17:07

Leestijd: 5 minuten

Zijn de zorgen over de digitale euro terecht? Dit zijn de risico’s (en wat niet klopt)

De Europese centrale banken onderzoeken de invoering van een digitale euro: een elektronische vorm van publiek geld. Deze digitale euro zou voor iedereen toegankelijk en veilig moeten zijn. Maar tegelijkertijd roept dit initiatief ook zorgen op.

Op sociale media wordt vaak gezegd dat de digitale euro er al snel aankomt, maar dat is nog helemaal niet zeker. Wel staat het idee hoog op de agenda. De Europese Commissie heeft op 28 juni 2023 een voorstel voor deze invoering gedaan, maar dat moet nog worden besproken door EU-landen, het Europees Parlement en de Commissie zelf. Wanneer er een besluit valt, is nog niet duidelijk.

Wat is de digitale euro?

In het kort is de digitale euro is een digitale versie van contant geld die uitgegeven wordt door de ECB, de Europese Centrale bank. Met de digitale euro kun je altijd, gratis en overal binnen het eurogebied betalen. Maar wat maakt de digitale euro nu zo belangrijk voor de EU-landen? Het is handig omdat het ook als back-up kan dienen voor betalingen, als andere betaalsystemen tijdelijk niet werken.

Een digitale euro kan ervoor zorgen dat iedereen in het eurogebied toegang houdt tot een simpel, breed geaccepteerd, veilig en betrouwbaar publiek betaalmiddel. En veel mensen vinden dat blijkbaar een goed idee. Uit onderzoek van de Nederlandsche Bank blijkt dat 67 procent van de ondervraagde Nederlanders bereid is om digitale euro’s te gebruiken. Dat is veel voor een betaalmiddel dat nog niet eens in de ‘kinderschoenen staat’.

Privacy wordt ‘niet gewaarborgd’

De zorgen die er over de digitale euro zijn, waren eerder vooral privacyzorgen. Sommige mensen zijn sceptisch over deze nieuwe vorm van geld. Brenda Kramer, econoom en directeur Sustainable Finance Lab begrijpt dat wel. „Zeker in het huidige politieke klimaat begrijp ik die zorgen.” Zo twijfelen velen over hun privacy bij dit geldsysteem. Volgens Kramer is daarom het draagvlak voor de munt daarom erg belangrijk. Toch benadrukt de econoom bij Radio 1 dat een van de voorwaarden van de Europese Centrale Bank als het gaat om de digitale euro, is dat zij geen data van individuele transacties en privacygevoelige data kunnen inzien.

Terechte zorgen over privacy?

De zorgen over privacy worden steeds meer aangepakt. Bij offline betalingen zijn volgens de Europese Centrale Bank alleen jij en de ontvanger op de hoogte van de transactie, bovendien heb je er geen internet voor nodig. Ook bij online betalingen blijft je privacy gewaarborgd: de centrale bank kan dus niet zien wat je koopt. Alleen je bank krijgt de benodigde gegevens. De ECB zegt zelfs dat het ontwerp van de digitale euro erop gericht is om een hogere mate van privacy te bieden dan andere digitale betaalmiddelen doorgaans doen. Er worden bij de digitale euro slimme technieken gebruikt om je gegevens te beschermen. Het is wel duidelijk dat de anonimiteit van contant geld alsnog verschilt van die van de digitale euro.

Uit onderzoek van de Nederlandsche Bank blijkt dat privacy-zorgen lang niet door iedereen gedeeld worden. Privacy blijkt namelijk geen doorslaggevende factor te zijn in het onderzoek naar de digitale euro. Voor twee derde van de Nederlanders speelt privacy geen rol bij het gebruik van de digitale euro.

‘Geen concurrentie voor de digitale euro’

Naast bezorgdheid over privacy, zijn er ook zorgen over de concurrentie die de digitale euro kan vormen voor commerciële banken. Zo kan het verdienmodel van financiële instellingen namelijk onderuit worden gehaald, als mensen alleen nog betalingen doen via de digitale euro en hun geld sparen bij de Europese Centrale Bank.

Ook hier heeft de Europese Centrale Bank een oplossing voor bedacht. Mensen zullen weliswaar niet te maken krijgen met betaalkosten, maar ze krijgen wel te maken met een limiet op de hoeveelheid digitale euro’s die ze mogen bezitten. Zo blijft het een ‘betaalmethode’, en niet de enige manier waarop je kunt betalen. Er wordt gesproken over een limiet van 3000 euro.

Storingen bij de bank

Ook de technische werking van de digitale euro wordt ter discussie gesteld, omdat de ECB te maken heeft gehad met een grote storing. Door die storing konden banken een hele tijd geen geld naar elkaar overmaken. Dat kwam ook doordat het probleem niet goed werd herkend door de technici. Daardoor vragen Europarlementariërs zich nu af: als de ECB al moeite heeft met dit soort dingen, hoe kunnen ze dan straks een heel nieuw digitaal geldsysteem goed beheren?

De ECB zegt dat ze goed voorbereid zouden zijn op de digitale euro. Daarom werken ze samen met andere centrale banken aan regels en techniek. Eerst testen ze dit twee jaar. Pas daarna beslissen ze of ze doorgaan. De digitale euro komt er alleen als ook de Europese politiek akkoord gaat.

De digitale euro zal ‘contant geld vervangen’

Een veelgehoorde zorg onder mensen is of contant geld straks helemaal verdwijnt als de digitale euro er komt. Het idee dat we in de toekomst geen briefjes of munten meer in handen hebben, roept bij sommigen weerstand op. Sigrid Kaag, een voorstander van de digitale euro, zei eerder al: „De digitale euro zie ik als een aanvulling, niet als vervanging.”

Ook zegt de ECB de digitale euro niet als de ultieme vervanger van contant geld te zien. Ze zeggen dat de digitale euro een aanvulling op, en geen vervanging van, contant geld worden. De digitale euro zal volgens de bank naast contant geld blijven bestaan, als antwoord op de toenemende vraag van consumenten naar digitaal, snel en veilig betalen. Contant geld blijft in het eurogebied gewoon beschikbaar, net als de private elektronische betaalmiddelen die er nu zijn.

De digitale euro ‘houdt je aankopen bij’

Er zijn ook zorgen op social media die extremere gevolgen voorspellen. Namelijk het feit dat je in de toekomst goedkeuring nodig zou hebben voor bepaalde uitgaven, of dat de overheid kan bepalen waar je je geld aan mag uitgeven met de digitale euro.

Maar volgens de Europese Centrale Bank klopt deze gedachte niet. De bank benadrukt dat de digitale euro niet ‘programmeerbaar’ zal zijn op een manier die jouw bestedingsvrijheid beperkt. De bank, of de overheid bepaalt dus niet waar je je geld aan mag uitgeven — net als met je bankpas. Zo zegt Fabio Panetta, directielid van de ECB, dat de bank geen beperkingen stelt aan waar, wanneer of aan wie mensen met digitale euro’s kunnen betalen. „Dat zou neerkomen op een voucher. En centrale banken geven geld uit, geen vouchers.”

Worden jonge gelovigen steeds conservatiever? ‘Ook nu is er veel onrust in de wereld’

Alles over gentle parenting: dé opvoedtrend op TikTok

Reacties