Margot Smolenaars Dossier 7 okt 2017, 13:50

Leestijd: 8 minuten

Domweg gelukkig in het dorp

Werk en een woning, dat zijn de hete hangijzers voor de plattelandsmillennial. Jongeren trekken dan wel massaal richting stad, maar velen willen met hun diploma op zak het liefst weer terug naar het dorp. ,,Alles is hier. De stad is leuk hoor, maar ik heb toch veel meer met de charmes van het dorp.”

Toch is het platteland zélf niet zo vanzelfsprekend meer, want de uittocht naar de stad is al jaren gaande en lijkt onomkeerbaar. En de noodklok klinkt harder bij iedere peiling die naar buiten komt. Die van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Planbureau voor de Leefomgeving uit september 2016 is de meest recente. Daarin staat te lezen dat, hoewel de Nederlandse bevolking tot 2030 groeit met 950.000 inwoners, het overgrote deel daarvan in de Randsteden terechtkomt. Eén op de vijf gemeenten telt over een jaar of vijftien juist mínder inwoners, vooral in de buitengebieden.

In de dorpen neemt de vergrijzing zo langzamerhand zorgwekkende proporties aan. Waar straks in de steden 15 procent van de bevolking boven de 65 jaar is, is dat in de buitengebieden maar liefst 26 procent. Met name Zeeuws-Vlaanderen, Drenthe, de Achterhoek en delen van Groningen en Limburg lopen leeg.

De jongeren vertrekken, kort gezegd. Maar waarom? ,,Omdat het dramatisch is gesteld met de voorzieningen en werkgelegenheid op het platteland”, antwoordt Suzanne Borgharts, bestuursondersteuner van Plattelandsjongeren.nl, een vereniging die zich onder andere bezighoudt met die leegloop richting stad.

Bescheiden

Zo is er het project Perfect Job, dat via workshops en coaching probeert jongeren in hun eigen omgeving aan het werk te helpen. Wat het project vooral doet, is zorgen dat veel plattelandsjongeren hun bescheidenheid laten varen. ,,Generaliseren wil ik niet”, benadrukt projectleider Esther van Ameijde, ,,en toch kun je wel zeggen dat jongeren op het platteland niet zo gewend zijn om hun eigen kwaliteiten te benadrukken. Daarom opereren wij in kleine groepen, dat werkt heel prettig.” Die aanpak werpt zijn vruchten af: ,,We zien nu dat veel jongeren sneller dat eerste contract binnenhalen. Al komt dat ook omdat de economie aantrekt.”

Hebben jongeren eenmaal werk, dan volgt uitdaging twee: een eigen woning vinden. Bestuursondersteuner Borgharts beaamt dat starterswoningen op het platteland heel moeilijk te vinden zijn: ,,Werk en woningen, dat zijn de twee dingen waardoor jongeren het platteland achter zich laten. Terwijl velen van hen in onze ervaring het liefst zouden blijven.”

Vicieuze dorpscirkel

Dat herkent Ivo Naus, 27 jaar. ,,Ik woon op mezelf ja, eindelijk. Een huurwoning vinden, was echt een crime. Ik heb nog best lang bij mijn ouders gebivakkeerd.” Na zijn studie communicatie in Tilburg stond voor Naus één ding vast: hij wilde terug naar het dorp waar hij opgroeide, het Noord-Limburgse Meijel. ,,Alles is hier. Mijn ouders wonen in Meijel, mijn vrienden en mijn vriendin, ik sport hier. Tilburg was leuk hoor, maar ik heb toch veel meer met de charmes van het dorp.”

Dat dorp was echter aardig aan het verdorren. Winkeliers hadden geen aanloop en sloten de deuren. De leegte die ze achterlieten, werd niet opgevuld, met als gevolg veel leegstand in de ooit zo levendige Dorpsstraat, waardoor nóg minder mensen Meijel zagen zitten voor een tussenstop. Meijel zat, kortom, in dezelfde vicieuze cirkel als zoveel andere dorpen.

De Meijelnaren, onder wie ook Ivo Naus, zagen het gebeuren en dachten: dit kan niet langer zo. Jonge ondernemers, de vrijwilligers van het Dorpsoverleg en bestuurders sloegen de handen ineen en bedachten een initiatief om hun beleving van Meijel – Peelgeluk – te delen met de rest van Nederland. Hun plan viel samen met een toch al geplande opknapbeurt voor de dorpskern. Overkoepelend doel: het moet weer levendig worden in Meijel.

Sex a Peel

Ze gingen crowdfunden en kregen zo voldoende geld bijeen om een site en magazines te maken, die de sterke punten van het dorp onder de aandacht brengen. In de kerk verrees een infopunt, bemand door vrijwilligers, waar geïnteresseerden fiets- en wandelroutes kunnen krijgen, een agenda met alle activiteiten en informatie over alle koopwoningen. ,,En als ze er dan toch zijn, wijzen wij ze natuurlijk op onze cafés en restaurants, winkels én recreatieaanbod”, zegt Naus. Want meer bedrijvigheid betekent meer handel. Houd de ondernemers bezig, en zij houden de gemeente overeind, is de gedachte.

Het initiatief Peelgeluk draait om beleving, benadrukt Naus. ,,Wij willen dat meer mensen Meijel zien zoals wij het zien: als een dorp waar veel te halen en beleven valt.” Om dat te bereiken, is ruchtbaarheid nodig: als er maar over Meijel gepraat wordt. “Zo bedachten we bij een nieuwsbericht over onveilige seks door jongeren in onze gemeente, Peel en Maas, een condoomactie. We deelden condooms uit waarop we ‘Vur ouw: Sex a Peel’ hadden laten drukken. Is toch opgepikt door landelijke media.”

De hamvraag is: werkt dat? ,,Ja, zeker”, zegt Naus stellig. ,,Mijn bedrijf in evenementenorganisatie zit op het Raadhuisplein, middenin het dorp. Als ik zie hoe druk het soms op het plein is op een woensdagmiddag of donderdagavond, denk ik: zie je wel! En er is ook écht meer te doen.”

Brommers

Hoe het leven op het platteland er écht uitziet, is precies het onderwerp waar Geertjan Lassche ruim een jaar lang van zijn leven aan heeft besteed. In Brommers kiek’n laat de documentairemaker vier seizoenen uit het leven van twee vriendengroepen in het oosten van het land zien. De ene groep bestaat uit tieners, de andere uit twintigers. We zien ze sleutelen, crossen, zuipen, boeren, barbecueën, op de fiets of op de trekker naar een festival gaan. Hun gesprekken, de meeste althans, gaan over praktische dingen, zoals bier of eten. ,,Ja, dat duurt gewoon lang op de barbecue. Je moet geduld hebben.” En: “Doe mij ook maar zo’n pita-ding.”

De documentaire eindigt bij de jaarwisseling zoals-ie begon: met shots van dezelfde twintigers die op dezelfde fiets naar hetzelfde weiland gaan om daar net zoveel bier te drinken en net zoveel melkbussen de lucht in te knallen als het jaar daarvoor. De tieners verplaatsen zich in een caravan, getrokken door een tractor, van boerderij naar boerderij om aan alle ouders de beste wensen voor het nieuwe jaar over te brengen. Thomas, door een van zijn vrienden consequent ‘vieze drekhoer’ genoemd, is te dronken om mee te doen en blijft op een matrasje liggen. ,,Ik haal wel een dekentje voor hem”, zegt een van zijn vrienden.

Geborgenheid

Op Twitter kwam tijdens de uitzending van Brommers kiek’n op 17 april een lawine aan bijval los, want iedereen die níet in een stad is opgegroeid (en dat zijn nog steeds héél veel Nederlanders) herkent de mores van de hechte vriendengroep en die van het dorpsleven. Dat is pas kameraadschap, luidde het gros van de reacties. Ook de verbazing over de technische aanleg van de jongens, instemming met hun visie op geluk (“Waarom zou ik weggaan als ik hier gelukkig ben?”) en nostalgische gevoelens over de eigen jeugd kwamen en masse bovendrijven.

#brommerskiekn terug gekeken, schitterend, nergens druk om maken en met de trekker door de mcdrive en op #klompen natuurlijk 🙂

— Peerke_NL (@Peerke_NL) April 18, 2017

Ik wil ook een keer met een trekker door de McDrive 🍟🚜 #brommerskiekn pic.twitter.com/PA5QacZuqY

— Ilse 🌴 (@ilspils89) April 19, 2017

Ik kijk #brommerskiekn terug. Man man, lekker botsautootje spelen in de buitenlucht.

— Kel (@klfrsr) April 20, 2017

https://twitter.com/TinekeKlamer/status/854401705798242306

Inmiddels is de documentaire door meer dan een miljoen mensen bekeken. Dat is een enorm kijkcijfer voor een puur observerende documentaire van anderhalf uur over zaken die niet in de Randstad spelen. ,,Normaal gesproken neemt men voor lief dat de problematiek in de Randstad en de onderwerpen die daar spelen, automatisch op het menu van de rest van het land staan”, verklaart Geertjan Lassche die aantallen. ,,Deze documentaire liet een heel ander Nederland zien, van een heel andere kleur en andere dynamiek.”

Dat vond weerklank bij de mensen die zich thuisvoelen in dat andere Nederland. Lassche liet immers zonder opsmuk en zonder oordeel zien waar het platteland voor staat: wij, niet ik. ,,De groep is het grootste goed in het dorp, niet het individu”, zegt de documentairemaker. ,,Dat maakt het leven in zo’n groep heel geborgen. Daarbij gedijt het dorpsleven bij herhaling: het zomerfeest van 2014 verschilt niet wezenlijk van dat in 2017. De geborgenheid die daarvan uitgaat, is hartverwarmend en heel vanzelfsprekend. Ook al is de andere kant van het verhaal dat je tot elkaar veroordeeld bent.”

Bekijk de trailer van de documentaire Brommers kiek’n hier:

Of klik hier voor de hele documentaire.

Over Metro Dossier

Elk weekend duikt Metro de diepte in! Hoe? Elke zaterdag vind je bij ons verhalen over de meest spraakmakende zaken. We kennen het, doordeweeks moet alles vlug maar gelukkig is er in het weekend tijd om lekker lang te lezen over opzienbarende onderwerpen. Boeiend? Absoluut! Schokkend? Soms. Confronterend? Misschien. Interessant, met een knipoog en vanuit meerdere perspectieven belicht? Altijd!

Onze beste auteurs, vormgevers, filmmakers en fotografen stellen deze bazige dossiers voor je samen. Zo heb jij op maandag gegarandeerd een tof verhaal om te delen met vrienden en collega’s. Met Metro Dossier ben je helemaal up to date. Stop met koppensnellen en verwen je hersencellen!

Ditmaal: jongeren op het platteland. Bestaat er zoiets als ‘de plattelandsmillennial’? En dubben jongeren buiten de Randstad over dezelfde dingen als jongeren ín de Randstad? Hoe is het om als homo of lesbienne op te groeien in een dorp? Lees meer in ons dossier van deze week: