Sander Schomaker
Sander Schomaker Dossier 20 okt 2017
Leestijd: 6 minuten

‘Ajax doet te weinig tegen ‘Joden’ als geuzennaam’

‘Waar komen Joden toch vandaan? Israël, hier ver vandaan. Wonen daar ook Superjoden? Ja, daar wonen Superjoden. Vinden Joden voetbal fijn? Als ze maar voor Ajax zijn!’ Tot grote ergernis van veel mensen klinkt dit lied regelmatig uit de mond van Ajaxsupporters.

Frits Barend

Frits Barend ergert zich al jaren aan de spreekkoren in de stadions. „Ik vind het verschrikkelijk dat Ajaxfans zich Joden noemen. Het lokt reacties uit en die zijn vaak vreselijk. ‘Sisgeluiden’ en Hamasliedjes, die zijn niet om aan te horen. Ik ken echte Ajaxsupporters die om die reden geen stap in de ArenA zetten. Toen de supporters zich eind jaren zeventig begin, jaren tachtig ‘Joden’ gingen noemen, heeft Ajax daar veel te slap op gereageerd. Dat hebben ze toen vreselijk onderschat. Maar het moet nu gewoon ophouden. Ajax is geen Joodse club. Het is een Amsterdamse club, een Mokumse club.”

Barend denkt dat het nog niet te laat is om dit probleem te tackelen. „Natuurlijk is dit nog om te draaien. Dan moet er beleid komen en een plan van aanpak. Bovendien moet iedereen eraan meewerken: directie, spelers en pers. Burgemeester Van der Laan heeft zich er ook altijd hard voor gemaakt. En bijvoorbeeld Feyenoord en ADO hebben dit probleem heel goed aangepakt. Alle complimenten aan die clubs. Ik vind ADO nu een heel fijne club om op bezoek te gaan.”

CIDI

Heeft Ajax voldoende gedaan in ogen van het Centrum Informatie en Documentatie Israël? ,,Is er echt iets gedaan dan?”, reageert Naomi Mestrum, adjunct-directeur van het CIDI. ,,Volgens mij is juist het verhaal dat het helemaal niet van de grond komt. We hebben geen probleem met de opstelling van Ajax, want we beseffen dat het een lastige zaak is. Ajax heeft Israëlische vlaggen uit het stadion verbannen. Dat helpt een beetje, maar het beleid in deze kwestie zou wel wat steviger mogen zijn. Als je het vergelijkt met Tottenham Hotspur in Engeland, een club die met hetzelfde probleem kampt, dan steekt het beleid van Ajax er uiterst mager tegen af. In Engeland werken ze super vooruitstrevend en gebruiken ze de modernste technieken in het stadion om dit uit te bannen.”

,,Bij Tottenham maken ze ook gebruik van publieke acties”, vult Paul van der Bas van het CIDI aan. ,,Zo was er een cabaretier die het aan de kaak stelde en dat werkte goed. Bij Ajax hebben ze ooit geprobeerd de fans in plaats van ‘Joden’, ‘Johan’ te laten zingen. Tja, of dat werkt weet ik niet. Dan lijken publieke acties mij een betere manier. Ajaxfans zingen zelf geen antisemitische teksten, maar lokken wel antisemitische reacties uit. De fans worden daardoor niet geraakt maar veel Joodse mensen natuurlijk wel. Ajax heeft wat dat betreft een eigen verantwoordelijkheid, net als de andere clubs en de KNVB.”

David Endt

Schrijver en sportjournalist David Endt vindt dat Ajax veel te laks handelt in deze problematiek. „Ajax moet veel duidelijker en krachtdadiger afstand nemen van die geuzennaam”, reageert Endt, die zestien jaar teammanager was bij de Amsterdamse club. „Ik heb jaren geleden ook aan tafel gezeten thuis bij burgemeester Van der Laan met vertegenwoordigers van alle partijen. Iedereen was het erover eens dat er iets moest gebeuren. Maar de vervolgstap was laks. Daar heb ik me enorm aan geërgerd. Ajax moet gericht actie ondernemen om de term ‘Joden’ uit het vocabulaire van de supporters te wissen. Daarvoor is een plan nodig. Het is een utopie dat je dat binnen een paar weken regelt. Het zal een soort opvoeden moeten worden, maar het zal de moeite waard zijn. Ajax roept de associatie met antisemitisme op. Niet direct maar indirect en dat moet je niet willen.”

Dat Matthijs de Ligt vorig seizoen een paar keer het liedje ‘Waar komen Joden toch vandaan?’, inzette met de fans, noemt Endt ‘schadelijk’. „Matthijs is een prima jongen en snapt het ook heus wel als je er met hem over praat. Maar er moet bij Ajax een ethische code zijn. De club moet zich distantiëren van die geuzennaam. Zodra spelers, trainers of begeleiders zich inlaten met dit soort liedjes, dan is dat een vrijbrief voor de supporters dat het gedoogd wordt. Jonge kinderen doen alles na, dus als die een speler of een supporter zo’n liedje horen zingen, dan apen ze dat na. Maar kinderen moet duidelijk gemaakt worden dat dit een station te ver is. Ik vind ook dat Ajax langs scholen moet gaan om dit aan te kaarten. Clubs als Ajax moeten zich realiseren hoeveel invloed zij hebben op de jeugd. Het moet de eigen overtuiging zijn van Ajax om hier iets aan te doen. Dat is lastig, want de supporters zijn mondig en de club wil hen niet tegen de haren instrijken, maar je moet wel stelling durven nemen. Ajax moet iets durven doen. Ik hoop van harte dat de club dat ook gaat doen.”

Ajax

Stichting BAN, een organisatie die zich inzet voor onder meer de bestrijding van antisemitisme in voetbalstadions, spande zes jaar geleden een kort geding aan tegen Ajax. Dit omdat de club volgens hen niet voldoende stelling nam tegen het gebruik van de geuzennaam ‘Joden’ door de supporters. Na overleg met Ajax zag Stichting BAN uiteindelijk af van het kort geding.

„We hebben eerder al een aantal maatregelen getroffen”, reageert Ajax-woordvoerder Miel Brinkhuis. „Zo tolereren we geen Israëlische vlaggen meer bij onze wedstrijden. Het blijft heel lastig om fans te verbieden liedjes te zingen als die niet strafbaar zijn. Nadat Stichting BAN in 2011 de aanklacht tegen ons heeft ingetrokken, heeft deze problematiek ook niet echt meer bij ons op de agenda gestaan. Wij zijn echter nog steeds van mening dat het gebruik van de bijnaam ‘Joden’ door onze eigen fans onwenselijk is. We verwijzen naar de reactie van directeur Jeroen Slop uit 2011.”

Ras

Slop zei destijds: „Een Ajacied is een Ajacied, omdat hij Ajax in zijn of haar hart draagt en de club door dik en dun steunt, niet meer en niet minder. Je ras, geslacht of geloof heeft daar helemaal niets mee te maken en dat is ook nooit zo geweest.”

Dat de talentvolle verdediger Matthijs de Ligt vorig seizoen na de Europese successen een paar keer met de harde kern van Ajax het liedje ‘Waar komen Joden toch vandaan?’ inzette, was dan niet handig. Brinkhuis: „Dat klopt, we hebben Matthijs daar intern op aangesproken.”

Lees meer in ons dossier over Feyenoord-Ajax:

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.