Lisa Vermeij
Lisa Vermeij Nieuws 17 okt 2017, 
Leestijd: 6 minuten

Seksueel geweld: verplaats de focus naar de dader

De hashtag #MeToo is een reactie op de aantijgingen aan het adres van producent Harvey Weinstein en maakte veel los op social media. Foto: ANP

Wereldwijd delen vrouwen op sociale media de hashtag #MeToo om aan te geven dat ze ooit te maken hebben gehad met ongepast seksueel gedrag. De hashtag kan slachtoffers helpen om een drempel over te stappen en hun verhaal te vertellen. Maar er heerst nog steeds een taboe op seksueel geweld en dat taboe moeten we doorbreken, niet alleen door erover te praten, maar ook om de kern van het probleem aan te pakken. Volgens de Nederlandse acteur en schrijver Lykele Muus en schrijfster Anke Laterveer ligt de focus nu teveel op het slachtoffer, de focus moet worden verschoven naar de dader.

‘Het is niet aan de meisjes om het probleem op te lossen’

„De volgende keer dat ik iemand ongevraagd aan een vrouw zie zitten, of iemand misbruik maakt van zijn positie, dan laat ik dat niet meer toe,” schrijft acteur en schrijver Lykele Muus in zijn opiniestuk over seksuele intimidatie. In het stuk dat meerdere keren werd gedeeld op social media, beschrijft Lykele wat hij heeft gezien aan ongewenst gedrag in de Nederlandse televisie- en theaterwereld.

Lykele verteld dat wat hij in de Nederland film- en televisiewereld heeft gezien, niet van het Weinstein-kaliber is, maar dat wil niet zeggen dat het niet erg is.  „Iedereen kent elkaar in Nederland. Het gaat meer om de kleine onbewuste dingen. Zoals producenten die net de kleedkamer van een actrice binnenlopen op het moment dat zij zich aan het omkleden zijn, of een tikje op de bil,” vertelt Lykele aan Metro. De acteur zag dit soort dingen gebeuren, maar heeft er nooit iets van gezegd en daar heeft hij spijt van.  „Het is niet aan de meisjes om het probleem op te lossen door hun verhaal te vertellen, het is aan de mannen om het niet meer te laten bestaan. We moeten onze bek open trekken als we het zien gebeuren en we moeten de mannen die zich hier schuldig aan maken, terecht wijzen.”

Lykele benadrukt dat er niet alleen in de film-en televisiewereld sprake is van seksuele intimidatie:  „Het speelt op elke plek waar sprake is van machtsverhoudingen, ik kreeg reacties van mensen werkzaam in de mode, – advocatuur en medische wereld.” De Nederlandse acteur vergelijkt seksisme met racisme.  „Het zit op een zieke manier in ons denken verwikkelt. Honderden jaren geleden vonden we slavernij ook normaal, maar dat is het natuurlijk niet, mensen moeten langzaam bewust worden van de dingen die niet kunnen."

Elkaar wijzen op dingen die niet kunnen

Volgens Lykele hoeven we niet ineens met zijn allen politie te gaan spelen, maar we moeten wel mensen erop wijzen als ze dingen doen die niet kunnen. ,,Dat kan ook op een vriendelijke manier, misschien zijn mannen (of vrouwen) zich er niet eens van bewust dat ze iets doen dat niet kan. We moeten het bespreekbaar maken, in het echte leven en op social media. Zodat het ook voor slachtoffers makkelijk wordt om erover te praten.”

Volgens schrijfster Anke Laterveer is de kans dat er in Nederland zo’n schandaal aan het licht komt veel kleiner.  „Als je nu naar buiten komt loop je het gevaar je baan te verliezen. Zeker als je dat in je eentje doet. Maar zelfs als je dat met een enorme groep doet, zoals de slachtoffers van Bill Cosby, stuit je nog op ongeloof,” zegt ze tegen Metro.

Seksueel geweld maak je niet ‘even’ bespreekbaar

Dat het bespreekbaar moet worden is duidelijk, maar over seksueel geweld praten blijft iets dat je niet zomaar even doet. Anke kwam zelf wel met haar verhaal naar buiten. Twee jaar geleden lanceerde ze al een soortgelijke hashtag als #metoo, nadat zij was aangerand en de politie er niets mee deed. Met de hashtag #zeghet wilde ze haar ervaring bespreekbaar maken. Anke kreeg veel reacties van mensen die in eenzelfde soort situatie hadden gezeten, maar ze kreeg ook veel commentaar.

https://twitter.com/ankelaterveer/status/919851721358237696

Aangifte doen is niet makkelijk

Anke begrijpt als geen ander waarom het voor vrouwen moeilijk is om erover te praten. Zelf werd ze op haar achtste voor het eerst seksueel misbruikt, maar ze durfde daar pas tien jaar later over te praten.  „Ik had er zoveel last van dat ik het niet meer geheim kon houden. Het seksuele geweld op zich was al een traumatische ervaring, maar om het continu geheim te houden is ook heel zwaar.”

De schrijfster maakte, nadat zij twee jaar geleden werd aangerand (in haar eigen huis) er direct een melding van bij de politie, maar hier werd weinig mee gedaan.  „Als er geen sprake van (fysieke) dwang is, dan mag het en dan is het niet strafbaar. Zelfs als je duidelijk nee zei. Ik kon wel aangifte doen, maar ik kreeg te horen dat ik er toch weinig kans mee zou krijgen.”

Anke begrijpt goed waarom vrouwen niets durven te zeggen over hun aanranding of verkrachting.  „Het is niet per se zonder gevaar. Als je wordt lastiggevallen is dat altijd een een-op-een situatie en als je dat gaat benoemen, dan is er een risico dat degene die je beschuldigt je voor smaad aanklaagt. Het zou dan zomaar kunnen dat je de verkrachter moet betalen. Dat is natuurlijk bizar.”

Focus verschuiven van slachtoffer naar dader

Volgens de Nederlandse schrijvers ligt de focus nu teveel op het slachtoffer en moet het worden omgedraaid.  „We moeten ons afvragen waarom is iemand nachts mensen aan het verkrachten? Wat maakt het normaal dat een groep jongens meisjes achter na zit?”, zegt Anke.  „Wees gewoon alert. Als je dronken vriend in de kroeg onacceptabel gedrag vertoont, spreek hem er dan gewoon op aan. Misschien heeft hij het niet eens door, maar juist daarom is het goed om hem er op aan te spreken."

Het is moeilijk in te schatten hoeveel slachtoffers er jaarlijks zijn van seksueel geweld omdat lang niet iedereen hier melding van maakt. Harriët Koelewijn, woordvoerster van slachtofferhulp Nederland, benadrukt dat het belangrijk is dat er meer aandacht en openheid komt voor seksueel misbruik.  „Slachtoffers krijgen zo het idee dat ze niet alleen zijn en dat maakt het makkelijker om te praten. Er zullen altijd mensen zijn die liever niets willen vertellen, dat verschilt per persoon. Maar over het algemeen helpt het om het taboe te verbreken." Volgens Harriët is het vooral voor jongeren soms lastig om hun grenzen aan te geven en juist daarom is het goed als erover gepraat wordt.  „Als de focus van slachtoffers naar de daders wordt verplaatst, zal het perspectief in ieder geval veranderen."

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.